Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLASH 
JARAYONIDA TAYANCH KOMPETENSIYALARNI SHAKLLANTIRISHNING DOLZARBLIGI 
 
S.X. Xolto‘rayeva 
 
Nizomiy nomidagi TDPU maktabgacha ta’lim 
 
metodikasi kafedrasi o‘qituvchisi 
 
 
Annotatsiya:
Bugungi kunda maktabgacha ta’lim
tashkilotlarida bolalarni maktabga har 
tomonlama sifatli tayyorlash va uyg’un rivojlantirishni asosiy maqsad qilib olingan. 
Maktabgacha ta’limning sifat samaradorligini oshirishda bolani erta yoshdanoq maktabga
tayyorlashda tayanch kompetensiyalarni integratison shakllantirish, pedagogik, psixologik 
jarayonlarga zamonaviy yondashishni nazarda tutadi. 
Kalit so‘zlar:
Bola, maktabgacha ta’lim, kompetensiya , ijtimoiy
-hissiy, kommunikativ, 
shaxsiy, bilish, rivojlantirish, qiymat natija, samaradorlik. 
Bugungi kunda xorijiy tajribalar maktabgacha yoshdagi bolalarning shaxs sifatida 
shakllanishida hayotiy yo‘nalishlarini tanlash uchun shart
-
sharoitlarni ta’minlash zarurligini 
ko‘rsatmoqda. Rivojlangan davlatlarda ta’lim
ga 
e’tibor 
va unga sarmoya kiritish davlatni 
mustahkamlashning eng muhim omili ekanligi o‘z isbotini topdi. Maktabgacha yosh davri 
o‘ziga xos ijtimoiy madaniy hodidsa ekanligi, uning bola hayotidagi ta’siri butun umri 
davomida mustahkam zamin yaratishini tushunish dolzarb muammo sifatida qaralmoqda
.
Jahonda ta’lim sohasidagi innovatsion rivojlanish tendensiyalariga mos ravishda 
maktabgacha ta’
lim tizimini kompetensiyaviy talablar asosida takomillashtirishga alohida 
e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, dunyo miqyos
ida bolalarni psixofiziologik, intellektual, ijodiy 
va shaxsiy salohiyatini oshirishga yo‘naltirilgan kreativ texnologiyalami rivojlantiri
sh, 
maktabgacha ta’lim tashkilotlarida shaxsga yo‘naltirilgan innovatsion ta’lim muhitini tashkil 
qilish hamda strategik boshq
aruv tamoyillari asosida maktabgacha ta’limning sifat 
mexanizmlarini takomillashtirish masalalariga qaratilgan ilmiy-amaliy tadqiqotlar olib 
borilmoqda. 
Mazkur tadqiqotlarda maktabgacha ta’limni boshqarishning axborot metodik
tizimini takomillashtirish, si
fatli ta’lim xizmatlarini diversifikatsiyalash, ta’lim
-tarbiya 
jarayoniga axborot kommunikatsiya texnologiyalari, interaktiv va muammoli-
vaziyatli o‘qitish 
usullarini joriy etish, maktabgacha ta’lim tizimi pedagoglarining kasbiy innovatsion 
kompetentliligini rivojlantirish va baholashning samarali shakl va metodlarini amaliyotga 
joriy etish masalalariga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Hozirgi kunda mamlakatimizda Maktabgacha ta’lim sohasiga alohida e’tibor qaratilib, bu 
borada keng ko‘lamli ishlar ama
lga oshirib borilmoqda. 2016-2020 yillar mobaynida sohada 
jadal sur’atlar bilan o‘sish, hamda ulkan o‘zgarishlar yuz berdi. 2019
-yilning 8-mayida 
davlatimiz rahbarining “O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030
-yilgacha 
rivojlantirish konsepsiyasi
ni tasdiqlash to‘grisida”gi PQ
-4312-sonli qarori tasdiqlandi va bu 
qarorlarning tub zamirida maktabgacha yoshdagi bolalarni har to
monlama uyg’un 
rivojlantirish, maktab ta’limiga sifatli tayyorlash ko‘zda tutilgan. 
Maktabgacha yoshdagi bolalarning tayanch kompetensiyalarni shakllantirish kelajakda 
ularni maktab ta’limida qiynalmay o‘qishlarshlari uchun zamin yaratadi. Bolaning asosiy
kompetensiyalari kommunikativ, ijtimoiy kompetensiya, bilish, shaxsiy kompetensiyalar 
bo‘lib hisoblanadi.
Kommunikativ kompetensiya 
–
atrofdagi odamlar bilan o‘zaro munosabatlarning 
konstruktiv usullari va vositalariga ega bo‘lishni taqozo qiladi; muloqot
qilish va yuzaga 
kelgan o‘yin, bilish, maishiy va ijodiy vazifalarni muvaffaqiyatli hal qilish qobiliyati. Bu 
kompetensiyaga nutqni rivojlanish ham kiradi. 

---

872