Ishlatilishi

SHAGʻAL

Shag’al – o’lchami 5 dan 150 mm gacha bo’lgan tоg’ jinslari aralashmasidan ibоrat, betоn uchun to’ldirgich bo’lib xizmat qiladi.
Shag’al- 5-70 mm o’lchamli yumalоq shakldagi tоsh-qum dоnalarining uvalanadigan aralashmasidir. Ular qattiq tоg’ jinslarining tabiiy ravishda yemirilishi natijasida hоsil bo’ladi. Shag’al tоg’ (jar), daryo va dengizdan оlingan bo’lishi mumkin. Tоg’ shag’alining yuzasi g’adur-budur bo’ladi va tarkibida оdatda qum, gil, chang va оrganik mоddalar aralashmlari bo’ladi. Daryo va dengiz shag’ali tоg’ shag’aliga qaraganda tоzarоq bo’ladi, lekin sirti silliq bo’ladi, bu esa uni tsement-qum qоrishmasi bilan bоg’lanishini yomоnlashtiradi. Bоg’lanishini yaxshilash uchun uni bo’laklab maydalash mumkin.

Shagʻal — togʻ jinslarining nurashidan hosil boʻladigan qattiq qurilish materiali. Paydo boʻlishiga koʻra, daryo, dengiz, koʻl, togʻ va jar toshlariga boʻlinadi. Shakliga koʻra, qirrador, tuxumsimon, nayzasimon va yassi xillari farqlanadi. Daryo va dengiz Sh.lari toza hamda silliq, togʻ, qoʻl va jar Shlari qirrador, turli aralashmalar bilan ifloslangan boʻladi. Oʻlchamiga qarab, mayda (5—20 mm), oʻrtacha (20—40 mm) va yirik (40—150 mm) toshlarga boʻlinadi. Oʻlchami 150 mm dan katta boʻlgan toshlar harsangtosh deb ataladi. Sh.lar yoʻl qurilishida, beton quyish ishlarida qoʻllaniladi. Beton quyish uchun eng maqbul xom ashyo qirrali Sh. hisoblanadi. Bu tosh ezilgan tosh, qazib olingan xom ashyolardan yoki toshdan yasalgan tosh bloklarni ezish orqali ishlab chiqariladi. Tabiiy kuchlar tomonidan togʻ jinslari vaqti-vaqti bilan chayqatib yuborilganda shagʻalni yaratishi mumkin. Shagʻal yoki ohaktosh, sayoz, oʻrta yoki yirik qismlar. Eng koʻp talabga ega boʻlgan shagʻal oʻrta kattalikdagi, kichik va katta boʻlganlar esa kam talabga ega.
Ohaktosh va dolomitlar toʻrtdan uch qismini tashkil qiladi va granitlar faqat toʻrtdan biri.

Ishlatilishi

Bunday shag’al tosh quyidagi holatlarda ishlatiladi:
• beton elementlarni yaratishda yordamchi material sifatida (yengil va ogʻir);
• beton buyumlarning chidamlilik xususiyatlarini yaxshilash;
• obodonlashtirish uchun; • yoʻllarni yaratish, ularni taʼmirlash va rekonstruktsiya qilish;
• turli xil kompozitsiyalarni, shu jumladan akvariumlar, terrariumlar, yashash burchaklar va boshqalarni loyihalash uchun;
• tomni qurish uchun issiqlik izolyatori sifatida;
• quduqlarni tozalash uchun (filtr sifatida);
• temir yoʻllarni qurishda va taʼmirlashda.
Odatda kichik shagʻal kichik sayohlarni jalb qilish uchun ishlatiladi, masalan, kichik hordiq chiqarish markazida yoki mahalla yonida. Shagʻalni ishlatish bilan boqqa solingan kichik yoʻllarni mukammal koʻrinadi.