Modulun adı: Ədviyyat, bitki çayları və dərman bitkiləri 157
Bitkilərin inkişaf fazaları üzrə əsas qida maddələrinə tələbat dəyişilir. Cücərmə
fazasında kökün formalaşması üçün fosfora, şitil fazasında azota, məhsuldar hissələr əmələ
gəldikdə azot, fosfor və kaliuma tələbat daha artıq olur. Boyatma davam etdikdə daima bitki
azot və fosforla təmin edilməlidir. Kökündən istifadə edilən ədviyyat, bitki çayları və
dərman bitkilərinin cavan dövründə ən çox kaliuma tələbatı olur. Yaşlı yarpaqlarda kalsium
daha çox toplanır. Bitki stress vəziyyətdə olduqda qida maddələrini tamamilə az mənimsəyir
və ya heç mənimsəmir. Bu proses iştahası olmayan insanı xatırladır.
Qida maddələrinin bitkilər tərəfindən mənimsənilməsi üçün torpaqda optimal
temperatur 15-20
0
C olmalıdır. Belə ki, azot torpaqda temperatur müsbət 8
0
C-dən, kalium,
kalsium, kükürd və manqan müsbət 5
0
C-dən, fosfor isə müsbət 10
0
C-dən yuxarı olduqda
bitkilər tərəfindən mənimsənilir.
Əksər makro elementlər, mikroelementlərdən isə molibden torpaq məhlulunun
reaksiyası (pH) 6,5-7,5 olduqda bitkilər tərəfindən mənimsənilir. Digər mikro elementlər turş
mühiti daha çox sevir. Ona görə də bu elementləri bitkiyə yarpaqdan çiləmə vasitəsilə
mənimsədirlər. Qida elementlərinin yarpaqdan mənimsəmə müddəti pH-dan asılı aşağıdakı
cədvəldə öz əksini tapmışdır.
Element N P K Ca Mg S Mn Zn Fe 50 %
Mənimsəmə
0,5-2 2-10 gün 10-24
10-24
2-24
5-10 gün
1-2
1-2
1 (8 %)
Cədvəl 5.2. Qida elementlərinin yarpaqdan mənimsəmə müddəti (saat-gün) Ədviyyat, bitki çayları və dərman bitkilərinin qida rejimini nizamlamaq üçün onların
torpaq məhlulunun qatılığına, reaksiyasına tələbatını və duza davamlılığını bilmək lazımdır.
Torpaq məhlulunun qatılığı torpaqda olan suyun tərkibindəki qida elementlərinin faizlə
miqdarını göstərir.
Kələmlər, kərəviz, quşüzümü fəsiləsi, tərəçiçəklilər fəsiləsi bitkiləri və kahının kök
təzyiqi 5-12 atm. olub, çox yüksək deyil. Ona görə təzə cücərərkən və şitil fazasında qatılıq
çox olduqda bu bitkilər məhv ola bilir.
Amillər
Vegetasiya fazasından
Birkinin fizioloji
vəziyyətindən
Torpağın
Temperaturundan
Turşuluğundan
Antoqonist, sineqrizm
Nəmliyindən
