Kimyoviy analiz metodlari ma’ruza matni


Eritma konsentratsiyasi va uni ifodalash usullari



Yüklə 3,86 Mb.
səhifə38/103
tarix20.11.2023
ölçüsü3,86 Mb.
#163257
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   103
analizning kimyoviy usullari o\'zbek (2)

Eritma konsentratsiyasi va uni ifodalash usullari


Eritmaning konsentratsiyasi foiz hisobida (C%) yoki 100 g eritmadagi erigan modda miqdori bilan ifodalanadi. Foiz hisobi- da ifodalash:

C% =
a1
a1 + a2
⋅100 = a1 ⋅100
q

a1 – erigan modda miqdori, g; a2 – erituvchi miqdori, g;


q – eritmaning massasi a1+ a2 ga teng.
1-misol. 25 g Na2CO3 250 ml suvda erishi ma’lum bo‘lsa, Na2CO3 eritmasi konsentratsiyasini foizlarda hisoblang.
Yechish. a1=25 g, a2= V1·ρ, V – hajm, ρ – erituvnining zich- ligi, g/sm3.

Analiz qilinayotgan moddadagi aniqlanishi kerak bo‘lgan kom- ponentning foiz miqdori ekvivalentlik qoidasi bo‘yicha hisoblab topiladi.
Kimyoviy elementlar yoki ularning birikmalari kimyoviy reak- siyaga aniq og‘irlik miqdorlarida kirishadi (tegishlicha kimyoviy modda gramm-ekvivalentlarida). Boshqacha qilib aytganda, bir moddaning bir gramm-ekvivalenti ikkinchi moddaning bir gramm- ekvivalenti bilan reaksiyaga kirishadi.
Ekvivalent qoidasiga binoan:
nA = nB
N V = a = T V
1000 E E
nA, nB – erigan A va B moddalarning gramm-ekvivalenti; N – eritma normalligi, g-ekv/l;
V – eritma hajmi, ml;
a – erigan modda miqdori, g; E – erigan modda ekvivalenti; T – titr, g/ml.
Avvalo, B reagentning qancha gramm-ekvivalenti aniqlanayot- gan A modda bilan reaksiyaga kirishganini aniqlash kerak. B reak- tivning 1000 ml (1 l) standart (titrlangan) eritmasida NB gramm- ekvivalent modda bor va uning hajmini VB ml desak:

NB VB
1000
= nB

B moddaning qancha gramm-ekvivalenti A modda bilan reak- siyaga kirishganini bilgan holda aniqlanayotgan A moddaning gramm-ekvivalentini oson topish mumkin:
EA=EV
n = NB VB A 1000
nA – aniqlanayotgan A moddaning gramm-ekvivalent soni.
A moddaning (gramm) miqdorini hisoblash uchun uning gramm-ekvivalent sonini erigan moddaning ekvivalent qiymatiga ko‘paytirish kerak:

Yoki foiz hisobida:
q = EA NB VB A 1000

x = qA ⋅100 = EA NB VB 100
a 1000 a
a – analiz qilinayotgan moddaning tarozida tortib olingan miq- dori, g.
Formuladan foydalanib, aniqlanayotgan moddaning gramm yoki foiz miqdorini B reaktivning standart (titrlangan) eritmasi- ning normalligi orqali hisoblab topish mumkin.
Eritma konsentratsiyasini aniqlashda ekvivalentlik nuqtasida reaksiyaga kirishayotgan eritmalarning hajmi (ml) va normalligi bir-biriga teng, deb faraz qilinadi:
NB ·VB=NA ·VA
Boshqacha aytganda, ekvivalentlik nuqtasida reaksiyaga kirish- gn reaktiv va aniqlanayotgan modda eritmalarining hajmlari nor- malliklariga teskari proporsional bo‘ladi:
NB = NA VA VB
Bu qoida ekvivalentlar qoidasi deyiladi. Masalan, analiz uchun suvda erigan A modda ishlatilgan, eritma Vk hajmdagi kolbaning belgisiga qadar quyilgan. A moddani titrlash uchun B reaktivning VB ml NB normal eritmasi kerak.
A moddaning umumiy miqdori (qA), titri (TA) va eritmaning normalligi (NA)ni aniqlaymiz.
Ekvivalentlar qoidasi tenglamasidan A moddaning normal- ligini topamiz:
N = VB NB A V
A
Avval keltirilgan formulaga asosan A moddaning titri:

T = NA EA A V


g / ml

A
Aniqlanayotgan A moddaning umumiy miqdori (Vk hajmda, ml), TA·VA ga teng:

q = NA EA Vk A 1000


A
N = VB NB
VA
; unda qA
= EA NB VB Vk
1000⋅VA

Normalligi bir xil eritmalar bir-biri bilan teng hajmlarda reak- siyaga kirishadi yoki teng hajmdagi eritmalar ta’sirlashganda ular- ning normalligi bir xil bo‘ladi:
Agar NB =NA bo‘lsa, u holda VB=VA

Yüklə 3,86 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   103




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin