Fəlsəfə tarixində şüura münasibətdə çox müxtəlif mövqe və konsepsiyalar olmuş.
nəticəsidir. Materiya, təbiət həmişə mövcud olmuş, insan isə daha sonralar meydana
çıxmışdır. Şüur isə materiyanın yüksək inkişaf etmiş təzahürünün, insan beyninin
iddia etmişlər ki, şüur insan bədənindən asılıdır. 0, "ruh, şüur" insanın anadan olması ilə
meydana gəlir. Əgər uşaqda duymaq, hiss etmək zəifdirsə, fikirlər isə yoxdursa, bunlar
edir ki, təfəkkür meydana gəlir. Bədən zəifdirsə, məhv olub getdikcə şüur zəifləyir, yox
6
olur. Demokrit və Epikürə görə, bədənin səthinin altında incə atomlar təbəqəsi vardır,
onlar xarici siqnalı alır, şüura çevirir. Şüurun (ruhun) daşıyıcıları həmin maddi
"obrazlardır", "bədənsiz ruh boş sözdür, əbəsdir".
Qədim Yunan filosofu Heraklitin "loqos" təliminə görə sözlər, ideyalar, fikirlər və
s. bütün maddi şeylərin mahiyyətini təşkil edir. Sofistlər, xüsusilə də Sokrat fəlsəfə
tarixində ilk dəfə maddi və idealı, şeylərlə fikirləri fərqləndirmək ideyasını irəli
sürmüşlər. Platon isə xüsusi "İdeyalar aləmini". "Maddi aləmə" qarşı qoymuş, birincini
müəyyənedici hesab etmişdir.
Dostları ilə paylaş: