Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
98
www.elkhan-suleymanov.az
Dağlıq Qarabağın bu ölkəyə birləşdirilməsi ilə bağlı Ali Sove-
tin  qəbul  etdiyi  qərarın,  Ermənistanın  dövlət  müstəqilliyi  ak-
tında  Dağlıq  Qarabağın  bu  dövlətin  ərazisi  elan  edilməsi  və 
digər qanunsuz qəbul edilmiş bütün normativ aktlarının ləğv 
edilməsini  də  özündə  ehtiva  edir.  Eyni  zamanda,  işğal  edil-
miş  Azərbaycan  torpaqlarında  işğalçı  Ermənistan  tərəfi  ilə 
bağlanmış  müqavilələr  əsasında  xarici  şirkətlərin  təsərüfat 
fəaliyyəti ilə məşğul olunmasına qadağan qoyulması tələbinin 
yerinə  yetirilməsi  də  restitusiya  çərçivəsində  həyata  keçirilən 
tədbirlərdən olmalıdır.
Kompensasiya  beynəlxalq  hüquqazidd  əməl  nəticəsində 
vurulmuş  zərərin  maliyyə  şəkildə  ödənilmə  formasıdır.  BMT 
Baş  Assambleyasının  “Beynəlxalq    hüquqazidd  əməllərə 
görə  dövlətlərin  məsuliyyəti”  adlı  qətnaməsinə  əlavənin 
36-cı  maddəsinə  əsasən  beynəlxalq  hüquqazidd  əmələ 
görə  məsuliyyət  daşıyan  dövlət  özünün  qanunazidd  əməli 
nəticəsində vurduğu zərəri restitusiya ilə ödənilməyən hissədə 
kompensasiya  yolu  ilə  ödəməyə  borcludur.  Kompensasiya 
əldən verilmiş gəlir də daxil olmaqla, belə zərərin ödənilməsinə 
yönəlib. Beləliklə, kompensasiya vurulmuş zərərin restitusiya 
ilə ödənilmədiyi halda tətbiq edilə bilər. Kompensasiya maliyyə 
baxımından  qiymətləndirilə  bilən  hər  bir  zərəri,  o  cümlədən 
müəyyən edilə bilən əldən verilmiş mənfəət də daxil olmaqla, 
ödəmə formasıdır. O, vurulmuş zərərə görə tam ödəməni təmin 
etməyə yönəlməlidir və beynəlxalq praktikada zərərin ən çox 
rast gəlinən ödənilməsi formasıdır. Bu müddəa müəyyən edir 
ki, kompensasiyanın miqdarı əmlaka zərərin vurulduğu vaxt-
dakı  dəyəri  deyil,  onun  kompensasiya  ödənilməsi  vaxtında 
olan qiyməti miqdarında ödənilməlidir. 
Göründüyü  kimi,  kompensasiya  vurulmuş  zərərə  görə 
müstəqil  ödəmə  forması  və  ya  restitusiyaya  əlavə  qismində 
çıxış  edə  bilər.  Baxmayaraq  ki,  hüquq  pozuntusu  halında,  ilk 
növbədə,  restitusiya  məsələsi  meydana  gəlir,  restitusiyanın 
həyata keçirilməsi bir çox hallarda mümkün olmur və ya tam 
ödəməni təmin etmir. Əgər zərər çəkmiş dövlət kompensasiyaya 

---