Kimyoviy texnologiya

O’z-o’zidan alangalanish –modda ma’lum haroratgacha qizdirilganda bevosita tegmasdan turib sodir bo’ladi. Oz-O’zidan alangalanish harorati moddaning yongin jixatidan xavfli xossalarini belgilovchi muhim parametrdir. Yogochning o’z-o’zidan alangalanish harorati 270⁰ ga teng. Kattik moddalarning uz-uzidan yonishi, yonuvchi moddaning o’ziga kechayotgan fizikaviy, kimyoviy-biologik jarayonlar ta’sirida va moddaning qizishi natijasida yuz beradi.
Yong’in – maxsus manbada bo’lmagan va moddiy zarar keltiruvchi nazoratsiz yonishdir.
ELEKTR XAVFSIZLIK QOIDALARI


Umumiy ma’lumotlar

Xalq xo’jaligi ishlab chiqarishni rivojlantirish omillaridan biri uni elektrlashtirishdir. U mexnatni engillashtirish bilan bir katorda odamlar xayotiga va sogligiga juda xavf tugdiradi. Boshka xavfli manbalardan farkli ularok, elektr tokini asboblarsiz va ma’lum masofada turmasdan aniklab bulmaydi.

Elektr toki bilan jaroxatlanishlar umuman olganda 0,5-1,0 foizinini tashkil etadi. Ammo ulardan elektr toki natijasida o’lim bilan tugagani 20-40 %ga tugri keladi.
Elektr jarohat – elektr toki yoki elektr yoyi ta’siri natijasida kelib chiqqan jaroxatdir.
Elektr tokidan xar xil sharoitlar: sim yoki tok uzatgichlarining ochiq simlarga tegib ketishidan, elektr tokining ximoya qatlami buzilgan bo’lsa elektr yoyi orqali ta’sir qilishdan, uskunalarning metall qismlariga tegib ketishidan, tasodifan kuchlanish ostida tushib qolishdan, elektr uzatuvchi qismlarga katta o’lchamli mashinalarga ruxsat etilmagan darajada yakinlashuvi va boshqalardan jaroxatlanishi mumkin.
Elektr xavfsizlik (GOST 12.1.009-76) – tashkiliy va texnik chora-tadbirlar tizimi va vositalaridir. Ular odamlarni elektr maydonidan va statistik elektr tokini zararli va xavfli ta’sirlardan ximoyalanishi ta’minlaydi.
ELEKTR TOKINING ODAM VA HAYVONLARGA TA’SIRI
Elektr tokining odam organizimiga va xayvonlarga ta’siri juda o’ziga xos murakkab shaklda vujudga keladi. Organizimda elektr tokining o’tishi natijasida kimyoviy , issiqlik va biologik ta’sir ko’rsatadi.
Kimyoviy ta’sir tufayli kon tarkibidagi moddalar va boshqa organik suyuqliklar parchalanadi.
Issiqlik ta’siri natijasida terining ayrim qismlari kuyadi .
Elektr tokining biologik ta’siri natijasida organizimidagi tirik xo’jayralar kuzgaladi. Teri qiqichishadi, tomir tortishadi va muskullar qisqaradi. Elektr toki urishi katta xavf tug’diradi, u butun organizimni jaroxatlaydi, asab sestemasini, yurak va nafas olish organlarini tuliq yoki qisman falajlashi mumkin .
Organizimni elektr tokidan jaroxatlanishiga bir necha omillar: Tok kuchi, insonning karshiligi, kuchlanish kiymati, tok chastotasi va turi, tok yuli, ta’sir kilish muddati, shuningdek odam organizimining aloxida xususiyatlari ta’sir kursatadi.
Xavf yuz berishi mumkin bulgan kuyidagi tok klemitlarini ajratish mumkin: