Kokanduni uz

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

114
www.
kokanduni.uz 
An’anaviy banklar va zamonaviy moliyaviy texnologiyalarning xiz
mat k
o
֥
‘
rsatish 
sohasidagi xususiyatlari 
 
Ajratib turuvchi 
xususiyatlar
An’anaviy model
Raqamli model
Mijozlarga xizmat 
ko‘rsatish muddati
Cheklangan. Xizmat faqat aniq 
belgilangan vaqtda amalga 
oshiriladi
 
Cheksiz. Kechayu kunduz 
kirish imkoniyati.
 
Mijozlarga xizmat 
ko‘rsatish tezligi
Bank xodimining malakasi va 
tajribasiga bog'liq
 
Darhol, to‘g‘ridan to‘g‘ri.
 
Xizmatga yondashuv
Moslashuvchan, ammo xizmat 
ko‘rsatish soha kichik turlari 
bilan cheklangan
 
Moslashuvchan va mijoz 
uchun har qanday qulay 
kanal orqali amalga oshiriladi
 
Xizmat narxi
Bankning kadrlar va 
bo'limlarni saqlash 
xarajatlarini hisobga olgan 
holda yuqori
 
Kam, ko‘pincha xizmatlar 
bepul taqdim etiladi
 
Xizmat doirasi
Filial tarmog‘ining cheklangan 
tarmoqlanishi va xodimlar 
soni
 
Cheksiz, bank 
muassasasining geografik 
joylashuvidan tashqariga 
chiqishi mumkin
 
Xizmat ko‘rsatish 
jarayonida operatorning 
holati
Operatorning funktsiyalari 
bank xodimi tomonidan 
amalga oshiriladi
 
Operatorning funktsiyalari 
bank mijozi tomonidan 
amalga oshiriladi
 
Yangi xizmatlar va 
aksiyalarni o‘rganish 
tartibi
Vaqt va xarajatlarni talab 
qiladi
 
Tez, SMS va elektron pochta 
xabarnomalari orqali amalga 
oshiriladi
 
Xizmat ko‘
rsatish 
tizimining ishlashining 
sarflanadigan 
komponenti
xodimlar va bo‘limlarga xizmat 
ko'rsatish
 
Asosiysi serverlar va dasturiy 
ta‘minot paketlarini sotib 
olish va ularga xizmat 
ko‘rsatish uchun
 
Manba:Muallif tomonidan tayyorlandi. 
Axborot texnologiyalari va telekommunikatsiyalar sohasidagi texnik taraqqiyot tufayli 
ushbu xizmat ko‘rsatish shakli mijoz uc
hun ham, bank uchun ham foydalanishning 
afzalliklariga ega. Bank xizmatlarini provayderi belgilangan xarajatlarni va miqyosda 
tejamkorlikni kamaytirish orqali samaradorlikni oshiradi, mijozlarning katta guruhini 
xabardor qilish uchun oddiy va arzon kanalga 
ega bo‘ladi shuningdek yangi xizmatlar taklifini 
shaxsiylashtirish uchun mijozlar haqida qimmatli ma'l
umotlarni to‘plash qobiliyatiga ega. O‘z 
navbatida, bank xizmatlari iste’molchisi oraliq xarajatlarni (yo‘l haqini) va to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri 
to‘lovlarni (yig‘im va komissiyalar) kamaytirish hisobiga taklifni narxlar bo'yicha foydaliroq 
deb biladi va mutlaq ma
vjudligi (kuniga 24 soat, yetti kun) mijoz o‘z hisoblari holatini doimiy 

---

115
www.
kokanduni.uz 
ravishda kuzatib borish imkoniyatiga ega bo‘ladi, shuningdek, navbatda turmasd
an yoki hatto 
uydan chiqmasdan kirish qulayligini oladi. 
Va nihoyat, masofaviy xizmat ko‘rsatishning oxi
rgi shakli mobil bankingdir. Internetga 
kirish imkoniga ega smartfon va planshetlarning ko‘payishi banklarni ushbu tarqatish 
kanalidan foydalanishga undadi, ayniqsa mobil qurilmalardan foydalanuvchi mijozlar bank 
bilan an‘anaviy I
nternet-banking foydalanuvchilariga qaraganda 3,5 marta tez-tez o'zaro 
aloqada bo'lishadi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, bank xizmatlari provayderlarining 
xizmatlarni tarqatishning ushbu kanaliga qiziqishi ortib bormoqda: 2013 yilda banklarning 45 
foizi 
mobil banking ustuvor kanal ekanligini ta‘kidlagan va banklarning 63 foizi kelgusi o‘n yil 
ichida o‘z dolzarbligini yo‘qotmasligiga ishonishgan. Ko‘proq onlayn
-banking singari, mobil 
banking ham bank xizmatlarini tarqatish uchun muqobil kanalga aylandi. 
Shunday qilib, yuqoridagi tahlillar asosida shuni aytish mumkinki, FinTech ning keyingi 
rivojlanishi bank ishi rivojlanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. FinTech
-dan foydalanish, albatta, 
banklarga yangi imkoniyatlar beradi, lekin shu bilan birga banklar g‘amxo‘rlik qilishi va 
boshqarishi kerak bo‘lgan yangi risklar bilan. Umuman olganda, Fintech xarajatlarni 
kamaytiradi, bank faoliyati samaradorligini va raqobatbardosh bank muhitini oshiradi, 
axborot assimetriyasini kamaytiradi va moliyaviy xizmatlardan foydalanish imkoniyatini 
oshiradi. Shu bilan bir qatorda moliyaviy texnologiyalarning rivojlanishi bankning ishchilari 
soniga ham o’z ta’sirini o’tkazadi. Bitta fintech startap bir necha sonli ishchilarni o’rnini bosa 
olishi mumkin. Bank sohasida ham keyinchalik IT va mutaxxasislik bilimlarini puxta egallagan 
ishchilar qolishini anglab yetishimiz mumkin.
Raqamlashtirish katta potentsialga ega, ammo u hali ham xabardorlikni talab qiladigan 
yangi xavf va tahdidlar bilan bog‘liq. Biroq, boshqa tomondan, moliyavi
y texnologiyalar 
banklarda risklarni boshqarish vositalaridir (masalan, katta ma’lumotlar kredit riskini 
minimallashtirish uchun, ichki audit, nazorat va boshqalarda ishlatilishi mumkin). 
Tadqiqot davomida ko‘rib o’tgan jadvallarimizdan foydalangan holda an’anaviy banklar 
transformatsion saloyihatlarini yanada oshirishlari, bank faoliyatini bosqichma bosqich 
fintech xizmatlarini bilan boyitib borishlariga yordam berishiga ishonamiz. Zamonaviy 
Fintech xizmatlari va an’anaviy banklar ustunlik va kamchiliklari
haqida berib o‘tilgan 
ma’lumotlardan foydalangan holda fanlar o’z kamchiliklarini muammo asli nimada ekanligi 
aniqlab ish davomida ijobiy yechim berishlari imkoni bor.
Ushbu tadqiqot natijalariga asoslanib, bank sohasi strategiyalari FinTech 
kompaniyalar
ining e’tibordan chetda qolgan bank xizmatlarini aniqlashlari mumkin, masalan: 
ulgurji savdo, savdo banki, garovni boshqarish, hisobni boshqarish, operativ xizmatlar, IT 
boshqaru
vi, tashkiliy xizmatlar (IT bo‘lmagan va kadrlar bo'lmagan xizmatlar), biznes 
yo‘nalishlari, moliyaviy audit, mijozlarni boshqarish, savdo, marketing, xizmatlar, modellar, 
bank biznesi tahlil, qoidalar va muvofiqlik, mahsulotlarni boshqarish va FinTech 
kompaniyalari bilan hamkorlik qilish imkoniyatlaridan foydalanadi. Natijalar shuni 
ko‘rsatadiki, FinTech kompaniyalari bank xizmatlarining barcha sohalariga kirmaydilar va 
banklarning bank xizmatlari sohasida FinTech kompaniyalarining to‘liq imkoniyatlaridan 
foydalana olmasligini hisobga olishadi.

---

116