Jism yo’lining to’rtdan uch qismini х = 60 km/soat tezlik bilan, yo’lning qolgan qismini esa х = 80 km/soat tezlik bilan bosib o’tdi. Harakatning o’rtacha tezligini toping



Yüklə 170,18 Kb.
səhifə5/10
tarix25.09.2023
ölçüsü170,18 Kb.
#148315
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
1. Jism yo’lining to’rtdan uch qismini х 1 60 km soat tezlik b-fayllar.org

Ct


bt

A




tenglamaga asosan aylanadi 

bunda, A = 3 rad, V = -1 rad/s, S = 0.1 rad/s


3
. Vaqtning t = 10 s momenti uchun 

disk aylanasida yotgan nuqtalarni tangensial




a
, normal

n

a
va to’liq 


a
tezlanishi 
aniqlansin.
86Nuqtaning aylana bo’ylab tekis tezlanuvchan harakati uchun t
2
/t

1


aniqlansin,
agarda

5
2


1



n



n

a

a
bo’lsa, vaqt harakat boshlanish momentidan hisoblanadi.
87t = 6 s vaqt davomida radiusi R = 0.8 m aylana uzunligini yarmiga teng bo’lgan
yo’lni bosib o’tdi. Shu vaqt ichidagi o’rtacha yo’l tezligi va o’rtacha tezlik 
vektorini moduli topilsin.
88.. Nuqtaning egri chiziq bo’ylab harakati 
3
1

t


a

x

va 


t

a

y
2

tenglamalar bilan




ifodalanadi. Bu yerda


1

a
= 1 m/s
2
va 

2

a


=2 m/s. Nuqtaning, harakat 
trayektoriyasinining tenglamasi, t=0.8 s vaqt momenti uchun uning tezligi va
tezlanishi aniqlansin.
89Nuqtaning egri chiziq bo’ylab harakati
2
2t


x

va 

4

t



y

tenglamalar bilan 

berilgan. Nuqta trayektoriyasini tenglamasi topilsin.


90Jism gorizontga nisbatan 30
o
burchak ostida otilgan. Harakatning boshlang‘ich 

momentidagi normal va tangensial tezlanishlar topilsin.


91Gorizontga nisbatan 30
o
burchak ostida quroldan chiqqan snarad t

1
= 10s va 


t
2

=50s vaqt o’tgach ikki marta biror bir balandlikda bo’lgan. Boshlang‘ich tezlik va 


shu balandlik topilsin.


92Vaqtning qanday momentida gorizontal ravishda х
o
= 19.6 m/s boshlang‘ich 

tezlik bilan otilgan jismni tangensial tezlanishi normal tezlanishga teng bo’ladi?


93Poezd 36 km / soat tezlikda harakat qilmoda. Agar bug‘ berish to’xtatilsa, poezd 
tekis sekinlashuvchan harakat qilib, 20 sekunddan keyin to’xtaydi.1 poezdning
manfiy tezlanishi topilsin. 2 to’xtash joyidan necha metr narida bug‘ berishni 
to’xtatish kerak?
94Balandligi H=25 m bo’lgan minoradan gorizontda 

=30

0
burchak ostida 


v
0

=15m/s tezlik bilan otilgan. 1) tosh qancha vaqt harakatda bo’ladi? 2)U minora 


asosidan qancha uzoqlida erga tushadi? 3) u qanday tezlik bilan erga tushadi? 4)


Toshning erga tushish nuqtasida uning traektoriyasi gorizont bilan burchak hosil 
qiladi? Havoning qarshiligi hisobga olinmasin.
95Yerning bir sutkalik aylanishi, 2) soatdagi soat strelkasining, 3)soatdagi minut 
strelkasining, 4)aylana orbita bo’ylab T=88 min aylanish davri bilan
harakatlanayotgan Yer sun’iy yo’ldoshining burchak tezliklari va 5)agar sun’iy 
yo’ldoshning orbitasi Yer sirtidan 200 km balandlikka bo’lsa, uning chiziqli tezligi
topilsin. 
96Samolyotdagi yo’lovchiga Quyosh osmonda qo’zg‘alma) turgandek ko’rinishi
uchun, samolyot ekvator bo’ylab sharqdan g‘arbga tomon qanday tezlik bilan 
harakatlanishi kerak?
97Tekis tezlanish bilan aylanayotgan g‘ildirak bosgidan N=10 marta aylangandan 
keyin

= 20 rad/sek burchak tezlikka erishsa, uning burchak tezlanishi topilsin. 


98Moddiy nuqta radiusi R=30sm bo’lgan aylana bo’yicha o’zgarmas E burchak


tezlanish bilan harakatlanyapti. Agar t=4c vaqtda 3 marta aylansa va uchinchi 
aylanish oxirida normal tezlanish a
n
= 2,7 m/s bo’lsa, tangensidl tezlanish a


toping. 


99Bir-biridan 1=0,5 m oraliqda ikki disk mahkamlangan o’q u=1600 ayl/min


chastotaga mos burchak tezlik bilan aylanma harakat qilmoqda. Disk 
mahkamlangan o’q bo’ylab uchib boruvchi o’q ikki diskni teshib o’tadi va ikkinchi
diskdagi teshik birinchisidagiga nisbatan (p=12° burchakka siljiydi. O’qning tezligi 
aniqlansin..
100.Aylanma harakat qilayotgan g‘ildirak gardishidagi nuqtaning u
1
, chiziqli tezlik 

gardishidan o’qqa 5 sm yaqin bo’lgan nuqtasining u


2
chiziqli tezligidan 2,5 marta 

katta bo’lsa, g‘ildirakning radiusi topilsin.


101 Tekis tezlanish bilan aylanayotgan g‘ildirak harakat boshidan N=10 marta 
aylangandan keyin

=20 rad/sek burchak tezlikka erishsa, uning burchak 

tezlanishi topilsin.


102Maxovik g‘ildirak harakat boshlanishidan t=l min o’tgach 

=720 ayl/min ga 

mos tezlikka erishadi. G‘idirakning burchak tezlanishi va bir minutdagi aylanish


soni topilsin. Harakat tekis tezlanuvchan deb hisoblansin 
103Tekis sekinlanuvchan aylanayotgan g‘ildirak tormozlanish natijasida 1 min
davomida o’zining tezligini 300 ayl/min dan 180 ayl/min gacha 
kamaytiradi.G‘ildirakning burchak tezlanishi va bu minut ichidagi aylanishlarsoni
topilsin. 
104Ventilyator 900 ayl/min chastotaga mos tezlik bilan aylanadi. Ventilyator
o’chirilgandan keyin u tekis sekinlanuvchan harakat qilib, to to’xtaguncha 75 
marta aylangan. Ventilyator o’chirilgandan to to’xtaguncha qancha vaqt o’tgan?
105Val 180 ayl/min chastotaga mos o’zgarmas tezlik bilan aylanadi. Val 
tormozlangan vaqtdan boshlab son jihatdan 3 rad/sek
2
ga teng burchak tezlanish 

bilan tekis sekinlanuvchan aylanma harakat qiladi. 1) Val qancha vaqt o’tgach


to’xtaydi? 2) To to’xtaguncha u necha marta aylanadi? 
106Nuqta R=20 sm radiusli aylana bo’ylab o’zgarmas tangensial tezlanish a
t
=5 

m/sek
2


bilan harakatlanadi. Harakat boshlangandan qancha vaqt o’tgach nuqtaning 

a
n


normal tezlanishi: 1) tangensial tezlanishiga teng, 2) tangensial tezlanishdan ikki 

marta katta bo’ladi?


107Nuqta R=10 sm radiusli aylana bo’ylab o’zgarmas tangensial tezlanish a
t
bilan

harakatlanadi. Agar harakat boshlangandan keyingi beshinchi marta aylanish


oxirida nuqtaning tezligi u=79,2 sm/sek ga teng bo’lsa, nuqtaning a
t
tangensial 

tezlanishi topilsin.


108Nuqta R=10 sm radiusli aylana bo’ylab o’zgarmas tangensial tezlanish a
t
bilan

harakatlanadi. Agar harakat boshlangandan keyingi beshinchi marta aylanish


oxirida nuqtaning tezligi u=10 sm/sek ga teng bo’lsa, harakat boshlangandan t=20 
sek o’tgandan keyingi nuqtaning a
n
normal tezlanishi topilsin. 

109Radiusi R=10 sm bo’lgan g‘ildirak 8=3,14 rad/sek


2
o’zgarmas burchak 

tezlanish bilan aylanadi. Harakat boshlanishidan keyingi birinchi sekundning


oxirida gardishidagi nuqtalarning: 1)burchak tezligi, 2)chiziqli tezligi, 3) 
tangensial tezlanishi, 4) normal tezlanishi, 5) to’latezlanish, 6) to’la tezlanish bilan
g‘ildirak radiusi orasidagi burchaktezlanishi topilsin. 
110Harakat boshlanishidan 2 sek o’tgach tekis tezlanuvchan harakat qilayotgan
g‘ildirak gardishidagi nuqtaning to’la tezlanish vektori shu nuqta chiziqli 
tezligining yo’nalishi bilan 60
0
burchak tashkil qilsa, g‘ildirakning burchak 

tezlanishi topilsin.


111.G‘ildirak o’zgarmas 

=2 rad/sek

2
burchak tezlanish bilan aylanadi. Harakat 


boshlanishidan 0,5 sek o’tgach g‘ildirakning to’la tezlanishi a=13,6 sm/sek
2
ga 

tengbo’lsa, uning radiusi topilsin.



112.ir xil 2 ta maxovik g‘ildirakka bir xil burchak tezlik

=63 рад/c berildi va o’z 

holiga qo’yildi. Ishqalanish kuchi ta’sirida birinchi maxovik 1 min. dan so’ng




to’htadi. Ikkinchi maxovik to’liq to’xtaguncha N=360 marta aylandi. Qaysi bir


maxovikda tormozlovchi moment katta va necha marta? 


113.Sandon ustida yotgan massasi m
1
= 300kg bo’lgan yomshoq temirni massasi 

m
2


= 8kg bo’lgan bolg‘a bilan ursak, urilishdagi F.I.K. 


topilsin. Temir bo’lagini 


deformasiyalash uchun ketgan energitani foydali ish va noelastik deb olinsin.
114.Massasi 5kg bo’lgan v
1
=1m/c tezlik bilan harakatlanayotgan shar massasi 

m
2


= 2 kg bo’lgan tinch holdagi sharcha urildi. Urilishdan so’ng sharlarning u

1
va

u
2
tezliklari topilsin. Urilish absolyut elastik v


markaziy urilish deb olinsin. 


115.Chuqurligi 600 m bo’lgan shahtadan massasi m
1
=3t bo’lgan (kut) 

ko’tarilmoqda. Agar trosning 1metri m=1,5 kg bo’lsa, kut er yuzasiga


chiqarilganda qanday A ish bajariladi? Ko’taruvchi mehanizmning F.I.K 

qanday. 

116.Massasi m bo’lgan shar devorda

burchak ostida urildi va tezligini 

o’zgartirmay qaytdi. Agar shar tezligi v


1
, urilish vaqti 


t bo’lsa, urilish kuchi 


topilsin.
117.Massalari m bo’lgan bir xil 3 ta qayiq ketma-ket bir xil tezlikda o’zaro 
bog‘langan holda harakatlanmoqda. Agar o’rtadagi qayiqdan bir vaqtda oldingi
va o’rtadagi qayiqqa m massali yuk V tezlik bilan yuk otilsa, qayiqlar tezligi 
qanday?
118.Prujina ustida qo’yilgan yuk uni X
0
= 1 mm qisdi. Agar shu yuk balandligi 

h=0,2 m masofadan v= 1m/s tezlik bilan tashlansa, prujinani qanchaga qisadi?


119.Bir xil uzunlikdagi qattiklik (jestkost’) koeffisientlari k
1
= 9,8 N/sm, k

2
=


19,6 N/sm bo’lgan ikkita prujinani o’zaro parallel ulab S=1 sm cho’zganda 

qanday ish bajariladi? Ketma-ket ulangandachi?


120.Massasi m
1
= 200 kg bo’lgan bo’lsa, sandon bilan birgalikda massasi m

2
=

2500 kg bo’lgan jism ustiga tushmoqda. Agar urilish vaqtida bolg‘a tezligi 2m/s
bo’lsa, a) bolg‘aning urilish vaqtadagi kinetik energiyasi. b) fundamentning 
titrashi uchun energiya. g) bolg‘aning foydali ish koeffisienti xisoblansin.
Urilish noelastik. 
121.Diametr d=2mm bo’lgan jismda m =5kg yuk osilgan bo’lib, yuqorida a= 4,9
m/s

2
tezlanish bilan ko’tarilayotgan bo’lsa, simga ta’sir qiluvchi ni toping. 


122.Uzunligi L=6m, ko’ndalang kesimining yuzi s=0,6 sm
2
bo’lgan po’lat 

starjenga m=200 kg massali yuk osilgan bo’lsa, u qancha



L ga cho’ziladi? 

Po’lat uchun yung moduli E=200 Гпа ga teng.


123.Massasi m=200 kg bo’lgan avtomobilni a=0,6m/s
2
tezlanish bilan shafokka 

olib ketilayotganda trosning cho’zilishi



L ni toping. Trosning bikrlik 

koeffisienti k=100 kN/m ga teng.


124.Metall sharcha h=1m balandlikdan po’lat taxtachaning ustiga tushib undan 
h
2

=81sm balandlikka sakraydi. Sharcha materialining tilanish koffisienti 


topilsin.


125.Balandligi 0,5m, og‘ma tomoni uzunligi 1m bo’lgan qiya tekislikka 3kg 
massali jism sirqalib tushmoqda. Jism qiya tekislikning asosida 2,45 m/s tezlik
bilan etib keladi. 1) Jismning tekislikka ishqalanish koeffisientini. 2) 

Ishqalanishga ajralgan issiqlik miqdori topilsi. Jismning boshlanish tezligi 0 ga


teng.

126.Massasi m=2t avtomobil har 100m yo’lda 4m balandlikka ega bo’lgan toqqa


chiqmoqda. Ishqalanish koeffisienti 8% ga teng. Avtomobil dvigatelining: 1) 3 
km yo’l yurganda bajargan ishi. 2)Shu yo’lni 4 min. da bosib o’tsa, quvvati
topilsin. 
127.Og‘irligi P
1
=2kg jism P

2
=1,5 kg og‘irlikdagi 2-jismga qarama-qarshi 


harakatlanib, u bilan elastik to’qnashdi. Jismlarning to’qnashishdan oldingi
tezliklari mos ravishda V
1
=1m/s va V

2
=2m/s ga teng. Agar ishqalanish 


koeffisienti k=0,05 ga teng bo’lsa, to’qnashishdan so’ng bu jismlar qancha
harakatlanadi? 
128.Rezina shnurga osib qo’yilgan P=4,9N og‘irlikdagi yuk yuqoriga a=2m/s
2

tezlanish bilan ro’tarilayotgan bo’lsa, rezina shnurning uzayishi



L ni toping. 

Rezina shnurning qattiqlik koeffisienti k=980N/m ga teng.


129.Temir simning uzilib ketishi uchun zarur bo’lgan kuchlanish = 320 МПа ga 
teng bo’lsa, vertikal holatga osilgan sim o’z og‘irligi ta’sirida uzilib ketish
uchun uning uzunligi L eng kamida kancha bo’lishi kerak? Temirning zichligi 

=7800 kg/m

3
ga teng. 


130.Massalari mos ravishda M=6
.
10

24
kg va m=7,3


.
10

22
kg bo’lgan Er bilan Oy 


markazlari orasidagi tortishish kuchi F ni toping. Gravitasion doimiysi G=6,6
.
10

-
11

m
3
/kg

.
S


2

131.Agar jism Yer sirtidan h=1600 km balandlikdan pastga erkin tushsa, V 


dastlabki t
1
=2 sek. vaqt ichida qancha m masofani bosib o’tadi? Erning radiusi 

6400 km deb olinsin.


132.Yukni qo’zg‘almas blok orqali tekis ko’tarish uchun F
1
= 280N kuch, tekis 

tushush uchun esa F


2
=240N kuch kerak bo’lsa yukning og‘irligi P va blokdagi 

ishqalanish kuchi F


ишк

ni toping.


133.Oqish burchagi 

=45

0
bo’lgan qiya tekislik bo’ylab yoqori tomon otilgan 


shayba t
1
vaqt o’tishi bilan to’xtaydi va pastga sirpanib tushadi. Tushish vaqti t

2
ko’tarilish vaqti. t


1
dan ikki marta katta bo’lsa (t


2
=2t

1
), ishqalanish koeffisienti k 


ni toping.
134.Elektropoezd v=72km/soat tezlik bilan harakatlanganda uning motorlali 
N=1,2 МВт quvvatga erishadi. Uning morlari va uzatuvchi mexanizmlarining
foydali ish koeffisienti 

=80% bo’lsa, motorning tortishish kuchi F

т
ni toping. 


135.M=200 massali o’q v
1
= 400 m/s tezlik bilan qalinligi s=25 sm bo’lgan 

taxtachaga kirib, undan v


2
= 50m/s tezlik bilan uchib chiqdi. O’qning taxta 

ichidagi qarsgilik kuchi F


q
ni toping. 

136.Bir uchi devorga sharnirli maxkamlanagn uzunligi AC=2m bo’lgan


sterjenga o’girligi P=200N bo’lgan yuk osilgan. Bu sterjenning ikkinchi uchi 
uzunligi BC=2,5m b’lhan tros bilan tutib turiladi. Sterjenga va rtosga ta’sir
qiluvchi F
1
va F

2
kuchlar topilsin. 


137.Og‘rliklari R
1
=40N va P

2
=10n bo’lgan sharchalar sharchalar og‘rliklari 


markazlarining oralig‘ 1sm ga teng bop’lsa, sistemaning og‘irlik markazi
birinchi shar markazidan qanday x masofada bo’ladi. 

138.Uzunligi L=1,5m bo’lgan sterjenning ikkala uchiga bir xil yo’nalishda


F
1

=20N va F


2
=30 N bo’lgan ikkita parallel kuch ko’yilgan. Teng ta’sir etuvchi 

kuch k kuchning kattaligi va bu kuchning qo’yilish nuqtasi har bir kuchdan


qanday L

1
va L

2
masofada bo’lishini aniqlang. 
139.Massasi 2kg bo’lgan jism h=1000km va chersizeikdan erning gravitasion
maydoni ta’sirida erga tushganda qanday ish bajariladi? 
140.Erdan vertikal holda V=5km/s tezlikda otilgan raketa qancha balandlikka
ko’tariladi? 
141.Erdan h=1000 km balandlikda erning gravitasion maydon kuchlangaligi G
topilsin. Erning tushish tezlanishi va er radiusi k ma’lum. 
142.Er markazidan qmasofada qo’yilgan jismga Er va Oy bir xil tortishish kuchi
bilan ta’sir qiladi. Er massasi oy massasidan 81 marta katta. Oralaridagi masofa 
60 er uzunligiga teng.
143.Massasi m=10 kg, rasiusi R=20sm bo’lgan shar og‘irlik markazidan o’tgan 
o’q atrofida Y=At+Bt
2
+Ct

3
tenglama asosida aylanmoqda. Agar A=5rad/sek, 


B=4rad/sek
2
,C=1rad/sek

3
bo’lsa, qaysi qonunda asosan o’zgaradi? Kuch 


momenti t=10 c qanday qiymatga ega boladi.

144.Stolda yotgan arqonning osilib turgan qismining uzunligi uning butun
uzunligining 25% ini tashkil qilganda, u sirg‘anib tusha boshlaydi. Arqonning 
stolga ishqalanish koeffitsiyenti nimaga teng?

145.Avtomobilning og‘irligi 1 T. Avtomobil harakatlanayotganda unga o’z
og‘irligining 0,1 qismiga teng bo’lgan ishqalanish kuchi ta’sir qiladi. Agar 
avtomobil o’zgarmas tezlik bilan 1) qiyaligi har 25m yo’lda 1 m balandlikka
ko’tariladigan toqqa chiqayotsa 2) xuddi shu qiyalikdagi tog‘dan tushayotgan 
bo’lsa, avtomobil motorining tortish kuchi topilsin.

146. Qiyaligi har 25 m yo’lda 1 m balandlikka ko’tariladigan toqqa 1m/sek2
tezlanish bilan chiqayotgan avtomobil motorining tortishish kuchi topilsin. 
Avtomobil og‘irligi 9,8-10
3
N va ishqalanish koeffitsiyenti 0,1 ga teng.


147.Jism gorizont bilan

=45° burchak tashkil qilgan qiyatekislikdan 

sirg‘anib tushmoqda. Jism s=36,4 sm masofani o’tganda v=2 m/sek tezlikka


erishadi. Jismning tekislikka ishqalanish koeffitsiyenti topilsin.
148. Yer sharining R radiusini, uning o’rtacha p zichligini va yer sirti
yaqinidagi og‘irlik kuchining g tezlanishini bilgan holda tortishish doimiyligi 
hisoblansin.

149.Kosmik raketa Oyga tomon uchmoqda. Oy va yer markazlarini
tutashtiruvchi to’g‘ri chiziqning qaysi nuqtasida raketa Yer ham, Oy ham birday 
kuch bilan tortiladi?


Yüklə 170,18 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin