İstanbul Ermeni Patrikleri ve Siyasî Faaliyetleri (1878-1923)

Mateos İzmirliyan’ın İstanbul Ermeni Patriği 

Olması

Horen  Aşıkyan’dan  sonra,  İzmirliyan  Efendi,  1894  yılının  sonla-

rına  doğru,  İstanbul  Ermeni  Patriği  seçilmiştir

32

.  Meclis-i  Cismanî 

Reisliğine  Gabriyel  Efendi,  Kitabeti’ne  de  Galata  Ermeni  Mektebi 

Müdürü Musedciyan Efendi tayin edilmişlerdi

33

. 

Philip  Currie,  Patrik  seçilmesinden  hemen  sonra  İzmirliyan’ı  çok 

sıcak bir şekilde kabul etmiş, bu görüşme sırasında ona, Ermeniler hare-

kete  geçtiği  takdirde,  bütün  vasıtalarla  Ermenileri  desteklemeyi  vaad 

etmişti. Bunun üzerine İzmirliyan

34

, her alanda ona danışmaya ve koor-

dineli olarak harekete başlamıştı.

2 Ocak 1895’te İzmirliyan’ın İstanbul Gregorien Ermeni Patrikliği 

Padişah tarafından onaylandı

35

. 

İzmirliyan seçimden sonra Ermeni genel meclisinde yaptığı konuş-

mada da Ermenilerin oturdukları bölgede Ermeniler arasında kurulacak 

bir  meclisle  kendi  kanunlarını  kendilerinin  yapması  ve  uygulama-

sını  öngören  muhtariyet  anlayışını  izah  etmişti.  Köylerinden  kovulan 

veya  uzaklaştırılanların  vatanlarına  dönmelerini,  zarar  ve  ziyanları-

nın tazminini istemiş, önceki patrik zamanında kaldırılan Eçmiyazin 

---

İSTANBUL ERMENİ PATRİKLERİ VE SİYASî FAALİYETLERİ (1878-1923)

89

Katagikosu’nun  bir  emirnamesini  bütün  kiliselerde  tekrar  okutmuş

36

, 

Bab-ı Ali lehine halka acele bir dilekçe hazırlatarak gönderen Edirne 

piskoposunu bu hareketinden dolayı azarlamıştı

37

. 

16 Ocak 1895’de İstanbul İngiltere Büyükelçisini ziyaret eden İstanbul 

Ermeni Patriği İzmirliyan, Bitlis Tahkik Heyeti’nde Ermenilerin şahit-

lik yapmaktan korktuklarını, heyetin gerçeğe ulaşacağına inanmadığını, 

eyaletlerden gelen mektup ve telgrafların durdurulduğu için haber alı-

namadığını, yüksek dereceli rahiplerin çoğunun hapiste olduğunu belir-

tiyor ve İngiltere’ye desteği için teşekkür ettikten sonra, eğer birşey elde 

edilmesi garanti altına alınmadan bu destek kesilirse durumun eskisin-

den de daha kötü olacağını vurguluyordu

38

 .