Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

«Ko‘hna tariximizning qaysi davrini eslamaylik, din har
doim odamlarni o‘z-o‘zini idora etishga, yaxshi xislatlarni
ko‘paytirib, yomonlaridan xalos bo'Iishga chorlagan. Uni og‘ir
sinovlarga bardosh berishga, yorug‘ kunlarga intilib yashashga
da’vat qilgan, ishontirgan. Bunday da’vat, o‘z navbatida odam-
larga kuch-quvvat bag‘ishlagan, irodasini mustahkam qilgan.
Din xalq ma’naviyatining yuksaiishiga katta hissa qo‘shib
kelgan ekan, bugungi davlatchiligimiz haqida so‘z yuritganda,
rejalar tuzganda dinni, eng aw alo, ham milliy, ham umuminso-
niy qadriyat sifatida e’tiborda tutishimiz kerak».
Ko‘p millatli mamlakatda dinga munosabatning o‘ziga xos to- 
monlari bor. Aholining turli tabaqalarini umumiy maqsadlami amal­
ga oshirishga safarbar etish, diniy mahdudlik va aqidaparastlikni avj 
oldirmaslik, jamiyat a’zolari o’rtasida yagona zamin, yagona ma- 
kon taqdiriga javobgarlik hissini kuchaytirish kabi vazifalar siyosiy 
arbobdan g ‘oyat mas’uliyat va mulohaza bilan ish yuritishni talab 
qiladi. Jumladan, millatlararo munosabatlami barqaror saqlash va 
rivojlantirishda din omili muhim ahamiyat kasb etadi. Ayni paytda 
0 ‘zbekislonda islom dini bilan bir qatorda pravoslavlar, baptistlar, 
yahudiylar, adventistlar, katoliklar, lyuteranlar, bahoichilar, krishna-
502

---

itlar, buddistlar, pyatidesyatniklar, Iyegova xudosi shohidlari, yangi 
havvoriylar, xristian-nresvitorianlar singari bir qancha din va maz- 
hablar mavjud. Ulardan har birining o ‘ziga xos mafkurasi, tartib- 
qoidalari, muayyan diniy qavmning hayot tarzi va dunyoqarashi, ta- 
lab va ehtiyojlari mavjud. Ana shunday xilma-xillikdan kelib chiqib, 
0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida: «Hamma uchun vijdon 
erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e’tiqod qilish 
yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega», degan qoida 
kiritilgan (31-modda). Bu 0 ‘zbekiston hukumati va uning boshlig‘i 
olib borayotgan siyosiy yo‘lning qonuniy asosidir.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi Toshkent va 
0 ‘rta Osiyo arxiyepiskopi Vladimiming Свято-Успенский kafed- 
ral sobori qoshida diniy-ma’muriy markaz tashkil etish va 1996-yil 
noyabr oyida Yeparxiyaning 125 yilligini nishonlash to‘g‘risidagi 
murojaatini qo‘llab-quwatladi va bu haqda alohida qaror qabul qil- 
di. Qarorda Toshkent shahridagi Свято-Успенский sobori hududini 
kengaytirish uchun ikki gektar yer ajratish, budjet mablag‘i hisobiga 
uni obodonlashtirish ko‘zda tutilgan.
130 ga yaqin millat va elat istiqomat qilayotgan, aholisining 
ruhiy va ma’naviy ehtiyojlari rang-barang boTgan 0 ‘zbekistonday 
mamlakatda tili, millati, irqi, dini, ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar, 
insonni ulugTash davlat siyosatining bosh yo‘nalishidir.
1991«yilning 6-noyabr kuni Termizda o ‘tkazilgan «Alpo- 
mish» dostoni yaratilganligining 1000 yilligini UNESKO ijroiya 
qo‘mitasining maxsus qaroriga binoan xalqaro miqyosda keng ni- 
shonlanishi milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analar tiklanishining 
eng oliy cho‘qqisi, deb aytishimiz mumkin.
Tabiiyki, ma’naviy-ruhiy poklanish, qadriyatlaming tiklanis- 
hi bir kunda boTadigan jarayon emas, balki u bizdan muntazam 
ravishda izchillik bilan ish olib borishimizni talab etadi. «Imom 
Abu Mansur al-Moturidiy tavalludining 1130 yilligini nishonlash 
to‘g ‘risida»gi, «Burhoniddin al-Marg‘iloniy tavalludining hijriy sana 
bo‘yicha 910 yilligini nishonlash to‘g ‘risida»gi 0 ‘zbekiston Respub­
likasi Vazirlar Mahkamasining chiqargan qarorlari fikrimizning yaq- 
qol isbotidir (Qarang: «Qishloq hayoti», 1999-yil 14-dekabr, «Xalq 
so‘zi», 2000-yil 20-yanvar).
2003-yili esa Naqshbandiya tariqatining asoschisi Abduxoliq 
G‘ijduvoniy tavalludining 900 yilligi keng nishonlandi. Uning min- 
bari joylashgan G‘ijduvon shahri butunlay obod etildlT
Shunday qilib istiqlol yillarida mamlakatda yuksak m a’rifiy- 
madaniy jamiyat qurish, har tomonlama barkamol Vatanni shakl-
503

---

lantirish asosiy vazifa qilib qo‘yildi. Bu esa 0 ‘zbekiston hukuiHat' 
olib borayotgan madaniy-ma’rifiy siyosatning olijanob