«kon mashinalarining elektr jixozlari» fanidan

AK3-13-62-10; P_n= 500 kVt; n_n= 500 ayl/min; n_с= 600 ayl/min; ἠ_v=0,934;

Tanlangan dvigatelni zo’riqib ishlash imkoniyati bo’yicha tekshiriladi.

Qisqa vaqtli zo’riqish koeffitsiyenti quyidagi formula bilan aniqlanadi:

ᵞ_n =F_mak/F_ekv= = 2,02 F_mak= F₁

Hisoblangan nominal zo’riqish koeffitsienti quyidagi formula bilan aniqlanadi:

ᵞ_n =M_mak/M_n= = 0,37

Maksimal moment quyidagi formula bilan aniqlanadi:

M_maks=F_maks R_b/(i ƞ_v)= = 365 [kg m]

Bu yerda F_maks – tasir etuvchi kuchlarning eng katta miqdori

R_{b –} baraban radiusi, [m]
Nominal moment quyidagi formula bilan aniqlanadi:
M_n=975 P_n/n_n= = 975 [kg m]
Bu yerda P_n - tanlangan dvigatelning nominal quvvati kVt
n_n -tanlangan dvigatelning nominal aylanish tezligi ayl/min
Dvigatelning nominal zo’riqish koeffitsienti hisoblangan nominal zo’riqish koeffetsientidan kichik bo’lmasligi kerak,aks holda quvvati kattaroq dvigatel tanlanib zo’riqishga yana tekshiriladi.Tanlangan dvigatelning passport ko’rsatkichlari yozib qo’yiladi.

4. 
   Elektr yuritmani ishga tushirishdagi qarshiliklarni hisoblash.
   

Ishga tushirish rostlagichlarini hisoblash grafik usulda bajariladi.Buning uchun elektr yuritmaning ishga tushirish diagrammasini qurish kerak bo’ladi vaa elektr dvigatelning passport ko’rsatkichlaridan foydalanilib elektr yuritmaning tabiiy mexanik tavsifi quriladi.So’ng tegishli dvigatelning ishga tushirish diagrammasi quriladi.
Tabiiy mexanik tavsifni qurish quyidagi tartibda amalga oshiriladi. Tabiiy mexanik tavsifning koʻrsatkichlari miqdorlarini quyidagi formula bilan hisoblanadi:

M=2M_k/ (S/S_k+S_k/ S)

Bu yerda:

M_k=λM_n= 1,9 8093 = 15376,7 kritik moment Nm

M_n=(P_n/n_n) 9550= 9550 = 8093 nominal moment. Nm

S_k=Sn (λ+ ) = 0,016 (1,9+ ) = 0,056 kritik sirpanish

S_n=(n_c-n_n)/n_c= nominal sirpanish

n_c- sinxron aylanish tezligi ayl/min, agar dvigatel pasportida berilmasa quyidagi formula bilan aniqlanadi:

n_c=60f/p
Bu yerda f=50 Hz oʻzgaruvchan tok chastotasi
p-dvigatel qutblari soni.
Keltirilgan ifodalardan foydalanib M_k va S_k miqdorlari xisoblanib tabiiy mexanik tavsifning formulasiga yozib qoʻyiladi. Joriy sirpanish S ga 0 dan 1 gacha miqdorlar berilib ularga muvofiq joriy M miqdorlari xisoblab topiladi va jadvalga kiritiladi.


_M=2Mk/(S_n/S_k+S_k/S_n) = = 8123,53 N m
M₁=0

M₂=2M_k/ (S₂/S_k+S_k/ S₂) = = 5321,97 N m

M₃=2M_k/(S₃/S_k+S_k/S₃) = = 9740,89 N m

M₄=2M_k/(S₄/S_k+S_k/S₄) = = 12801,21 N m

M₅=2M_k/(S₅/S_k+S_k/S₅) = = 14545,52 N m

M₆=2M_k/(S₆/S_k+S_k/S₆) = = 15340,14 N m

M₇=2M_k/(S₇/S_k+S_k/S₇) = = 14447,9 N m

M₈=2M_k/(S₈/S_k+S_k/S₈) = = 13110,46 N m

M₉=2M_k/(S₉/S_k+S_k/S₉) = = 7984,93 N m

M₁₀=2M_k/(S₁₀/S_k+S_k/S₁₀) = = 5547,34 N m

M₁₁=2M_k/(S₁₁/S_k+S_k/S₁₁) = = 422,71 N m

M₁₂=2M_k/(S₁₂/S_k+S_k/S₁₂) = = 2845,52 N m

M₁₃=2M_k/(S₁₃/S_k+S_k/S₁₃) = = 2142,24 N m

M₁₄=2M_k/(S₁₄/S_k+S_k/S₁₄) = = 1716,8 N m

n₁ =n_c -n_cS₁ = 600 ayl/min

n₂ =n_c -n_cS₂ = 600-600 0.01 = 594 ayl/min

n₃ =n_c -n_cS₃ = 600-600 0.02 = 588 ayl/min

n₄ =n_c -n_cS₄ = 600-600 0.03 = 582 ayl/min

n₅ =n_c -n_cS₅ = 600-600 0.04 = 576 ayl/min

n₆ =n_c -n_cS₆ = 600-600 0.06 = 564 ayl/min

n₇ =n_c -n_cS₇ = 600-600 0.08 = 552 ayl/min

n₈ =n_c -n_cS₈ = 600-600 0.1 = 540 ayl/min

n₉ =n_c -n_cS₉ = 600-600 0.2 = 480 ayl/min

n₁₀ =n_c -n_cS₁₀ = 600-600 0.3 = 420 ayl/min

n₁₁ =n_c -n_cS₁₁ = 600-600 0.4 = 360 ayl/min

n₁₂ =n_c -n_cS₁₂ = 600-600 0.6 = 240 ayl/min

n₁₃ =n_c -n_cS₁₃ = 600-600 0.8 = 120 ayl/min

_n^,₁₄ =0

Masshtabni L =20sm deb olamiz vaquyidagicha grafikni masshtablarini topamiz.

M_M= = = 768,8

Mn_c= = = 30
M’₁ =0 n^’₁ = = = 20 sm
M^’₂= = = 6,92 sm n^,₂ = = = 19,76 sm
M^’₃= = = 12,67 sm n^,₃ = = = 19,6sm
M^’₄= = = 16,65 sm n^,₄ = = = 19,4 sm
M^’₅= = = 18,91 sm n^,₅ = = = 19.2 sm
M^’₆= = = 19,95 sm n^,₆ = = = 18.8 sm
M^’₇= = = 18,79 sm n^,₇ = = =18.4 sm
M^’₈= = = 17,05 sm n^,₈ = = = 18 sm
M^’₉= = = 10,38 sm n^,₉ = = = 16 sm
M^’₁₀= = = 7,21 sm n^,₁₀ = = = 14 sm
M^’₁₁= = = 5,49 sm n^,₁₁ = = =12 sm
M^’₁₂= = = 3,7 sm n^,₁₂ = = = 8sm
M^’₁₃= = = 2,78 sm n^,₁₃ = = = 4 sm
M^’₁₄= = = 2,23 sm n^,₁₄ =0

Tabiiy mexanik tavsif koʻrsatkichlari miqdorlari jadvali

Bu jadvalda S_k va M_k larning miqdorlari ham kiritilishi lozim.
Toʻldirilgan jadvalga asosan koordinatalar tizimining I kvalrantasida tabiiy mexanik tavsif grafigi quriladi. Bunda absissa oʻqida harakatlantiruvchi moment qiymatlari va ordinata oʻqida sirpanish qiymatlari keltiriladi.
Ishga tushirish diagrammasi quyidagi tartibda quriladi(4-rasm)
Tabiiy mexanik tavsifdagi S kordinata o’qining 0 ordinata nuqtasidan absissa o’qiga parallel gorizontal chiziq o’tkaziladi. Chegaraviy maksimal M₁ va minimal M₂ momentlar miqdori quyidagi ifodalardan foydalanib aniqlanadi:

M₁≤(0.8÷0.9) M_k =0.8 = 12301,36 N m

M₂≥(1.1÷1.2) M_c =1.1 806,16 = 886,776 N m

Statik moment M_c quyidagicha aniqlanadi:

M_c=(F R_b)/ (i ƞ ) g = 9.81 = 806,16 N m

g=erkin tushish tezlanishi m/sek²

R_b=baraban diametri
M absissa oʻqida M₁ va M₂ chegaraviy momentlar miqdorlari belgilanadi va ulardan oʻtkazilgan gorizontal chiziq bilan kesishguncha ordinata oʻqiga parallel ikkita vertikal chiziq oʻtkaziladi. Absissa oʻqidagi M₁ va ordinata oʻqidagi O nuqtalar orasida ogʻma toʻgʻri chiziq oʻtkaziladi.Bu chiziq bilan M₂ dan oʻtkazilgan vertikal chiziqning kesishgan nuqtasidan M₁ dan oʻtkazilgan vertikal chiziqqacha gorizontal chiziq oʻtkaziladi. Ular kesishgan nuqta va ordinata oʻqidagi O nuqta orasida yana ogʻma toʻgʻri chiziq oʻtkaziladi. Yana bu chiziqning M₂ vertikal chizigʻi bilan kesishgan nuqtasidan M₁ vertikal vertikal chizigʻi bilan kesishguncha gorizontal chiziq oʻtkaziladi. Shunday ketma ketlikda ogʻma va gorizontal chiziqlar oʻtkazish davom ettiriladi. Oxirgi oʻtkaziladigan gorizontal chiziq, tabiiy tavsif grafigi bilan M₁ vertikal chiziqlarning kesishgan nuqtasiga toʻgʻri kelishi kerak. Aks holda M₁ va M₂ momentlar uchun yuqorida keltirilgan chegarada boshqa qiymatlar qabul qilinib diagramma boshqatdan quriladi.Bu jarayon bir necha marta takrorlanishi mumkin. S ordinate o’qidagi 0 nuqtadan M₁ vertikal chiziqqacha o’tkazilgan og’ma to’g’ri chiziqlar elektr yuritmaning sun’iy mexanik tavsiflaridir.
M^’_M1 = = = 16 sm

M^’_M2 = = = 1,15 sm

Ishga tushirish rostlash qarshiliklari miqdori quyidagi tartibda hisoblanadi.M₂ vertikal chizig’i bilan 0 nuqtadan o’tgan gorizontal tabiiy va suniy mexanik tavsiflar kesishgan nuqtalari 4-rasmda ko’rsatilgandek harflar bilan belgilab qo’yiladi. Ishga tushirish pog’onalari soni m aniqlanadi.

Elektr dvigatel rotori chulg’ami qarshiligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

R_p=(U_p S_n)/ I_p) = = 0.016 om

Bu yerda S_n=nominal sirpanish

U_p-dvigatel rotorining kuchlanishi V
I_p- dvigatel rotorining toki A

4-rasm. Asinxron faza rotorli dvigatelning ishga tushirish diagrammasi

Tabiiy mexanik tavsifning og’ishi rotorning qarshiligiga,suniy mexanik tavsiflanish og’ishi qo’shimcha qarshiliklarga proporsional bo’lganligini hisobga olib qarshilik masshtabi va pog’onalar qarshiliklari aniqlanadi. Buning uchun ishga tushurish diagrammasidagi tezlik pasayishi A_n nuqtadan o’tkazilgan gorizontal chiziqdan tabiiy tavsifgacha bo’lgan M vertical chiziqdagi masofa o’lchanadi, ya’ni δn=vd mm Rotor chulg’ami qarsgiligi r vd ga asosan qarshilik masshtabi aniqlanadi.
M_R = = =0.08
Keyin, m pog’onalar soniga muvofiq reostat qarshiliklari r₁,r₂…r_m lar topiladi. M₂ vertikal chizig’ida har bir pog’onaga tegishli masofa o’lchanadi va qarshilik masshtablaridan foydalanib qarshiliklar quyidagi ifodalar orqali aniqlanadi.

R_hb=l₁*M_R =0.8*0.08 =0.064 om

R_bc =l₂*M_R =2.5*0.08 =0.2 om
R_cd =l₃*M_R =8.3*0.08 =0.664 om
R_de =l₄*M_R =8.5*0.08 =0.68 om lar aniqlanadi.Bu yerda ah=0.2sm ,l₁=hb=0.8sm, l₂=bc=2.5sm, l₃=cd=8.3sm, l₄=de=8.5sm