Iqtisodiyot nazariyasi

2-§. Agrosanoat integratsiyasi.

Agrosanoat majmuasi va uning tarkibi
Iqtisodiy rivojlanish jarayonida qishloq xo'jaligi hamma vaqt sanoat, savdo va boshqa tarmoqlar bilan mustahkam bog'liq bo'lib kelganligani hisobga olish kerak.

Chunki natija mamlakatning oziq-ovqat mahsulotlariga va qishloq xo'jalik xom-ashyosidan tayyorlangan tovarlarga bo'lgan ehtiyojlarini qondirish faqat qishloq xo'jaligining holatiga emas, balki sanoat tarmoqlari bilan uyg'un rivojlanishiga ham bog'liq bo'ladi. Xuddi ana shu narsa xalq xo'jaligi tizimida agrosanoat majmuasini bitta pirovard natijani ro'yobga chiqarishga bo'ysundirilgan tarmoqlarning yagona, yaxlit tizimni keltirib chiqarish uchun asos bo'ladi.

Agrosanoat integratsiyasi — qishloq xo'jaligi bilan unga xizmat qiluvchi va mahsulotii iste'molchiga yetkazib beruvchi tutash irmoqlar o'rtasida ishlab chiqarish aloqalarining rivojpanishi hamda ularning uzviy birikish jarayonidir.

Agrosanoat integratsiyasi ko'p qirrali bo'lib, u g'oyat xilma-hil shakllarda namoyon bo'ladi. Bular eng avvalo ana shu jarayon qaysi darajada, ya'ni butun mamlakat ko'lamidami, viloyat doirasi yoki korxona darajasidami yuz berishiga bog'liq.

Butun mamlakat va mintaqalar ko'lamida agrosanoat integratsiyasi qishloq xo'jaligining tarmoqlararo aloqalari kuchayishida, xalq xo'jaligi oziq-ovqat (tarmoq) va mintaqa agrosanod majmualari tashkil bo'lishi va rivojlanishida ifodalanadi.

Agrosanoat majmuasi (ASM) - bu qishloq xo'jalik mahsulotlari yetishtirish, uni saqlash, qayta ishlash va iste'molchilarga yetkazib berish bilan shug'ullanuvchi xalq xo'jalik tarmoqlaridir. ASM to'rtga sohani o'z ichiga oladi. Birinchi qishloq xo'jaligiga ishlab chiqarish vositalari yetkazib beradigan sanoat tarmoqlari, shuningdek, qishloq xo'jaligiga ishlab chiqarish texnika xizmati ko'rsatish bilan band bo'lgan tar moqlar; ikkinchi soha - qishloq xo'jaligining o'zi; soha - qishloq xo'jaligi mahsulotlarini iste'molchiga yetkazi berishni ta'minlaydigan tarmoqlar (tayyorlash, qayta ishlash saqlash, tashish, sotish).

Agrosanoat majmuasi tarkibida to'rtinchi soha odamlar hayot va faoliyatining umumiy sharoitlarini ta'minlaydigan infratuzilma muhim o'rin tutadi. Bular yo'l-transport xo'jal aloqa, moddiy-texnika xizmati, mahsulotni saqlash tizimi ombor va tara xo'jaligi.

Ishlab chiqarish infratuzilmasi bevosita ishlab chiqarishga xizmat qiladigan tarmoqlarni, ijtimoiy infratuzilma odamla turmush faoliyatining umumiy sharoitlarini ta'minlaydiga sohalarni (uy-joy, madaniy-maishiy xizmat, savdo, umumiy ovqatlanish va hokazo) o'z ichiga oladi.

Prezidentimiz I. Karimov ta'kidlaganidek: "Qishloqni yangilash va qayta qurish chora-tadbirlari tizimida ishla chiqarish va ijgimoiy infratuzilmani jadal rivojlantirish juda katta ahamiyatga ega. Shu sababli Respublikada 200 yilgacha mo'ljallangan qishloq ijtimoiy infratuzilmasi rivojlantirish hamda 1998-2000 yillarda qishloq aholisi ichimlik suv va tabiiy gaz bilan ta'minlash dasturini amalga oshirish davom ettirilmoqda. Faqat 1998 yil davomy qishloqda 1965 km suv quvurlari tarmosh ishga tushirildi, 48 km gaz tarmoqlari qurildi. Mablag' bilan ta'minlanadigan barcha manbalar xisobidan umumiy maydoni 6,83 mln. kv. m uy-joy binolari foydalanishga topshirildi. Kishloqda 204 qishloq vrachlik punktlari qurildi, natijada 200 qishloq aholi punklari aholisi malakali vrachlar yordamidan foydalanish imkoyatiga ega bo'ldi.