Kesh xotira. Xotira modullarini yig‘ish va ularning xillari

Xotira modullarini yig‘ish va ularning xillari. Hozirda xotira mikrosxemalari, odatda 8 ta yoki 16 tali guruxlarga birlashtirilib bitta
kichikroq plataga o‘rnatilgan xolda ishlab chiqarilmoqda va sotilmoqda (2.8-rasm). Bunday platalar xotira modullari deb ataladi.

2.7-rasm. Uch sathi kesh-xotiraga ega tizim.

Xotira modullarining quyidagi xillari mavjud:

• 
  SIMM (Single Inline Memory Module) – ulanish nuqtalari bir tomonda joylashtirilgan xotira modullari (rus tilida - модуль памяти с односторонним расположением выводов);
  
• 
  DIMM (Dual Inline Memory Module - ulanish nuqtalari ikki tomonda joylashtirilgan xotira modullari (rus tilida - модуль памяти с двухсторонним расположением выводов).
  

SIMM platalarda bir tomonda joylashtirilgan ulanish nuqtalariga (kontaktlarga) ega bo‘lib, bunday modullarda bir taktli siklda ma’lumotlarni uzatish tezligi 32 bitni tashkil qiladi.
2.8-rasm. Xotira modullari.

DIMM platalari esa ikki tomonda joylashgan, har birida 84 tadan, jami 168 ta ulanish nuqtasiga ega. Ushbu xildagi modullarda bir taktli siklda ma’lumotlarni uzatish tezligi 64 bitni tashkil qiladi, ya’ni avvalgisidan ikki barobar tezkorroq.

Avvalgi SIMM va DIMM modullari tarkibida, har biri 256 Mbit (32 Mbayt) xajmga ega 8 ta mikrosxema o‘rnatilgan bo‘lar edi. Bitta xotira modulining umumiy xajmi 256 Mbayt ga teng bo‘lib, 1 Gbayt xotiraga ega bo‘lish uchun to‘rtta ana shunday modulni asosiy plataga o‘rnatish kerak bo‘lar edi. Keyinchalik esa hajmi ikki barobor katta bo‘lgan xotira modullari ham ishlab chiqarila boshlandi.
Xotira protsessorga nisbatan qanchalik sekin ishlasa, shunchalik ko‘proq sikllar davomida protsessor uni kutib turishi kerak bo‘layapti.
Kesh turlari
Keshning har xil turlari mavjud, ular bir xil maqsadga ega, ammo texnologik rivojlanishiga qarab farqlanadi.
1-darajali kesh (L1): 1-darajali kesh xotirasi yoki ichki xotira kompyuter protsessoriga birlashtirilgan va bir xil tezlikda ishlaydi. Ushbu kesh ikki qismga bo'linadi, ulardan biri ko'rsatmalarni saqlash uchun javob beradi, ikkinchisi esa ma'lumotlarni.
2-darajali (L2) kesh: ma'lumotlar va fayllarni saqlaydi. Uning javob tezligi 1-darajali keshdan biroz pastroq, u bo'linmaydi va undan foydalanish ko'proq kompyuter dasturlariga yo'naltirilgan.
3-darajali (L3) kesh: L1 va L2 da bo'lmagan ma'lumotlar va ko'rsatmalarga kirishni tezlashtiradi. Uning javob tezligi L2 dan past va hozirda u kamdan-kam ishlatiladi, ammo uning javob berish qobiliyati asosiy xotiradan yuqori.