Moddaning massasi va miqdori har xil tushunchalardir. Massa gramm va kilogrammlarda o‘lchanadi, modda miqdori esa mollarda hisoblanadi. Masalan, suvning molekulyar massasi 18 u.b. ga teng. Suvning bir moli 18 grammga teng.
Modda miqdori
Moddaning massasini m va molyar massasini M bilan belgilasak, bu uchala kattalik orasida quyidagi bog‘liqlik bor.
=
Masalan,
28 gramm KOH da necha mol modda borligini hisoblaylik.
m (KOH)= 28 g
M(KOH)= 56 g/mol
=
28 g
56 g/mol
= 0,5 mol
Molyar massa
Moddaning molyar massasi - uning bir molining massasidir. U ham bo‘lsa modda tarkibidagi 6,02 ta zarrachalarning massasiga teng. Masalan,
M(Fe)= 56 g/mol;
M(S)= 32 g/mol;
M(NaOH)= 40 g/mol
Modda miqdori
Gaz hajmining uning molyar hajmiga nisbati ham modda miqdoriga teng bo‘ladi.
=
Molekula, atom yoki iondagi zarrachalar sonining Avogadro soniga nisbati orqali ham modda miqdorini topish mumkin:
=
N
xS
Modda miqdori
Mendeleyev-Klapeyron tenglamasi
Modda miqdorini Mendeleyev-Klapeyron tenglamasi orqali ham topish mumkin.
PV=n RT
=
PV
RT
n-modda miqdori n = n = n = n = n = n-modda miqdori n = n = n = n = n = n-modda miqdori V =n N =n m =nM N=nS M = P =
1-Masala
0,25 mol miqdordagi moddaning massasi 8 g bo‘lsa, ushbu moddaning molyar massasini va formulasini toping.
16 g/mol
2 g/mol
44 g/mol
32 g/mol
Yechish
Berilgan:
n = 0,25 mol
m = 8 g
M=? M = = = 32g
2-Masala
21,07 ta atom tutgan sulfat kislotaning modda miqdorini aniqlang.
Berilgan:
N=21,07 21,07 = 2,107
n =?
Yechish
da 7 ta atom bor
n = = = 0,05 mol
x7
3-masala
17,92 litr (n.sh) noma’lum gaz tarkibida 48,16 ta proton bo‘lsa, uni aniqlang.
A)
B)
C) NO
D) CO
Yechish
Berilgan:
V = 17,92 litr
N = 48,16 ta
M=?
n = = = 0,8
17,92 litr
22,4
Yechish
n = = = 8 mol
0,8 mol ------------- 8 mol
1 mol --------------x
x=10
48,16
18 ta p
B) 10 ta p
C) NO 15 ta p
D) CO 14 ta p
4-masala
0,4 mol Mg nitrat kislota bilan ta’sirlashganda hosil bo‘ldi. Ushbu jarayonda sarflangan nitrat kislota miqdorini toping.
A) 1,92
B) 0,96
C) 0,64
D) 0,16
Yechish
5Mg + 12HNO3 5Mg(NO3) +N2 +6H2O
5 mol ----- 12 mol
0,4 mol------x
x = = 0,96 Javob: B
0,4 x 12
5
5-masala
24,08 ta molekula tutgan propan hajmini (l n.sh) aniqlang.
A) 22,4
B) 11,2
C) 67,2
D) 89,6
Yechish
Berilgan:
N = 24,08
V = ? 6,02-------------22,4litr
24,08 -----------x
x = 89,6 litr
n = = = 4 mol V =n =4x22,4=89,6
24,08
6,02
Mustaqil bajarish uchun topshiriq
13,44 litr (n.sh) noma’lum gaz tarkibida 54,18 ta proton bo‘lsa, uni aniqlang.