Microsoft Word they burned bo
Yüklə 68,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1 K K K Kiiiittttaaaabb b bllllaaaarrrr\\\\m m m m\\\\zzzz\\\\ Y Y Y Yaaaan n n nd d d d\\\\rrrrd d d d\\\\qq q qllllaaaarrrr\\\\ G G G
^ ^ ^n n n n A A A Asssswwwwffff R R R R^ ^ ^ ^ssssttttwwwwm m m moo o ovvvv Mwnbw: Azerbaijan International jurnali – AI 7.3 (Autumn 1999) Aswf R^stwmov u]aq olarkwn televiziya vw radio olmad\`\ndan o kitab oxuma`\ [ox sevwrdi. Lakin bir g^n xwbwr gwldi ki, onlar\n kwndindw b^t^n kitablar yand\r\lmal\d\r. 70 il wvvwl ba] vermwsinw baxmayaraq Aswf bu hadiswni hwlw dw unuda bilmir. Wsas mahiyywt bundan ibarwt idi ki, onlar\n kwndindwki kitablar =lkwnin yeni ba][\lar\n\n xo]lamad\`\ wlifbada, hwmin wrazidw twxminwn 1200 ildwn [ox i]lwnwn wrwb wlifbas\nda yaz\lm\]d\. Twswvv^r et ki, yeni wlifba =yrwnmwli vw k=hnwni unutmal\san! &stwlik swnin sevimli kitablar\n bwzi adamlar\n swhv hesab etdiyi wlifbada yaz\ld\`\ndan yand\r\l\r. 1928-ci ilin iyul ay\ idi. 10 ya]\m vard\ vw be]inci sinfi twzwcw bitirmi]dim. Onda Azwrbaycanda Qafqaz da`lar\n\n h^nd^rl^klwrindw yerlw]wn Lah\cda ya]ay\rd\q. Hwtta bu g^n da` yollar\n\ ke[wrwk Lah\ca getmwk [ox [wtindir. Qarl\, ya`\]l\ q\] aylar\nda ora hwtta cip markal\ ma]\nla yaxud a`\r ma]\nla getmwk belw [ox twhl^kwlidir. Dar pal[\ql\ yol da`\n kwnar\ ilw uzan\r. Ehtiyatl\ olmaq laz\md\r ki, yolun a[\q kwnar\na [ox yax\nla]mayasan, [^nki lap a]a`\da [ay ax\r. S^r^c^n^ da`\n kwnar\ndan a]maq twhl^kwsindwn m^hafizw edwn he[ bir ]ey yoxdur. Xatirimdwdir, u]aql\qda kwndimizw qonaq gwlwndw [ox sevinwrdik. Bir g^n balkonda oturmu]dum, g=rd^m ki, bir dwstw adam at ^st^ndw d=rdnalla [aparaq gwlir. He[ kim onlar\n nw istwdiyini bilmirdi. H=kumwt ba][\lar\ olduqlar\n\ =yrwndik. 2 Onlar bizw s=zlwri oldu`undan kwndin meydan\na y\`\]mam\z\ istwdilwr. “Ham\ kitablar\n\ gwtirsin vw kwndin ortas\ndak\ qala`a g=ks^n. Evinizdwki b^t^n kitablar\ gwtirin. Gizlwtmwyw cwhd g=stwrmwyin. Kitablar\ gizlwtdiyinizi tapsaq sizi hwbs edwcwyik. Saat be]w qwdwr b^t^n kitablar\n\z\ gwtirin. Sonra tonqal qalay\b ham\s\n\ yand\raca`\q.” Qulaqlar\m\za inana bilmwdik. Nw? Kitablar\m\z\ yand\rmaq? Biz kitablar\m\z\ sevirdik. Ax\ niyw yand\raq? Azwrbaycan indiki kimi azad deyildi. Bizi idarw edwn yeni h=kumwt bizim yeni wlifbada yaz\lm\] kitablar\ oxumam\z\ istwyirdi. M^qwddws kitab\m\z Quran wrwb wlifbas\nda yaz\ld\`\ndan bu wlifbada m^taliw etmwmizi istwmirdilwr. Biblya xristianlar\n, T=vrat ywhudilwrin oldu`u kimi Quran da m^swlmanlar\n m^qwddws kitab\d\r. H=kumwt Quran oxuyaraq dini adwtlwrimizi davam etdirmwmizi istwmirdi. Daha Allaha inanmam\z\ istwmirdirlwr. Lakin Qurandan ba]qa digwr kitablar\m\z da wrwb wlifbas\nda yaz\lm\]d\. Wrwb wlifbas\n\ 1200 ildir ki, i]lwdirdik. }er kitablar\m\z, wdwbi, elmi kitablar\m\z vard\…, lakin g=r^n^r bunun he[ bir fwrqi yox idi, ham\s\n\ yand\rmal\ idik. Camaat etiraz etmwyw c^rwt etmirdi. Ham\ g=zlwri ya]l\ kitablar\n\ kwndin ortas\ndak\ az qala iki y^k ma]\n\n\n da]\yaca`\ qala`a atd\. Ordak\ kitablar\n say\ 1000-dwn [ox olard\. Ba]a d^]w bilmirdim ki, niyw kimsw bizim kitablar\m\z\ yand\rmaq e]qindwdir. Kitab d^kanlar\ndan uzaqda ya]ad\`\m\zdan twzw kitablar\ [ox [wtinliklw wldw edirdik. Televizorumuz, radiomuz yox idi. Yeniliklwri =yrwnmwk ^[^n kitab oxumal\ idik. Onlars\z nw edwcwkdik. Kitab gizlwtmwyin [ox twhl^kwli oldu`una baxmayaraq sonralar =yrwndim ki, bwzilwri gwlwcwkdw oxumaq ^[^n kitablar\n\ basd\rm\]d\lar. Bu dwh]wtli faciw Jozef Stalin =lkw ba][\s\ oldu`u zaman ba] vermi]di. O =lkwni 1924-c^ ildwn 1953-c^ ilw, =mr^n^n sonuna qwdwr idarw etdi. Wkswriyywt onu wsrin wn qwddar h=kmdarlar\ndan biri hesab edir. Sovet Ittifaq\n\n ba][\s\ olandan o, insanlarda Allaha inam\ =ld^rmwk ^[^n wlindwn gwlwni etdi. Hwtta kilsw vw mwscidlwri da`\td\rd\ ki, insanlar birgw ibadwt edw bilmwsinlwr. Stalin yaxud onun davam[\lar\ kimisw xo]lamad\qlar\ zaman hwmin ]wxsi evindwn [ox-[ox uzaqlara hwbsw g=ndwrirdilwr. Wkswr hallarda hwmin adam birdwfwlik yoxa [\xard\. Adamlar qorxu i[indw idilwr. He[ kim bu yolla =ld^r^lwnlwrin dwqiq say\n\ bilmir. Sonralar =yrwndim ki, wrwb wlifbas\nda yaz\lm\] kitablar yaln\z bizim kwnddw yand\r\lmam\]d\. Bu b^t^n Azwrbaycanda vw wrwb wlifbas\nda kitablar\ olan b^t^n qon]u =lkwlwrdw – Qaza`\stan, T^rkmwnistan, +zbwkistan, Tacikistan, Q\r`\z\standa da ba] vermi]di. Kitab yand\rmaq [ox dwh]wtli bir ]eydir, u]aqlar\, onlar\n nwvw vw nwticwlwri ilw birlikdw mwhv etmwywbwnzwyir. Kitablar\ yand\rmaq o demwkdir ki, indiyw qwdwr =yrwnilwn vw 3 qwlwmw al\nanlar\ itirirswn vw gwlwcwk nwsilw =t^rw bilmirswn. +vladlar\m\z hwr ]eyi twzwdwn ba]lamal\d\rlar. {ox dwh]wtli faciwdir. Y Y Y Yeeeen
n n niiiid d d dwwwwn n n n Y Y Y Yaaaan n n nd d d d\\\\rrrrm m m maaaa II D^nya M^haribwsindw wsgwr olmu]am. Geri qay\danda vwtwnimdw hwdsiz [wtinliklw qar]\la]d\q. Whali kas\b[\l\q i[indw ya]ay\rd\ vw i] tapa bilmwdiyi ^[^n wvvwlwr gizlwdiyi kitablar\ satma`a ba]lam\]d\. Kitab\ sevdiyimdwn vw wrwb wlifbas\nda oxuya bildiyimdwn imkan\m [atan qwdwr [ox kitab ald\m. Bu twxminwn 1949-cu il idi. Sevimli kitablar\m 100-lwrlw ya]\ olan tibbw aid kitablar idi. D^nyada =z tibbi fikirlwrini ka`\z ^zwrinw k=[^rwn ilk hwkimlwrdwn biri olmu] Ibn Sinan\n (11-ci wsr) wlyazmas\ndan ibarwt kitab\m var idi. O d=vrdw wrwb wlifbas\ b^t^n wtraf wrazilwrdw i]lwdilirdi. Bu kitablar\ toplad\qdan sonra bwlaya d^[ar oldum. K=hnw dostlar\mdan biri mwnw dedi ki, gizli polis - KQB casusu mwni izlwyirmi]. Hwmin vaxtlar KQB casuslar\ h=kumwtin xo]lamad\`\ ]eylwri a]kar etmwk ^[^n ham\n\ g^d^rd^. “Onlar swnin evini g^d^rlwr. Kitablar\ he[ yerw apara bilmwzswn. Yax]\s\ budur onlar\ yand\r yoxsa kimisw g=ndwrwcwklwr” – deyw dostum xwbwrdarl\q etdi. Belwliklw hwyat\mda ikinci dwfw wn [ox sevdiyim ]eyi - kitablar\m\ yand\rmal\ oldum. Wl-wl gwzdiyim o nadir tibbi kitablar mwhv edilmwli idi. Ba]qa yolum yox idi. Ya kitablar\m\ yand\rmal\ ya da hwbsdw [^r^mwli idim. Belwliklw hwyat yolda]\m vw mwn bu qiymwtli kitablar\ buxar\da yand\rmal\ olduq. {ox qwmgin idik. Alov qalx\b kitablar\ sard\qca, g=z^m^zdwn ya] damlalar\ s^z^l^rd^. Bir [ox tibbi bilik o kitablarda birdwfwlik itdi. Azwrbaycanl\lar 400-w qwdwr dwrman bitkisi tan\y\rd\lar. Insanlar yarpaqlar\, g=vdwlwri, [i[wklwri, k=k vw [wyirdwklwri m^xtwlif xwstwliklwri sa`altmaq ^[^n necw istifadw etmwyi bilirdilwr. Bu g^n xwstwlik zaman\ xeyirli olan =lkwmizdw bitwn yaln\z 50 bitkini tan\y\r\q. Hwmin vaxt yand\rd\`\m\z kitablarda itwn bilgilwri nw vaxtsa bwrpa edwcwyimizw inanm\ram. O, [ox dwh]wtli bir cinaywt idi vw bundan bir [ox il sonra gwlwcwk nwsillwr belw ondan wzab [wkwcwklwr. M^sahibwni 1995-ci ildw Aswf R^stwmovdan onun Azwrbaycanda otlarla m^alicwnin tarixinw aid i]i ilw ba`l\ Azerbaijan International jurnal\n\n redaktoru Betti Bleyer alm\]d\r. Mwqalwnin haz\rlanmas\nda Aynur Hac\yeva, Mwrcan Abadi vw Jalw Qwribova da i]tirak etmi]lwr. ______
Twrc^mw: Aynurw H^seynova Yoxlad\: G^lnar Aydwmirova Redaktw etdi vw veb ^[^n haz\rlad\: Aynurw H^seynova Yüklə 68,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|