Kitabın adı: Aqrar sahədə mülki müdafiə

Psixokimyəvi təsirlı ZM - Bi-zet - suda həll olunmayan ağ 
kristal tozdur. Bi-zet orqanizmə tənəffüs və mədə-bağırsaq yol-
ları ilə keçir. 
Zəhərləyici  maddələr  zəhərlənmiş  hava  ilə  nəfəs  aldıqda, 
ZM dəri üzərinə və selikli qişaya düşdükdə, həmçinin zəhərlən-
miş  yeyinti  məhsullarından və sudan istifadə  etdikdə insanları 
və  heyvanları  zədələyir.  Ona  görə  onların  seçilməsi  və  tətbiqi 
üsulları yerli şəraitdən, ZM-in xassələrindən və qarşıya qoyul-
muş məqsəddən asılı olaraq müxtəlif ola bilər. 
Elə kimyəvi tərkiblər vardır ki, onların istifadəsi canlı qüv-
vəyə qarşı istifadə olunmur. Məsələn, Vyetnam müharibəsində 
ABŞ  ağaclardan  yarpaqları  tökən  maddədən  də-  tərkibində 
dioksin olan dioksin "Agent Orange" istifadə etmişdir. 
Kimyəvi  silahların  tətbiqi  uzun  illər  boyunca  orqanizmdə 
ciddi dəyişikliklərə səbəb ola bilir. 
Vyetnamda kimyəvi silahların tətbiqinin ağır nəticələri hə-
lə də qalmaqdadır. 
Axrıncı  dəfə kütəvi  olaraq kimyəvi  silahdan  I Dünya mü-
haribəsində istifadə olunmuşdur. Kimyəvi silah təyyarə bomba-
larında,  top  güllələrində,  mayesi  tökülə  bilən  təyyarə  cihazla-
rında və müxtəlif tərtibatlarda ərazini zəhərləmək üçün, damcı-
maye halında zəhərləmək üçün buxar və aerozoI (tüstü, duman) 
şəklində tətbiq edilə bilər. Zəhərləyici maddələr küləyin istiqa-
mətində  on  kilometrlərlə  məsafəyə  yayıla  bilən  zəhərli  bulud 
yaradır. 
Havanın  zəhərlənmə  təhlükəsinin  dərəcəsi  ZM-in  qatılığı 

---

 
62 
və  mühafizə  olunmayan  adamın  zədələndiyi  vaxtla  müəyyən 
edilir.  Ərazinin  və  ya  obeyktin  zəhərlənmə  dərəcəsi  oraya  dü-
şən ZM-in miqdarından asılıdır və ZM-in qramlarla miqdarının 
1 m
2
 səthə nisbəti ilə ifadə olunan zəhərlənmə sıxlığı ilə müəy-
yən edilir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
63 
 
ġək. 16. Kimyəvi silahın tətbiqinin acı nəticələri 
Fosgen buxarları ilə nəfəs alarkən ağ ciyərlərin spesefik zə-
hərlənməsi baş verir. Bundan başqa, o, gözlərə və selikli qişala-
ra zəif qıcıqlandırıcı təsir göstərir, dəriyə təsir etmir. 
Kimyəvi silah tətbiq olunan rayonlarda və KTO-da zəhər-
lənmə baş verdikdə kimyəvi zəhərlənmə oçağı yaranır.