Kafedra: Kursantın adı və soyadı: Taqımın nömrəsi: Fənn: Fənn müəlliminin adı və soyadı

Kafedra:
Kursantın adı və soyadı:
Taqımın nömrəsi:
Fənn:
Fənn müəlliminin adı və soyadı:
Sərbəst işin mövzusu:
İşin yoxlanma tarixi:
Kursantın aldığı bal:
Müəllimin imzası:
İşığın təbiəti haqqında
Optika işığın xassələrini, onun təbiətini və maddələrlə qarşılıqlı təsirini öyrənən elmdir.
Şüurlu insanın ilk yaranışından bəri, onların mahiyyətini belə dərk etmədikləri ətraf aləmdən aldıqları informasiyaların böyük bir hissəsini optik şüalanma vasitəsilə qəbul etmiş və bir – birinə ötürmüşlər. İnsanlar informasiyanın 90% - dən çoxunu məhz görmə vasitəsilə alırlar. Fəaliyyətimizin müxtəlif sahələrində getdikcə daha çox optik cihazlardan və optik üsullardan istifadə edirik.
Optika elmi çox qədim olmağına baxmayaraq işığın təbiəti haqqında ardıcıl müşahidə və təcrübələrə əsaslanan ilk elmi nəzəriyyə Nyuton və onun müasiri Hüygens tərəfindən verilmişdir.
Nyuton işığın zərrəciklər selindən (korpuskullar selindən) ibarət axın olduğunu qəbul etmişdir. Buna korpuskulyar nəzəriyyə deyilir. Hüygens isə işığın dalğa nəzəriyyəsini irəli sürmüşdür. Hüygensə görə işıq efir adlanan elastik mühitin həyəcanlanmasından ibarət dalğa prosesidir. Yarandığı ilk vaxtlardan başlayaraq bu iki nəzəriyyə arasında mübarizə olmuşdur. Hər iki nəzəriyyənin uğurları ilə yanaşı çətinlikləri də olmuşdur. Bu isə fiziki hadisələrin izahında yeni nəzəriyyələrin yaranması ilə əlaqədardır. Bu nəzəriyyələrdən biri işığın elastik dalğa deyil, elektromaqnit dalğası, digəri isə işığın adi korpuskulalardan prinsipcə fərqlənən və “foton” adlanan zərrəciklər seli olduğunu qəbul edir. İşıq dalğalarının dalğa uzunluğu elektromaqnit dalğalarının geniş şkalasının kiçik oblastına (400 – 760 nm) düşür. Sonralar aydın oldu ki, işıq enerjisinin başqa enerji növlərinə çevrilmədiyi proseslərdə işıq özünü elektromaqnit dalğası kimi aparır. Belə proseslərdə işığın interferensiyası, difraksiyası, polyarlaşması və s. hadisələr misal ola bilər. İşıq enerjisinin başqa enerji növlərinə çevrildiyi proseslərdə (fotoeffekt və s.) isə işıq özünü fotonlar seli kimi aparır.
İşığın elektromaqnit nəzəriyyəsi maddənin sındırma əmsalını onun elektrik və maqnit xassələri ilə əlaqələndirməyə imkan verir. Hələ Hüygens işığın dalğa nəzəriyyəsindən aldığı düsturda işığın mühitdə yayılma sürətinin mühitin şüalandırma əmsalı (n) ilə tərs mütənasib olduğunu göstərmişdir:
(1)
Burada c işığın vakuumdakı sürətidir. Bu düsturu Maksvel nəzəriyyəsindən alınan

düstur ilə müqayisə etsək mühitin şüalandırma əmsalını onun dielektrik parametrləri (elektrik və maqnit nüfuzluqları) ilə əlaqələndirən düstur alarıq:
(2)
Şəffaf cisimlərin əksəriyyəti üçün olduğundan belə cisimlər üçün:
və ya (3)
yazmaq olar. Qazların və maye dielektriklərin böyük bir qrupu üçün (3) münasibəti yaxşı ödənilir. Lakin cisimlərin əksəriyyəti, məsələn, şüşə, su, spirt üçün >> olur. Bu - un və deməli, n – in işığın rəqs tezliyindən də asılı olmaları ilə əlaqədardır.