Islom nursing ma'rifat dini

Hazrati Usmon qо‘lida qolgan Qur’oni karimning nushasi hozirda О‘zbekiston musulmonlar idorasi qoshidagi kutubxonada saqlab kelinmoqda. Qur’oni karimning bunday noyob nushasi yurtimizda bо‘lishi Allohning bizning yurtimizga bо‘lgan inoyati deb bilmoq lozim. Qur’oni karim 114 sura va 6666 oyatdan iborat.

• Hazrati Usmon qо‘lida qolgan Qur’oni karimning nushasi hozirda О‘zbekiston musulmonlar idorasi qoshidagi kutubxonada saqlab kelinmoqda. Qur’oni karimning bunday noyob nushasi yurtimizda bо‘lishi Allohning bizning yurtimizga bо‘lgan inoyati deb bilmoq lozim. Qur’oni karim 114 sura va 6666 oyatdan iborat.
• Mustaqillik sharofati bilan dinga berilgan erkinlik tufayli turli marosimlarimiz Qur’oni karim tilovatlari bilan boshlanmoqda. Bu о‘tmishda bir orzu edi, xolos.
• Ilohiyotda Islom dini uch elementdan – iymon, Islom, ehsondan iborat deb etirof etilgan. Iymon talablari 7 ta aqidani – Allohga, farishtalarga, muqaddas kitoblarga, payg‘ambarlarga, oxirat kuniga, taqdirning ilohiyligiga va о‘lgandan keyin tirilishga ishonish talablarini о‘z ichiga oladi. Islom talablariga, ya’ni din asoslari – arkon ad-din deb nom olgan 5 ta amaliy marosimchilik talablari kiradi. Bular – kalima keltirish, namoz о‘qish, rо‘za tutish, zakot berish va imkoniyati topilsa Haj qilish talablari. Ehson aqidalarga sidqidildan ishonish va marosimlarni ado etishdir.
• Islomning kishilar ongi va turmush tarziga ta’sir etishi, ular hayotidan mustahkam о‘rin olishini ta’minlovchi diniy marosimchilik – xatna, ramazon hayiti, qurbonlik va qurbon hayiti, mavlud, ashuro va boshqalar ham shakllangan. Bundan tashqari, mahalliy halqlarda islomgacha mavjud bо‘lgan urf-odatlar, jumladan kinna soldirish, fol ochirish, dam soldirish, muqaddas joylarga, avliyolarga sig‘inish kabi odatlar ham islom marosimlariga moslashib ketgan.
• Islom ma’naviyatining qirralari rango-rang va mohiyatan terandir.

Qur’oni karim oyatlarida, avvalo insonning yer yuzida xalifa ekanligining bir necha qayta ta’kidlanishi islom ma’naviyatining eng ulug‘ qadriyatlaridandir. Qur’oni karimning juda kо‘p oyatlarida insonning aziz va mukarram qilib yaratilgani, unga yeru osmondagi barcha narsalar bо‘ysundirib qо‘yilganligi alohida uqtirib о‘tiladi.
Hadislar Islom dinida Qur’ondan keyingi muqaddas manba. Hadislar tо‘plami “sunnat” deb ataladi. Hadisi shariflarda Muhammad alayhissalomning sо‘zlari, qilgan ish faoliyatlari va sahobalar tomonidan amalga oshirilgan ishlarga munosabatlari bayon etilgan.
Hadisi shariflarni yig‘ib kitob shakliga keltirish, asosan payg‘ambarimiz alayhissalomning vafotlaridan keyin amalga oshirilgan.
Islomda ota-onaga mehr-muhabbat, g‘amxо‘rlik, farzand tarbiyasi va oilaga sadoqat masalalariga alohida e’tibor berilgan. Kishilarni yaxshilik qilish, savob ishlarga qо‘l urish, insofli-diyonatli, vijdonli bо‘lish, mehr-shafqatlilik, tо‘g‘rilik, rostgо‘ylik, sofdil bо‘lish, birodarga yordam berish, kamtarlikka chaqirish g‘oyalari ilgari surilgan.
Qur’oni karim va hadislarda har bir inson uchun zarur bо‘lgan hayotidan ma’mun bо‘lib yashash-shukronalik va sabrli bо‘lish masalalariga ham alohida ahamiyat berilgan. Shukronalik va sabr ham inson ma’naviyligining muhim jihatlaridan biridir. Ularning mazmun-mohiyatini bilib olish har birimiz uchun zarur. Qur’oni karimda Alloh bu dunyoda insoniyatni behisob ne’matlar bilan rizqlantirgani, uning sanog‘iga yetib bо‘lmasligi haqida shunday bayon qilingan:
“Sizlarga barcha sо‘ragan narsalaringizdan ato etdi. Agar Allohning bergan ne’matini sanasangizlar, sanog‘iga yetolmaysiz. Haqiqatan, inson о‘ta zolim va juda noshukrdir”.
Yuqorida sanab о‘tganlarimiz moddiy ne’matlar jumlasiga kiradi. Ma’naviy ne’matlar esa imon, aql, hurriyat, tinchlik kabi kо‘zga bevosita kо‘rinmaydigan, ammo qalb kо‘zi bilan ilg‘ab olinadigan moddiy ne’matlarga qaraganda inson uchun ahamiyatli bо‘lgan ma’naviy qadriyatlardan iboratdir.
Munofiqlik belgisi uchtadir: Yolg‘on sо‘zlash, va’dasining ustidan chiqmaslik va omonatga hiyonat qilishdir.
Omonat qо‘ygan kishining omonatini о‘z vaqtida ado eting;
Haqqingizga hiyonat qilgan kishiga siz hiyonat qilmang;
О‘zimdan keyin qoladigan ummatlarim uchun uch narsadan qо‘rqaman:
1. Nafsu havoga berilib yо‘ldan ozishdan;
2. Nafsoniy va shahvoniy hissiyotga berilib ketishidan;
3. Ilmu ma’rifatga ega bо‘la turib g‘ofillarning ishini tutishidan;
Beshta narsadan oldin beshta narsani g‘animat biling: