Июня, 202 г Международный научный журнал «Новости образования: исследование в XXI веке»

---

№ 
11 
(100), часть 
1 
Июня, 202
3 
г 
Международный научный журнал 
«
Новости образования: исследование 
в 
XXI веке
» 
117 
 
 
 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI FARG`ONA 
FILIALI 
DASTURIY INJINIRING VA RAQAMLI IQTISODIYOT FAKULTETI 
Dasturiy injiniring yo`nalishi 652-21-guruh talabasi
Yoqubov Jahongir ning 
Dasturiy ta’minot tizimlarini loyhalash 
Amaliy ish 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bajardi: 
 
 
 
 
 
Yoqubov .J 
Qabul qildi:
 
 
 
 
 
Asrayev.M.A 
 
 

---

№ 
11 
(100), часть 
1 
Июня, 202
3 
г 
Международный научный журнал 
«
Новости образования: исследование 
в 
XXI веке
» 
118 


BMTI akademik litseyi Informatika va AT fani o'qituvchisi
 
 
Annotatsiya :
Ushbu maqolada dasturiy vositalar, dasturiy modular haqida ilmiy 
fikrlar bayon etiladi. Ilmiy fikrlar faktlarga asoslanib xulosalanadi
.
Kalit so‘zlar 
:
Dastur, tizim, modul, qism, dasturlash, vosita, usul, chora, qiymat, 
kompilyatsiya, tur.
 
 
Dasturiy vosita (DV) ning har bir dasturini ishlab chiqishga kirishilar ekan, bu dastur 
odatda katta tizim ekanini nazarda tutish kerak. Shuning uchun biz uni soddalshtirish 
choralarini ko‘rishimiz lozim.[1] Buning uchun ushbu dastur qismma-qism ishlab chiqiladi 
va bu qismlar 
dasturiy modullar 
deb ataladi. Dasturlarni ishlab chiqishdagi bu usulning o‘zi 
esa 
modulli dasturlash 
deb ataladi. Dasturiy modul jarayon tavsifining biron fragmenti 
(qismi) bo‘lib, u jarayon tavsiflarida qo’llanish uchun yaroqli bo‘lgan mustaqil dasturiy 
mahsulot sifatida shakllantiriladi. Bu degani - har bir dasturiy modul dasturning boshqa 
modullaridan alohida dasturlashtiriladi, kompilyatsiya qilinadi (to‘planadi) va sozlanadiki, 
buning natijasida u dastur boshqa modullaridan jismonan ajratilgan bo‘ladi. Inchunin, 
ishlab chiqilgan har bir dasturiy modul turli dasturlar tarkibiga kiritilishi mumkin.[2] Buning 
uchun ushbu modul bo‘yicha hujjatlarda e’lon qilingan qo‘llanish shartlari bajarilgan 
bo’lishi kerak. Shunday qilib, dasturiy modul dasturlar murakkabligiga qarshi kurash 
vositasi sifatida ham, dasturlashda dubllashtirishga qarshi kurash vositasi sitatida ham olib 
qaralishi rnumkin.
Modulli dasturlash dasturlarni ishlab chiqish jarayonida murakkabliklar bilan 
kurashning ikkala umumiy usuli (tizim komponentalari mustaqilligini ta’minlash usuli ham, 
ierarxik (tabaqaviy) tuzilmalardan foydalanish usuli ham)ni o‘zida mujassam etadi. Birinchi 
usuldan foydalanish uchun dasturiy modul javob berishi lozim bo‘lgan ma’lum talablar 
ta’riflanadi, ya’ni "yaxshi" dasturiy modulning asosiy tavsiflari aniqlanadi. Ikkinchi usuldan 
foydalanish uchun dasturlaming daraxtsimon (shu jumladan shoxlari qapishib ketgan 
daraxtlarga o‘xshash) modulli tuzilmalar qo‘llanadi. Наг qanday dasturiy modul ham 
dastumi soddalshtirishga olib kelavermaydi. Shu nuqtai nazardan yaxshi modulni ajratib 
olish jiddiy ijodiy masalani tashkil etadi. Ajratib olingan modulning muvofiqligini baholash 
uchun turli mezonlardan foydalaniladi.
Masalan, Xolt quyidagi ikkita mezonni taklif qiladi:
-
yaxshi modul tashqi tomondan, ichki tomonga nisbatan, 
soddaroq bo‘ladi;
-
yaxshi moduldan foydalanish uni yaratishdan ko‘ra osonroq.

---

№ 
11 
(100), часть 
1 
Июня, 202
3 
г 
Международный научный журнал 
«
Новости образования: исследование 
в 
XXI веке
» 
119 
Mayers esa dasturiy modulning muvofiqligini baholash uchun uning tuzilishidagi 
yanada aniqroq quyidagi tavsiflardan foydalanishni taklif qiladi:
-
modul o‘lchami (razmeri);
-
modul mustahkamligi;
-
boshqa modullar bilan birikuvi;
-modulning 
mustaqilligi 
(ya’ni 
uning 
awalgi 
murojaatlardan 
mustaqilligi).