Ish haqi to’g’risidagi turli XIL nazariyalar

O’zbekiston Respublikasida mehnatga haq to’lashning yagona tarif setkasi
5
 
Mehnatga haq to’lash 
razryadlari
Tarif koeffitsientlari
1 
1,000 
2 
1,053 
3 
1,106 
4 
1,158 
5 
1,269 
6 
1,384 
7 
1,505 
8 
1,630 
9 
1,755 
10 
1,883 
11 
2,014 
12 
2,148 
13 
2,284 
14 
2,421 
15 
2,561 
16 
2,704 
17 
2,847 
18 
2,993 
19 
3,141 
20 
3,292 
21 
3,444 
22 
3,597 

---

13 
ta’rifi, u yoki bu aniq ishni bajaruvchining bilim va ko’nikmalariga qo’yiladigan 
talablardan iborat bo’ladi, shuningdek, unda bu ishni tariflash uchun qo’yiladigan 
razryadlar ham ko’rsatiladi. Tarif setkasida razryadlardan tashqari tarif 
koeffistientlari ham bo’lib, ular birinchi razryadli ishchiga haq to’lash bilan keyingi 
razryadli ishchilar mehnatiga haq to’lashning o’zaro nisbatini ko’rsatadi (birinchi 
razryadning tarif koeffistienti hamma vaqt birga teng bo’ladi). Yuqorida 1-jadvalda 
O’zbekiston Respublikasida mehnatga haq to’lashning yagona tarif setkasi 
keltirilgan. 
Tarif stavkalari tegishli razryadga ega bo’lgan ishchining mehnatiga 
to’lanadigan haq miqdorini belgilab beradi. 
Mehnat qilish sharoiti og’ir va zararli bo’lgan ishchilarga tarif stavkasiga 
qo’shimcha haqlar belgilanadi. Tarif stavkalariga ustamalar shaklidagi haq 
(razryadlar bo’yicha farqlantirilgan) ‘rofessional mahorat uchun belgilanadi. 
Alohida tarmoqning iqtisodiyotdagi ahamiyatiga qarab amalda ish haqini va 
mansab maoshlarini farqlantirish ishlari amalga oshiriladi. Bunda mamlakat uchun 
muhim ahamiyatga ega bo’lgan etakchi tarmoqlarga tajribali, malakali kadrlarni jalb 
etish, bu tarmoqlarda ishchi va xizmatchilar tarkibi barqaror bo’lishini 
ta’minlaydigan sharoitlarni vujudga keltirish maqsadi ko’zlanadi. 
Res’ublikamizda ham tarif tizimi orqali ish haqi tabaqalashtirilib, turli kasblar 
va ish turlari uchun ish haqi to’lashning yagona razryadlari aniqlangan. Narxlar 
o’sishi bilan minimal ish haqi darajasi (1-razryad) hamda barcha razryadlar ular 
o’rtasidagi nisbat saqlangan holda oshirib boriladi. Masalan oxirgi o’zgarish, 2005 
yil 1 maydan boshlab Res’ublikamizda ish haqining minimal darajasi 7835 so’m 
qilib belgilanib, boshqa razryadlarga to’g’ri keladigan ish haqi summasi ham shunga 
mos ravishda oshiriladi. 
Ish haqining barcha tizimlarini ish haqining shakllari deb ataluvchi ikki katta 
guruhga bo’lish qabul qilingan. Agar mehnat natijalarining asosiy o’lchovi sifatida 
tayyorlangan mahsulot (ko’rsatilgan xizmat) dan foydalaniladigan bo’lsa, u holda 
mehnatga haq to’lashning ishbay shakli tushuniladi. Agar bunday o’lchov sifatida 
ishlangan vaqt miqdoridan foydalanilsa, bunday holda vaqtbay ish haqi tushuniladi 

---

14 
(2-rasm).