Kombinatorika hám itimallíq teoriyasíNÍŃ bazí bir máselelerin úyretiw metodikasí

ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASI JOQARĺ HÁM ORTA ARNAWLĺ BILIMLENDIRIW MINISTIRLIGI
ÁJINIYAZ ATĺNDAǴĺ NÓKIS MÁMLEKETLIK
PEDAGOGIKALĺQ INSTITUTĺ

Magistratura bólimi

Matematika oqıtıw metodikası kafedrası

«Matematika oqıtıw metodikası » tálim baǵdarınıń magistrantı

Jumabaev Amangeldi Pulatovichtiń


KOMBINATORIKA HÁM ITIMALLÍQ TEORIYASÍNÍŃ BAZÍ BIR MÁSELELERIN ÚYRETIW METODIKASÍ
atamasındaǵı


MAGISTRLIK DISSERTACIYA JUMÍSÍ

Kafedra baslıǵı:	docent B. Prenov
Ilimiy basshı:	docent T.Qalekeeva

NÓKIS – 2023

Mazmunı

KIRISIW
1	BASLANǴÍSH TÚSINIKLER
	1.1.	Kombinatorika teoriyasınıń tiykarǵı formulaları
	1.2.	Itimallıqlar teoriyasınıń tiykarǵı formulaları
2.	KOMBINATORIKA TEORIYASÍN OQÍTÍW USÍLLARÍ
	2.1	Kombinatorikanı oqıtıwda júzege keletuǵın mashqalalardıń hám oqıtıw usıllarınıń tallawı
	2.2.	Itimallıqlar teoriyasın oqıtıwda júzege keletuǵın mashqalalardıń hám oqıtıw usıllarınıń tallawı
3.	KOMBINATORIKALÍQ HÁM ITIMALLÍQLAR TEORIYASÍNÍŃ AYÍRÍM MÁSELELERIN SHESHIWDI ÚYRETIW USÍLLARÍ
	3.1.	Ayırım kombinatorikalıq máselelerdi sheshiwdi úyretiw usılları
	3.2.	Itimallıqlar teoriyasınıń ayırım máselelerin sheshiwdi úyretiw usılları
JUWMAQLAW
PAYDALANÍLǴAN ÁDEBIYATLAR

Kirisiw
Magistrlik dissertaciya jumısınıń aktuallıǵı. Ǵárezsizlik jıllarında pedagog kadrlardı tayarlawdıń jańa sisteması islep shıǵılıp, úzliksiz tálimde oqıtıwdıń sapası hám nátiyjeligi bolajaq oqıtıwshılardı kásiplik, mánáwiy-ádep ikramlıqqa tárbiyalaw haqqındaǵı juwmaqqa keldi. Studentlerde ma’naviy mánáwiyattı, mádeniyattı rawajlandırıw mexanizmlerin salamat, ruxıy hám aqlıy rawajlanǵan, ózinshe pikirley alatuǵın, Watanǵa sadıq, ómirge qatań kóz qarasqa iye jaslardı tárbiyalaw, demokratiyalıq ózgerislerdi tereńlestiriw hám puqaralıq jámiyetti rawajlandırıw barısında olardıń sociallıq belsendililigin asırıw tiykarında jetilistiriw Ózbekstan Respublikasın jánede rawajlandırıw boyınsha Háreketler strategiyası áhmiyetli orın iyeleydi.
Házirgi kúnde oqıtıwshılardıń aldına qoyılǵan tiykarǵı wazıypa “Ózbekstan Respublikasın bunnan bılayda rawajlandırıw boyınsha Háreketler strategiyası haqqında” ǵı Ózbekstan Respublikası Prezidenti niń 2017-jıl 7-fevraldaǵı 4947 sanlı pármanında tálim-tárbiya salasın rawajlandırıw: úzliksiz bilimlendiriw sistemasın jánede jetilisti riw, sapalı bilim beriw xızmetleriniń imkániyatların rawajlandırıw, oqıwshılardıń hár tárepleme intellektual, estetikalıq rawajlanıwı, ulıwma orta bilim beriwdiń sapasın túpten jaqsılaw, informatika hámde matematika pánlerin tereńnen oqıtıwdı shólkemlestiriw jáne jaslarǵa arnalǵan mámleket siyasatın jetilistiriw bolıp tabıladı.
Sonıń menen birge, kadrlar tayarlawdıń milliy baǵdarlamasında kózde tutılǵan rejeler bilimlendiriwdiń sapa hám mazmunın jańa dárejege kóteriw wazıypasın keltirip shıǵaradı. Sonlıqtan watanımız dıń keleshegin jaratıwshı - bárkamal áwladtı, jańa zaman, jańa jámiyet adamın tárbiyalaw sıyaqlı júdá qıyın hám házirgi waqıtta sawaplı is usı kúnniń eń áhmiyetli wazıypalarınıń biri bolıp esaplanadı.
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Sh.Mirziyoevtıń 2017 yil 20 apreldegi “Joqarı tálim sistemasın jáne de rawajlandırıw haqqında” ǵı PQ 2909-sanlı Qararı, 2017 jıl 12 yanvardaǵı “Kitap ónimlerin basıp shıǵarıw hám tarqatıw sistemasın jáne kitap oqıw mádeniyatın jetilestiriw hámde úgit násiyat etiw boyınsha komissiya dúziw haqqında ”ǵı Farmayıshı hámde basqada huquqıy hújjetlerde belgilengen wazıypalar ámelge asırıladı.
Házirgi zamanda payda bolǵan ekonomikalıq rawajlanıw procesi jańa túsinikke iye bolǵan, dun’yaǵa jańasha kóz benen qaraytuǵın, jańasha pikirley alatuǵın jańa áwladtı talap etpekte. Bul jumıs qanshelli tez ámelge asırılsa mámleketimizdiń ekonomikalıq jaǵdayı sonshelli tez rawajlanadı. Bul orında jaslardıń matematikalıq tayarlıǵına qoyılatuǵın talaplar da júdá áhmiyetli másele bolıp esaplanadı.
Orta mektepte algebranı oqıtıwda biz eki nárseni názerde tutamız, birinshiden biz oqıwshılardı adam balasınıń mıń jıllar dawamında toplaǵan algebradan alǵan bilimleri menen qurallandırsaq, ekinshi jaqtan olardıń logikalıq oylawın rawajlandıramız. Erte zamannan-aq matematika pánler arasında adamnıń aqıl-oyın rawajlandırıwǵa júda kerekli dep esaplanıp kiyatır.
Házirgi waqıtta biziń mekteplerimiz oqıwshılardı matematikalıq maǵlıwmatlar menen qurallandırıwda ádewir jetiskenliklerge eristi, biraq oqıwshılardiń óz betinshe matematikalıq oylawın rawajlandırıwda ayırım kemshilikler dawam etpekte, sonıń menen birge oqıwshılardıń óz-betinshe oylawın rawajlandırıw menen bilim beriwdiń sapası, sistemalıǵı hám bekkemliligi tıǵız baylanıslı ekenligi belgili.
Matematikanı oqıtıwdıń ózgeshelikleriniń eń tiykarǵısı formula, qaǵıyda, anıqlama hám teoremalardı oqıwshılardıń ózleri túsinip biliwden ibarat, biraq kópshilik jaǵdayda biziń oqıwshılarımız formulalardı oqıw kitabınan yadlap aytıwǵa beyimlengenligin, sol sebepli mekteplerde algebradan úlgermewshilerdiń hám shala biliwshilerdiń sanı kóp bolatuǵınlıǵın aytıwımız kerek.
Kópshilik muǵallimler algebranı oqıtıwdaǵı tiykarǵı maqset baǵdarlamadaǵı kórsetilgen algebralıq túsiniklerdi, formulalardı oqıwshılar yadlap bilse bolǵanı dep oylaydı, biraq oqıwshı qansha kóp formulalardı bilsede, ol oqıwshı logikalıq oylawǵa, sanalı mısal hám máselelerdi sheshiwge erise almaydı.