Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

2-§. Ma’naviy inqirozdan chiqish
%
0 ‘zbekiston mustaqillikka erishgandan keyingi dolzarb muam- 
molardan bin - yangi tarixiy sharoitda jamiyatga munosib kishi- 
lami tarbiyalash edi. Bu o‘z navbatida bir necha o‘n yillar mobay­
nida yetarli darajada xalqqa ma’lum qilinmagan, sinfiy-partiyaviy 
mafkura tomonidan taqiqlangan o‘zbek xalqining ma’naviy 
merosini tiklash va uning yanada kamol topishi uchun keng im- 
koniyatlar ochish kerak edi. 0 ‘zbekiston Prezidenti I. Karimov 
o‘zining « 0 ‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li» kito- 
bida 
«O‘zbekistonning milliy-madaniy jihatdan g‘oyat rang-
barangligi, milliy o‘zligini anglash va ma’naviy qayta tiklanish-
ning kuchayib borishi bilan uzviy birlikda jamiyatni yangilash,
uni ochiq jamiyatga aylantirish uchun qudratli omil bo‘lib xiz-
mat qiladi va respublikaning jahon hamjamiyatiga qo‘shilishi
uchun qulay sharoitlarni vujudga keltiradi», 
deb ko‘rsatgan edi.
Darhaqiqat, 0 ‘zbekiston suveren davlat sifatida ijtimoiy-siyosiy 
hayotda ma’naviy yangilanish jarayonini amalga eshirmasdan mus- 
taqillikni har tomonlama mustahkamlash uchun xalqni safarbar qilib 
bo‘lmasligini hayotning o‘zi ko‘rsatdi. Shuning uchun ham mam-
4 6 3

---

lakat rahbariyati istiqlolning dastlabki paytidanoq bu borada zarur 
choralar ko‘rdi.
0 ‘zbekiston mustaqil taraqqiyotga qadam qo‘yganidan buyon 
o‘tgan yillar davomida ma’naviy sohada yuz bergan o‘zgarishlaming 
eng muhimi, xalqning uzoq yillar mobaynida to‘plagan boy tarixiy- 
madaniy merosiga e ’tiboming kuchayishi bo‘ldi.
M a’lumki, 80-yillaming oxiri 90-yillaming boshlarida SSSR 
va Sharqiy Yevropadagi sotsialistik tuzum davlatlarining ijtimoiy- 
siyosiy hayotida sodir bo‘lgan o‘zgarishlar tabiiy ravishda 
0 ‘zbekistonda demokratiya va oshkoralikning qaror topishiga, tari- 
xiy haqiqatning tiklanishiga olib keldi. Biroq, 0 ‘zbekiston va uning 
xalqi bu jarayonga yetib kelguniga qadar og‘ir sinovlami boshdan 
kechirishiga to‘g ‘ri keldi. Buyuk imperiyachilik g‘oyalari negizi- 
da zo‘ravonlik bilan tashkil topgan totalitär tuzum siyosiy-iqtisodiy 
inqirozdan jon talvasasida so‘nggi bor 0 ‘zbekistonga hamla qildi. 
Xalqning azaliy, milliy qadriyatlariga qarshi kurashni har qachongi- 
dan ham kuchaytirdi. Bunday harakatlar bizningcha, quyidagi holat- 
lar bilan izohlanadi.
Birinchidan, 0 ‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy Qo‘mitasi- 
ning XVI Plenumidan so‘ng respublikada ijtimoiy-ma’naviy ahvolni 
tartibga solish niqobida SSSRning boshqa mintaqalaridan jo ‘natilgan 
kadrlaming ko‘plari 0 ‘zbekistonda rahbar lavozimlarga tayinla- 
nishlarini o ‘zboshimchalik qilish uchun berilgan yorliq deb bildilar. 
Xalqning juda boy tarixi va madaniyatini bilishni istamagan bunday 
kadrlar jumhuriyat ma’naviy hayotini barbod etishga harakat qildi- 
lar. Shu tariqa xalqning ko‘p asrlik an’analarini, madaniyati va urf- 
odatlarini mensimaslik elni ranjitdi.