Teqvim-2015. pdf

Ə d ə b i y y a t
Azərbaycan Respublika-
sında kitabxana işinin 
metodik təminat sistemi-
nin inkişaf tarixi (1918-
2000-ci illər): monoqra-
fiya /X.İsmayılov; elmi 
red. A.Xələfov.- Bakı, 
2000.- 416 s.
Kitabxana-informasiya 
texnologiyaları: dərs 
vəsaiti /X.İsmayılov.- 
Bakı: Nurlar, 2009.- 311 
s.
Kitabxana işinin təşkili 
və idarə edilməsi: ali 
məktəb tələbələri üçün 
dərslik /X.İsmayılov; 
elmi red. A.Xələfov.- 
Bakı: Nurlar NPM, 
2010.- 327 s.
Kitabxana menecmenti-
nin əsasları: dərs vəsaiti 
/X.İsmayılov.- Bakı: 
Bakı Universiteti, 2007.- 
200 s.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.azeribalasi.com
www..bsu.edu.az
www.qu.edu.az
1

---

204
İYUL
Tarixdə bu gün
Ramazan bayramı
İslam dininin müqəddəs bayramları arasında 
Ramazan bayramı mühüm yer tutur. Bu bayramın 
tarixi müsəlman təqvimi ilə hicrinin 2-ci ilindən 
(miladi 622-623-cü il) başlanmışdır.
İslamda ilin ayları arasında Ramazan ayı  ən 
şəfqətli və ən müqəddəs ay hesab edilir. Onu “on 
bir ayın sultanı” da adlandırırlar. Ramazan ayı in-
sanlara Allahı sevmək prinsiplərini öyrədir, onlara 
öz iradə qüvvələrini, dözümlüyünü yoxlamaq im-
kanı verir, onları gözüaçıq, təmiz vicdanlı olmağa 
yönəldir və oruc tutmaqla ifadə olunur. Oruc rama-
zan ayında tutulduğu üçün ona “Ramazan orucu” 
da deyirlər.
Orucluq ayında günün işıqlı vaxtı yemək, içmək, 
siqaret çəkmək, və s. olmaz. Oruc tutmaqdan yal-
nız uşaqlar, xəstələr, hamilə qadınlar, cəbhədə vu-
ruşanlar, uzaq yola çıxanlar azad olunurlar. Oruc-
luq Ramazan ayında təzə ay çıxandan başlanır və 
29-30 gün davam edir. Qurani-Kərimdə yazılır: 
“Sübh açılınca, ağ sap qara sapdan fərqlənincəyə 
qədər yeyib için; sonra gecəyə  qədər orucunuzu 
tamamlayın.” (“Bəqərə” surəsi, 187)
Məhəmməd peyğəmbər (s.ə.s.) buyurmuşdur 
ki, Ramazan ayı  gələndə  cənnətin qapıları açı-
lar, cəhənnəmin qapıları bağlanar,  şeytanlar da 
zəncirdə olar. Döyüşdə  və ya əsirlikdə olduğuna 
görə oruc tutmayanlar sonra münasib bir vaxtda 
onun  əvəzinə oruc (qəzasını) tutmalı  və ya fidyə 
verməlidirlər.
Orucu qəsdən pozanlar isə onun əvəzini tutmaq-
la yanaşı, tövbə etməli və kəffarəsini ödəməlidirlər. 
Kəffarə isə 60 gün oruc tutmaq, yaxud 60 yoxsulu 
yedirtməkdir. 60 günlük kəffarə orucuna bir gün-
lük qəza orucu da əlavə olunur.
Məhz Ramazan ayının axırıncı on gecələrinin 
birində Quran hədiyyə edilmişdir. Deyilənə görə 
bu, həmin ayın ya 22-dən 23-nə, ya da 26-dan 27-
nə keçən gecə baş vermişdir. Bu gecə “leylət al-
Qadr” - qüdrətli,  əzəmətli gecə adlanır. Quranda 
bu gecə haqqında belə yazılır: “Qədr gecəsi min 
aydan daha xeyirlidir! O gecə  mələklər və ruh 
Rəbbinin izni ilə hər bir işdən dolayı yerə enərlər. 
O gecə dan yeri sökülənə kimi salamatlıqdır!” 
(“Qədr” surəsi, 3-5)
Orucluğun başa çatdığı gün fitr bayramı adlanır. 
Həmin gün bütün müsəlmanlar bir-birlərini təbrik 
edir, vəfat edənlərin qəbirlərini ziyarət edir, ruh-
larına dualar oxuyurlar. Bayram günü hər kəs öz 
himayəsində olanlar üçün təqribən 3 kq buğda, ya-
xud xurma və ya kişmiş miqdarında kasıblar üçün 
fitrə zəkatı verməlidir. 
Sovet hakimiyyəti dövründə  İslamın başqa 
ayinləri və ibadətləri kimi, orucluq da qadağan 
edilmişdi. Lakin imanlı adamlar gizlicə də olsa, öz 
borclarını yerinə yetirirdilər. Bir çoxları isə vəzifə 
və iş yerlərini itirmək, təqiblərə məruz qalmamaq 
üçün orucluqdan imtina etməyə  məcbur olmuş-
dular. Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini bərpa 
etdikdən sonra insanların vicdan azadlığı  bərpa 
olunmuş, İslam dininə, onun ibadət və ayinlərinə 
olan münasibət də dəyişmişdi. Ramazan (Orucluq) 
bayramı Azərbaycanda Milli Məclisin qəbul etdi-
yi 1992-ci il 27 oktyabr tarixli “Azərbaycan Res-
publikasının bayramları haqqında” Qanuna əsasən 
1993-cü ildən dövlət səviyyəsində qeyd olunmağa 
başlamışdır.