Koreyashunoslik
Yüklə 177,68 Kb.
|
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT SHARQSHUNOSLIK UNIVERSITETI “KOREYASHUNOSLIK” FAKULTETI “KOREYA TARIXI, MADANIYATI, SIYOSATI VA IQTISODIYOTI” KAFEDRASI “O‘RGANILAYOTGAN MINTAQA (KOREYA) IQTISODIYOTI” FANIDAN KURS ISHI MAVZU: JANUBIY KOREYA RESPUBLIKASIDA SUG’URTA TIIZIMINING SHAKILLANISHI VA MOLIYALASHTIRILISHI Bajardi: 5231000 – “Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik” ta’lim yo‘nalishi 3-kurs talabasi Mamarasulova Iroda Ilmiy rahbar: Ikramova M.A Himoya qilgan sanasi: Baho: Toshkent – 2022 MUNDARIJA KIRISH.....................................................................................................................3 1-BOB. SUG’URTALASH TIZIMINI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY JIHATLARI.............................................................................................................5 1.1.Sug’urtaning iqtisodiy mohiyati, vazifasi va turlari............................................5 1.2.Sug’urta tizimining moliyalashtirilishi..............................................................12 2-BOB. JANUBIY KOREYADA SUG’URTALASH TIZIMI………………..23 2.1.Janubiy Koreyada sug’urtalash tizimi va uning o’ziga xos xususiyatlari…………………………………………………………………….…23 2.2.Koreya Respublikasida sug’urta faoliyati hamda uning tajribasidan O’zbekistonda foydalanish …………………………….……………….....……....29 XULOSA................................................................................................................40 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR..............................................................43 KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Iqtisodiy rivojlanish jarayonida sug’urtalash ikki tomonlama manfaatni aks ettiruvchi muhim yo’nalishlardan biriga aylanib bormoqda. Rivojlangan va iqtisodiy salohiyatli mamlakatlar iqtisodiyotida sug’urta sohasi muhim ahamiyat kasb etadi. Jumladan, Koreya Respublikasi sug’urta tizimi ham jahonda sug’urta mukofotlarini to’plash miqdori bo’yicha yuqori o’rinni egallaydi. Mamlakat sug’urta bozorida mijozga va ijrochiga nisbatan munosabatlardan tortib, sug’urta summasigacha qat’iy davlat tomonidan nazoratga olingan. Bu o’z navbatida sug’urta firmalari tashkil etilishi va rivojlanishiga imkon beradi. Janubiy Koreyada hayotni sug’urtalash ustuvor yo’nalishlardan biri, bundan tashqari sog’liq sug’urtasi majburiy hisoblanadi. Buning muhim sababi qilib tibbiy xizmatlar sifati, turmush darajasining o’sishi, tug’ilishning pastligi, aholisining tarkibida yosh bolalar ulushining kamayib borishini misol qilishimiz mumkin.1 Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarishning uzluksizligini ta’minlashda va aholini ko‘ngilsiz hodisalardan himoya qilishda sug‘urtaning o‘ziga xos muhim o‘rni bor. Sug‘urta ishlab chiqarishning zarur unsurlaridan biri sifatida bozor iqtisodiyotiga o‘tishning muhim iqtisodiy dastaklaridan hisoblanadi. Sug‘urta bozori mulkchilikning deyarli barcha shakllarini tabiiy ofatlardan saqlashda, xilma-xil faloqatlar natijasida odamlarga yetkazilgan zararlarni qoplashda moddiy jihatdan yordam beradi. Yurtimizda ham so’nggi yillarda sug’urta borasida zamonaviy chora-tadbirlar olib borilishi ko’zda tutilmoqda. Jumladan, Prezidentimiz Mirziyoyev Shavkat Miromonovich ta’kidlaganidek, “sug`urta va boshqa moliyaviy xizmatlarning hajmini ularning yangi turlarini joriy qilish va sifatini oshirish hisobiga kengaytirish milliy iqtisodiy ko`rsatkichlarni yuqorilashiga xizmat qiladi”.2 Aynan ushbu holatlarni bartaraf yetish va sohaga doir ta`sirchan mexanizmlarni ishlab chiqish maqsadida O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 2-avgustdagi “O`zbekiston Respublikasi sug`urta bozorini isloh qilish va uning jadal rivojlanishini ta`minlash chora-tadbirlari to`g`risida”gi PQ-4412-sonli Qarori qabul qilindi. Darhaqiqat, bu islohatlar sug’urta sohasini rivojlantirishga qamal toshi bo’lib xizmat qiladi. Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 16-mart, 222-sonli “Transport vositalari yegalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sugʼurta qilishni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi qarorida asosiy maqsad sifatida transport vositalari yegalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sugʼurta qilish tizimini umuman va uning bevosita ish amaliyoti mexanizmlarini takomillashtirish belgilab qoʼyilgan. Bu yesa oʼz navbatida avtomobil sugʼurtasida sugʼurta qoplamalari dinamikasini tahlil qilish usullarini takomillashtirish zaruriy yehtiyoj yekanligini koʼrsatib bermoqda.3 Respublikamizda amalga oshirilayotgan islohotlar iqtisodiyotga, moliyaga, pul muomalasiga o‘z ta’sirini ko‘rsatdi, iqtisodiy qarashlarda ijobiy fikrlarning shakllanishiga sabab bo‘ldi. Endilikda har bir xo‘jalik obyektining tashkilotchisi o‘z ixtiyoridagi mol-mulkdan samarali foydalanish uchun fidokorona harakat qilish bilan cheklanib qolmay, favqulodda va tasodifiy zararlarning natijasida yetkazilishi mumkin bo‘lgan kamomadlarni tiklash, ularning oldini olish tadbirlarini ko‘rishga ham intilmoqda. Shuning natijasida bozor iqtisodiyoti sharoitida sug‘urtaga bo‘lgan talab kuchaya boshladi. Mavzuning o’rganilganlik darajasi. Sug’urta faoliyati bilan bog’liq munosabatlar xorijlik F.Kotler, N.B.Gushkeno, V.Y.Abramov, V.B.Gomelya, J.J..Lamben, N.K.Malxotra, G.A.Cherchil, V.I.Belyayev, E.P.Golubkov, R.A.Fatxuddinov, N.D. Yarashvili, G.V.Lomakin, K.A.Grave, V.N.Yakovlev kabi olimlar tomonidan o’rganilgan.4 Koreya Respublikasida sug’urta faoliyati bilan bog’liq munosabatlar Kyung-Won cho, Chang Bae Chun, Sang Yi Lee, Kim Y.M, Lee S.Y, Chung M.K, Cho J.K va boshqa olimlar tadqiqotida o’z aksini topgan. 5 Respublikamizda esa bu masalalar X.M.Shennayev, A.Sh.Bekmurodov, J.J. Jalolov, O’.A.Erkayev, A.A.Fattoxov, I.X.Abdurahmonov, S.S.G’ulomov, T.M.Baymuratov kabi olimlar tadqiqotlarida o’z aksini topgan.6 Kurs ishining maqsad va vazifalari. Kurs ishining maqsad va vazifalari . Koreya Respublikasi sug'urta tizimini o'rganish hamda tahlil qilish mazkur kurs ishining maqsadi hisoblanadi . Shunga ko'ra kurs ishining vazifalari quyidagicha : -sug'urtaning iqtisodiy mohiyati , funksiyalari va asosiy tushunchalarini ochib berish; -sug'urta bozori tushunchasi va uning davlat tomonidan tartibga solinishini o'rganish; -rivojlangan mamlakatlarda sug'urta faoliyatining xususiyatlari, tartibga solish mexanizmlari va tendensiyalarini tahlil qilish; -Koreya Respublikasi sug'urtalash tizimining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish; -O'zbekiston sug'urta tizimini takomillashtirishda Koreya Respublikasi tajribasidan foydalanish istiqbollarini aniqlash. Kurs ishi obyekti va predmeti. Mazkur kurs ishining predmeti - Sug'urta va uning ahamiyati, Koreya Respublikasida sug'urta tizimining ijtimoiy iqtisodiy rivojlanish munosabatlari olindi, sug'urtaning o'ziga xos xususiyatlari hamda yo'nalishlari kurs ishining obyekti bo'lib hisoblanadi. Kurs ishining axborot bazasi O'zbekiston Respublikasi Qonunlari , Prezident farmonlari va asarlari , Vazirlar Mahkamasi Qarorlari, iqtisodiy adabiyotlar, internet saytlari va statistik ma'lumotlar, shuningdek, sug'urta xizmatlarini ko'rsatish sohasiga bag'ishlangan manbalar xizmat qiladi Kurs ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi. Kurs ishi tarkibi kirish, ikki bob, to’rt paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro'yxatidan iborat. Kirish qismida mavzuning dolzarbligi , kurs ishi mavzusining o'rganilganlik darajasi, ishning maqsad va vazifalari, obyekti va predmeti, axborot bazasi va tuzilishi yoritilgan. Kurs ishining birinchi bobida sug'urtalash tizimining ilmiy - nazariy asoslari, zaruriyati, xususiyatlari va turlariga bag'ishlangan. Kurs ishining ikkinchi bobida Koreya Respublikasida sug'urtaning ahamiyati hamda xususiyati va O'zbekistonda sug'urtani rivojlantirish istiqbollari keng yorititilgan. Kurs ishining xulosa qismida olingan ma'lumotlar umumlashtirilib, tahlil etilgan. 1-BOB. SUG’URTALASH TIZIMINI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY JIHATLARI 1.1 Sug’urta xizmatlari bozorining mazmuni, vazifasi va turlari Tabiiy va boshqa stixiyali kuchlar ta'siri natijasida yuzaga keladigan zararlarni qoplash, oldini olish hamda ogohlantirish uchun maqsadli yo'nalishdagi pul fondlarini shakllantirish va ulardan foydalanish bilan bog'liq iqtisodiy munosabatlar yig'indisiga sug'urta deyiladi . Sug'urtaning xarakterli belgilari quyidagilardan iborat : Sug'urta riskini mavjudligi. Risk - sug'urta munosabatlari paydo bo'lishining asosiy shartidir. Sug'urta munosabatlarining taqsimlash xarakteriga ega ekanligi.Moliya tushunchasi kabi , sug'urta ham yalpi ichki mahsulotni va milliy daromadni qayta taqsimlashda ishtirok etadi. Sug'urtada zararlarni hududlar bo'yicha va muayyan bir vaqtda taqsimlanishi . Bu sug'urtaning asosiy belgisi bo'lib , hududlar bo'yicha sug'urta fondini sug'urtalangan xo'jaliklar o'rtasida taqsimlash uchun katta hudud va ko'plab sug'urtalanishi mumkin bo'lgan obyektlar zarur bo'lishi talab etiladi. Sug'urta fondi mablag'larining faqat, shu fondni tashkil etishda qatnashgan subyektlar o'rtasida taqsimlanishi. Dunyoda sug'urtaga o'xshash dastlabki amaliyotlar Bobilda taxminan 4000 yil oldin uchragan. O'sha davrning tijorat markazi bo'lgan Bobilda karvon savdogarlariga qarz bergan kapitalistlar karvonlarni o'g'irlash yoki to'lovni to'lash holatlarida savdogarlarning qarzlarini yo'q qilishdi. Keyinchalik bu voqea qirol Xammurapi tomonidan qonuniylashtirildi. Hammurapi kodeksining eng katta xususiyati shundaki, unda qaroqchilar hujum qilgan karvonlarning yo'qotishlari boshqa barcha karvonlarda bo'lishishi kerakligini oldindan o'ylamagan. Bu quruqlik transportida xavflarni taqsimlashning birinchi misoli. Miloddan avvalgi Miloddan avvalgi 600 yil atrofida hindular sug'urta xususiyatlari bilan kredit shartnomalarini tuzishni boshladilar. Oddiy tarkibga ega bo'lgan ushbu shartnomalar jamiyatlarda sug'urta fikrini rivojlantirish orqali sug'urtalashning birinchi qadamlarini ochib berish nuqtai nazaridan muhimdir. Ushbu turdagi kredit shartnomalari O'rta asrlarda rivojlanib, dengiz ssudasi va yuk tashish sug'urtasining asosini tashkil etdi. Keyinchalik sug'urtaga yaqinroq bo'lgan dasturlar, ayniqsa, dengiz savdosi rivojlanadigan sohalarda kuzatilmoqda. Dastlabki dengiz davlatlari - karfagenliklar, rimliklar va yunonlar orasida kema tashigan yukni qarzga berish orqali portga etib bormaslik xavfini o'z zimmalariga olganlar ham bo'lgan va kema portga xavfsiz qaytib kelganida, ular bergan ssuda miqdori va ular olgan xatar evaziga foizlar jihatidan muhim ulush. Cherkov tomonidan yuqori foiz stavkalari toqat qilinmadi va bir muncha vaqt o'tgach, bu taqiqlandi. Ehtimol, ushbu taqiq potentsial xavf-xatarlarga qarshi oldindan sug'urta mukofotining shaklini keltirib chiqardi va shuning uchun sug'urta g'oyasi paydo bo'ldi. Premium sug'urta milodiy 1250-yilda Venetsiya, Florensiya va Genuya shaharlarida paydo bo'lgan. Biroq, XIV asrda bugungi ma'noda sug'urta to'g'risida gaplashish uchun kutish kerak edi. Iqtisodiy sharoitning o'zgarishi bilan savdo XIV asrdan boshlab juda muhim o'zgarishlarni ko'rsatdi. O'sha paytda sug'urta dengiz savdosida eng rivojlangan Italiyada kerak edi va dengiz sug'urtasi tushunchasi bu yerda birinchi marta paydo bo'ldi. Birinchi sug'urta polisi sifatida qabul qilingan shartnoma 1314-yil 23-oktyabrda tuzilgan va "Santa Klara" kemasining yukini Italiyaning Genuya bandargohidan Majorkaga etkazib berishni tashkil qilgan. Birinchi sug'urta kompaniyasi 1347-yilda, shuningdek, Genuyada tashkil topgan. Sug'urta to'g'risidagi birinchi qonuniy qonun 1424-yilda nashr etilgan "Barselona" farmonidir. Italiyada boshlanganidan so'ng, dengiz sug'urtasi, ayniqsa, XV asrda Angliyada rivojlangan. Dengizda boshlangan va rivojlangan sug'urta biznesi keyinchalik hayotni sug'urtalash g'oyasini keltirib chiqardi. Kema va uning yuklarini sug'urtalash kapitan, yo'lovchilar va ekipajni sug'urtalash g'oyasini keltirib chiqardi. XVII asrda italiyalik bankir Tonti tomonidan joriy qilingan "Tontinlar" deb nomlangan tizimda ba'zi odamlar birlashib, ma'lum vaqt oralig'ida ma'lum miqdordagi pulni qo'yishdi va davr oxirida tirik qolganlar ular orasida pulni bo'lishishdi. Aksariyat odamlar boshqalarga qaraganda uzoqroq umr ko'rishiga ishonganliklari sababli juda mashhur bo'lgan ushbu tizimda, o'lganlar moddiy zarar ko'radi va o'lim xavfi uchun mukofot puli to'lash ko'zda tutilgan. Dengiz sug'urtasi bilan bog'liq bo'lgan individual baxtsiz hodisalar, yerni sug'urtalashda va poezdlarda sodir bo'lgan baxtsiz hodisalar baxtsiz hodisalar sug'urtasida zamonaviy sug'urtaning paydo bo'lishiga olib kelgan bo'lsa, sanoatning rivojlanishi bilan bog'liq bo'lgan katta texnik zarar muhandislik sug'urtasining rivojlanishiga olib keldi. XX asrning boshlarida sug'urta kompaniyalari har qanday sug'urta ehtiyojlarini qondirish uchun o'z tashkilotlarini yakunlagan tashkilotlar sifatida Sugʻurta jamgʻarmasi milliy iqtisodiyot zaxira jamgʻarmasining muhim va oʻziga xos boʻgʻini hisoblanadi, milliy iqtisodiyotni turli tasodiflardan moliyaviy himoya qiladi. Rivojlangan mamlakatlarda sugʻurta ishi nihoyatda taraqqiy etgan boʻlib, bu mamlakatlar yalpi ichki mahsulotida sugʻurta badal (mukofot)lari hajmi oʻrtacha 8—12 % ni tashkil etadi. Sugʻurta qilinadigan obʼyektga qarab mulkiy sugʻurta (yuridik va jismoniy shaxslarning mulkiy manfaatlari, binolar, ekinlar, uy hayvonlari, molmulk, transport vositalarini sugʻurtalash), shaxsiy sugʻurta (inson, sogʻligʻi, hayoti, mehnat qobiliyatini sugʻurtalash), uchinchi shaxslar oldidagi javobgarlik sugʻurtasi (transport egalarining fuqarolik javobgarligini, kredit oluvchilarning bank oldidagi kreditni oʻz vaqtida qaytarish javobgarligini sugʻurtalash va boshqalar)ga boʻlinadi. Sugʻurta tartibi va shartlari, turlari, obʼyektlari mamlakatdagi qonunchilik bilan belgilanadi. Sug’urtaning funksiyalari Investitsiya Axborot berish Riskdan himoya Ijtimoiy himoya Ogoh etish 1.1.1-rasm. Sug’urta funksiyalarining majmuasi7 1.1.2-rasm. Xalqaro amaliyotda sug’urta yo’nalishlari.8 Ixtiyoriy sugʻurta turlari sugʻurta munosabatlarida qatnashuvchi tomonlarning oʻzaro roziligi va yozma shartnoma asosida amalga oshiriladi, sugʻurta javobgarligi hajmi (sugʻurta narxi), sugʻurta badali (mukofoti) miqdori, sugʻurta hodisasi yuz berganda toʻlanadigan sugʻurta puli (sugʻurta qoplamasi, tovoni) summasi — shartnoma shartlari sugʻurta qiluvchi bilan sugʻurta qilinuvchi tomonlar oʻrtasida kelishiladi. Rossiyalik iqtisodchi olim B.Serbinovskiy fikricha: “sug'urta — yuridik va jismoniy shaxslar to'laydigan sug'urta badallari (mukofotlari)dan shakllanadigan pul fondlari hisobidan muayyan voqea (sug'urta hodisasi) ro'y berganda ushbu shaxslarning mulkiy manfaatlarini himoya qilish bo'yicha munosabatlar tizimidir”. 9Ammo shuni yoddan chiqarmaslik zarurki, sug'urta nafaqat yuridik yoki jismoniy shaxslarning mulkiy manfaatlarini himoya etuvchi vosita, balki jismoniy shaxslarning hayotiga, sog'lig'iga baxtsiz hodisalar sodir bo'lishi natijasida shikast yetkazilganda ularga sug'urta to'lovlarini berish yo'li bilan himoya etuvchi vosita hamdir. Shu bois, B.Serbinovskiy bergan ta’rifni ham to'liq deb bo'lmaydi. Yana bir iqtisodchi olima N.Bendina sug'urtaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatini ochib berish maqsadida quyidagilami ta’kidlaydi: “yuridik va jismoniy shaxslar zarar ko'rganda ko'rilgan zararni ko'pchilik shaxslar o’rtasida taqsimlash orqali uni qoplash usulidir”. 10 Darhaqiqat, sug'urta fondi ko'pchilik jismoniy va yuridik shaxslaming to‘laydigan sug'urta mukofotlari hisobiga shakllanib, ushbu fondni shakllantirishda ishtirok etgan shaxslaming mulkiy manfaatlariga tabiiy hodisalar ro'y bcrishi natijasida zarar yetganda. ushbu fonddan sug'urta qoplamasi beriladi. Lekin, hammaga emas. Yana bir marta ta’kidlash lozimki, faqat shu fondni tashkil etishda qatnashgan shaxslargagina beriladi. Ya'ni bir shaxs ko'rgan zarar ko'pchilik o'rtasida taqsimlanadi. Shu ma'noda. N.Bendina tomonidan berilgan ta'rif sug'urtaning iqtisodiy mohiyatini qisman yoritib bera oladi deb ayta olamiz. Bunga o'xshash ta'riflarni ko'plab keltirish mumkin. Shu bilan bir qatorda, ularning hammasida ba'zi bir kamchiliklami ko'rish mumkin. Bizning fikrimizcha, sug'urta deganda tabiiy hodisalar ro'y berishi natijasida yuridik va jismoniy shaxslaming mol-mulki va sog'ligiga zarar yetkazilganda, bu zararlarni qoplashga mo'ljallangan maxsus maqsadli pul fondlarini shakllanishi va undan foydalanish bilan bog'liq iqtisodiy munosabatlar yig'indisi tushuniladi. Sug'urtalash tushunchasi va tizimi murakkab tuzilgan bo'lib, o'z ichida turli guruhlarga bo'linadi. Hamda bu tizimda tushunchalar murakkabligi soha ishtirokchilari ko'pligi va tizim strukturasining tuzilishi bilan ham bog'liq. Quyida sug'urtaning ba'zi turlari keltrilgan. Tibbiy sug'urta- aholi sog'ligini himoya qilish vositalaridan biri. Sug'urta hodisasi ro'y berishi munosabati bilan, sug'urta polisi orqali bepul tibbiy xizmat ko'rsatilishi. Tibbiy xizmat ko'rsatish bilan bog'liq xarajatlarni sug'urta kompaniyasi to'laydi. Tibbiy sug'urta majburiy yoki ixtiyoriy bo'ladi. Mulkiy sug'urta- turli ko'rinishdagi mol-mulklarni saqlash bilan bog'liq manfaatlar sug'urta munosabatlarining obyekti hisoblangan, sug'urtaning mustaqil tarmog'i. Sug'urtalanuvchining shaxsiy mulki, uning qaramog'ida joylashgan mol mulklar sug'urtalanishi mumkin. Sug'urtalanuvchi sifatidi, nafaqat mol - mulkning sohiblari, balki mol-mulkning saqlanishi uchun mas'uliyatli bo'lgan jismoniy va yuridik shaxslar ham bo'lishi mumkin. Majburiy sug'urta - sug'urta munosabatlarinning qonun kuchiga ega bo'lgan shakli. Majburiy sug'urta qonunchilik hujjatlari asosida amalga oshiriladi. Ushbu hujjatda sug'urtaga tortiladigan obyektlar soni, sug'urta javobgarligining hajmi, sug'urta munosabatlarida qatnashadigan tomonlarning huquq va majburiyatlari hamda boshqa rekvizitlar ko'rsatiladi. Amaldagi qonunchilikka asosan, O'zbekistonda majburiy sug'urtani tegishli litsenziyaga ega bo'lgan har qanday sug'urta kompaniyasi o'tkazishi mumkin. Shuningdek, majburiy davlat sug'urta turlari ham mavjud. Masalan, harbiy xizmatchilar, davlat bojxona va soliq xizmati xodimlari hamda bir qatorda shunday toifadagi shaxslar baxtsiz hodisalardan majburiy davlat sug'urtasiga tortiladi. Bu sug'urta turi bo'yicha sug'urta mukofotlari davlat byudjeti mablag'lari hisobidan amalga oshiriladi. Bundan tashqari sug'urtaning o'tkazish shartiga qarab, majburiy va ixtiyoriy, obyektiga ko'ra, mulkiy, shaxsiy va javobgarlik sug'urtasi kabi turlari ham mavjud ".11 1.2. Sug’urta tizimining moliyalashtirilishi Sug'urta faoliyatini amalga oshirish uchun sug'urta tashkilotlari sug'urta badallari hisobidan pul mablag'lari fondini tashkil qiladi. Pul fondini yetishmasligi uning moliyaviy ahvolini murakkablashtirishi mumkin. Sug'urta fondlari maqsadli ishlatiladi va zararlar yuz bergan vaqtida qoplama berish uchun ishlatiladi. Sug'urta fondi mablag'lari davlat tomonidan olib qo'yilishi va soliqqa tortilishi amaldagi qonunchilikda taqiqlanadi.12 Sug'urta kompaniyalari har xil turdagi sug'urta qoplamalari uchun tavakkalchilikni tekshiradi va mukofot oladi. Agar sug'urta hodisasi ro'y bersa va ular zarar ko'rsalar, sug'urta agentligi sug'urta polisining kelishilgan miqdorini to'laydi. Ko'pincha kompaniyalarning mukofotlari har doim mumkin bo'lgan zararlardan past bo'ladi, lekin ularni to'lash sug'urta kompaniyasining burchidir. Bu mumkin, chunki ular ko'plab mijozlardan mukofot oladilar. Mijozlar o'z tavakkalchiligini sug'urta kompaniyalari bilan bo'lishish uchun oz miqdorda to'lashsa-da, kutilmagan hodisa tez-tez sodir bo'lmaydi. Sug'urta kompaniyalari sug'urta mukofotlarini shunday hisoblab chiqadilarki, ular ko'plab mijozlardan olgan jami bir necha zararni qoplashi mumkin.Ko'pgina kichik sug'urta kompaniyalari qayta sug'urtalashni hisobga oladi. Bu ko'pincha tabiiy ofatlar sodir bo'lganda paydo bo'ladi va ular bir hududda juda ko'p sug'urta polislariga ega, aksariyat mijozlar to'lovni talab qiladi.13 Agar sug'urta kompaniyalari bunday zararni qoplash uchun yetarlicha mukofot yig'magan bo'lsa, ular tavakkalchilikning bir qismini boshqa sug'urta kompaniyalari taklif qiladi. Bu moliyaviy firmalar sug'urta polisining sug'urta agentligining qo'shimcha xavfini nazorat qiladi. Muhim tabiiy ofatlar uchun qayta sug'urta kompaniyalari zararni bir qismini polislarni sotgan mahalliy sug'urta kompaniyalari orqali to'laydilar. Sug'urta kompaniyalari tavakkal qilish orqali pul ishlashadi. Sug'urtalovchining to'lovini to'lashdan oldin o'lmaysiz yoki uyingiz yonmaydi va hokazo. Sug'urta kompaniyasining daromad modelini boshqaradigan g'oya jismoniy shaxs yoki kompaniya bilan tuzilgan biznes-rejadir. Bu sug'urtalovchi sug'urta qildiruvchi tomonidan, odatda, zarar, kasallik yoki hayot sug'urtasi, o'lim tufayli ma'lum bir aktivning yo'qolishi uchun ma'lum miqdorda pul to'lashga va'da berganida sodir bo'ladi. Sug'urta kompaniyalari pul ishlashining yana bir usuli - bu investitsion daromad. Sug'urta kompaniyalari mijozlarning mukofotlaridan olgan pullarini oladi va ko'proq daromad olish uchun uni taniqli bozorlarga investitsiya qiladi. Asosan, sug'urta kompaniyalari ko'chmas mulk, aksiyalar, obligatsiyalar, kriptovalyuta va boshqalarga sarmoya kiritadilar. Bu sug'urta kompaniyalari uchun ajoyib pul ishlash taklifidir. Ko'pgina sug'urta kompaniyalari daromadlarini sug'urta polisi to'lovlaridan yig'ib, keyin da'volar va biznesni yuritish xarajatlari bo'yicha to'langan pullarni chegirib tashlagan pullardan oladi. Masalan, Savdogarlar sug'urta guruhi 7 yilda o'z mijozlari to'lagan mukofotlardan 2019 million dollar ishlab topdi. Ular o'sha yili da'vo sifatida 5 million dollar to'lashdi. Anderraytingdan tushgan daromad 2 million dollarga, ya'ni 7 million minus 5 million dollarga = 2 million dollarga aylanadi.14 Anderrayting va investitsiya daromadi- bu sug'urta kompaniyalarining pul ishlashining birinchi va eng yaxshi usuli, lekin daromad olishning boshqa usullari ham bor.15 Naqd pul qiymatlarida to'plangan hayot sug'urtasi dividendlariga ega bo'lgan shaxslar har doim pullarini olishga intiladilar. Agar bu ularning hisobini yopishni anglatsa ham, ular uchun bu muhim emas. Agar bunday so'rov har qanday sug'urta kompaniyasiga kelib tushsa, ular mijozning naqd pul olishini va hisobni yopishini bilganidan keyin darhol majburiyatini oladilar, chunki sug'urtalovchining javobgarligi tugaydi. Sug'urta kompaniyalari uchun naqd pul qiymati ularning daromadlari uchun katta foyda keltiradi. Sug'urta kompaniyalari ham vaqt o'tishi bilan katta daromad oladilar. Bu shuni anglatadiki, jismoniy shaxslar yoki kompaniyalar to'lovni davom ettira olmasliklari sababli o'z siyosatlaridan voz kechishadi. Bunday holda, sug'urta agentliklari ko'proq pul ishlaydilar, chunki mijoz to'lagan barcha oldingi to'lovlar kafil tomonidan saqlanadi. Sug'urta majburiyatlarining hajmi sug'urta tashkilotlarining moliyaviy holatining asosiy ko'rsatkichlaridan biri hisoblanadi. Sug'urta majburiyatlari xo'jalik faoliyatining boshqa turlaridagi majburiyatlardan farq qiladi. Bundan tashqari sug'urta majburiyatlarini sug'urta bozorining asosiy ko'rsatkichlari sifatida ham ko'rsatishimiz mumkin. Sug'urta tashkilotlarining moliyaviy ko'rsatkichlarini dinamikasi o'sish tendensiyasiga ega. Sug'urta tashkilotlarining aktivlarini tarkibini tahlil qilib ko'ramiz. Sug'urta tahkilotlarining jami aktivlarini summasini 100 % deb qaraydigan bo'lsak, ularning 80.3% ni moliyaviy va kapital qo'yilmalar tashkil qiladi. Bu sug'urta tashkilotlarining jami aktivlarini 80.3% investitsiyaga yo'naltirlishi ko'rsatadi. Sug'urta tashkilotlarining jami aktivlarining 6.3% pul mablag'lari tashkil qiladi. Bu sug'urta tashkilotlarining bank hisob raqamlaridagi, g'aznadagi va boshqa hisob raqamlarda aks etgan pul mablag'lari hisoblandi. Sug'urta tashkilotlari pul mablag'laridan joriy xarajatlar, sug'urta qoplamalarini to'lash uchun sarf qilinadi.16 Zararlar miqdori oshgan davrda sug'urta tashkilotlarining moliyaviy barqarorligini ta'minlash maqsadida zararlilik tebranishi bo'yicha tashkil qilishni majburiy o'matish taklif qilinadi. Ushbu taklifni amalga tadbiq qilinishi sug'urta tashkilotlarining moliyaviy barqarorligini davlat tomonidan tartibga solish mexanizmini samarasini oshishiga olib keladi. Sug'urta zaxiralarini investitsiyaga yo'naltirish sohasida ham ayrim kamchiliklar mavjud. Sug'urta tashkilotlarining aktivlarini joylashtirishga qo'yilgan talablarga e'tibor qilsak, kredit uyushmalarining depozitlariga sug'urta tashkilotlarining ustav kapitalini 10% miqdorigacha joylashtirish mumkinligi me'yorlashtirilgan. Ammo, hozirgi vaqtda kredit yushmalari qo'yilgan depozitlarga bank muassalariga nisbatan katta miqdordagi foiz to'lanadi. Shu sababli, joylashtiriluvchi aktivlarning daromadlilik darajasini oshirish maqsadida kredit uyushmalariga qo'yiluvchi depozit miqdorini chegarasini 10% dan 20% gacha oshirish taklif qilinadi.17 1.2.1-rasm. Jahonda sug’urta to’lovlarining mintaqalar bo’yicha taqsimlanishi18 Bundan tashqari, davlat sug'urta nazorati ruxsati bilan ta'sischilarga qarz berish ruhsat berilgan, agar qarz miqdori ustav kapitalining 30% dan miqdorida bo'lsa , bunday holatlarda berilgan qarzni nazorat qilish imkoniyatlari cheklanadi. Chunki ta'sischilar o'zlarining mavqelaridan foydalanib, sug'urta tashkilotlariga bosim o'tkazishi mumkin. Bunday noxush holatlarga barham berish maqsadida ta'sischilarga qarz berishni taqiqlash zarur. Ushbu taklifni amalga tadbiq qilinishi sug'urta tashkilotlarining moliyaviy barqarorligini mustahkamlanishiga imkon beradi. O'zbekiston sug'urta bozorida sug'urta tashkilotlarining moliyaviy barqarorligini ta'minlash asosiy usullaridan biri qayta sug'urta mexanizmidan foydalanishdir. Afsuski respublika sug'urta bozorida qayta sug'urta faoliyati talab darajasida rivojlanmagan. O'zbekiston sug'urta bozorida ixtisoslashgan tartibda faqat bitta sug'urta kompaniyasi qayta sug'urta xizmati ko'rsatadi. O'zbekiston Respublikasidan tashqarisida, chet el sug'urta kompaniyasiga beriladigan majburiyat miqdori, har bir sug'urta shartnomasi bo'yicha 95% dan oshmasligi talab qilinadi. Chet el sug'urta kompaniyasiga qayta sug'urta uchun berilgan sug'urta shartnomalarida sug'urtachining ulushi haqiqatdagi to'lov layoqatining 5% dan kam bo'lmasligi lozim deb belgilangan. Nazarimizda ushbu belgilangan me'yori darajasini kamaytirish qayta sug'urtaning rivojlanishiga imkon beradi. 1.2.2-rasm. Jahon sug’urta bozorining moliyalashtirilishi (2008-2020-yillar davomida)19 Sug'urta bozori tushunchasi ayrim mamlakatlar ko'lami va barcha jahon mamlakatlari miqyosida qo'llaniladi. Jahon sug'urta bozori o'z tarkibiga rivojlangan va boshqa mamlakatlardagi sug'urta kompaniyalaridan tashkil topgan bo'lib, jahon miqyosida markaziy jahon sug'urta tashkiloti huquqiy jihatdan bir butun assotsiatsiya sifatida shakllanmagan bo'lsa ham, lekin Yevropa miqyosida bunday yuridik assotsiatsiya mavjud. Bular tomonidan birgalikda qator umumiy qonunlar qabul qilingan. Bunday assotsiatsiyalarning xizmati faqat huquqiy tomondan amalga oshirilmasdan, balki iqtisodiy jihatdan ham amalga oshirilmoqda. Bunday assotsiatsiyalarni shakllanishida qayta sug'urtalash muhim rol o'ynamoqda. AQSh sug'urta biznesi uslubiy jahatdan Buyuk Britaniyadan keyin rivojlangan bo'lsa ham, jahon miqyosida tutgan o'ri jihatdan tengi yo'q hisoblanadi. Uning sug'urta monopoliyalari rivojlangan industrial mamlakatlar sug'urta bozorining taxminan 50 % ini nazorat qiladi. AQShda 8000 dan ortiq mulk va 2000ga yaqin hayotni sug'urtalash kompaniyalari amal qiladi. AQSh sug'urta tizimining o'ziga xos xususiyati shundan iboratki, mamlakat miqyosida yagona birlashgan markaziy sug'urta boshqarmasi bo'lmasada, sug'urtani boshqarish har bir shtat miqyosida tashkil qilingan, har bir shtat o'zining sug'urta qonunlariga ega. 1.2.3-rasm. Sug’urta tashkilotlarining budjeti Sug'urta tashkilotining operatsion byudjeti. Operatsion byudjetga sug'urta tashkiloti faoliyatining yo'nalishlarini aks ettiruvchi daromadlar va xarajatlar to'g'risidagi ma'lumotlar aks ettiriladi. Sug'urta mukofotlari tushumi byudjeti. Bunda keyingi yil uchun qancha sug'urta mukofotlari yig'ilish , sug'urta shartnomalar soni, sug'urta turlari va ular bo'yicha tarif stavkalar, qayta sug'urta bo'yicha ko'rsatkichlar aks ettiriladi. Sug'urta to'lovlari byudjeti. Bu tuzilgan va uzaytirilishi mumkin bo'lgan sug'urta shartnomalarining zararlilik darajasi ko'rsatkichlariga bog'liq holda tuziladi. Agar sug'urta to'lovlari byudjeti ko'rsatkichlari yuqori bo'lsa, unda byudjet sug'urta mukofotlari byudjetiga muvofiq ravishda tuziladi. Bunda asosiy ko'rsatkichlar sifatida to'langan sug'urta mukofotlari va to'lanishi lozim bo'lgan sug'urta to'lovlari hisobga olinadi. Qayta sug'urta byudjeti. Sug'urtaga qabul qilingan risklari va o'z mablag'lari hajmiga qarab shakllantiriladi. Byudjet ma'lumotlari sug'urta mukofotlari hajmi va qayta sug'urtaga berilgan mukofotlar hajmi ma'lumotlari asosida shakllanadi. Sug'urta zaxiralari byudjeti. Bu sug'urta tashkilotining sug'urta shartnomalari hajmining aktuar hisob - kitoblar natijasidagi majburiyatlarini aks ettiradi. Byudjetni shakllantirishda ma'lum bir turdagi metodlardan foydalaniladi. Bu metodlar sug'urta mukofotlari tushumi hajmlari, o'z mablag'lari ko'rsatkichlariga bog'liq bo'ladi. Sug'urta rezervlarini joylashtirish byudjeti. Sug'urtalovchilarning sug'urta zaxiralari to'g'risidagi Nizomga asoslanib tuziladi. Sug'urta tashkilotining tashkiliy byudjeti. Bu sug'urta tashkilotining bo'limlari ma'lumotlari, talabnomalari asosida shakllanadi va sug'urta tashkilotining mavjud moliyaviy imkoniyatlaridan kelib chiqib muvofiqlashtiriladi. Marketing va reklama byudjeti. Bu byudjet alohida sug'urta turlari yoki sug'urta tashkilotining umumiy faoliyati bo'yicha shakllanadi. Informatsion texnologiyalar va texnik ta'minot byudjeti. Bu byudjet o'z ichiga kompyuter va orgtexnika, aloqa xizmatlari xarajatlaridan tashkil topadi. O'qitish va qayta o'qitish byudjeti ( mehnat resurslar byudjeti ), marketing va reklama byudjeti, informatsion va texnik ta'minot byudjeti va o'qitish byudjetlari investitsion xarakterga ega, sababi, ular joriy yoki istiqboldagi xarajatlarni qamrab oladi. Yuqoridagilardan ko'rinib turibdiki sug'urta tashkilotlari bir nechta turdagi mayda byudjetlami shakllantirishlari mumkin. Undan tashqari katta sug'urta tashkilotlari ularning umumlashgan variantlarini tashkil etishlari mumkin. 2-BOB. JANUBIY KOREYADA SUG’URTALASH TIZIMI 2.1.Janubiy Koreyada sug’urtalash tizimi va uning o’ziga xos xususiyatlari Koreya Respublikasi iqtisodiyotida sug’urtaning tutgan o`rni katta va ahamiyatlidirva aholini ijtimoiy himoyalasheng muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Bugungi kunda, Koreya Respublikasida aholi va korxonalarining vaqtincha bo‘sh mablag‘larini iqtisodiyotga jalb etishda sug‘urta kompaniyalari o‘ziga xos mavqega ega. Koreya Respublikasi sug‘urta bozori jahonda sug’urta mukofotlarini to’plash miqdori bo’yicha yuqori o’rinni egallaydi. Mamlakat sug’urta bozorida mijozga va ijrochiga nisbatan munosabatlardan tortib, sug’urta mukofoti summasigacha davlat tomonidan qat’iy tartibga solinadi. Mamlakatda hayotni sug’urta qilish ustuvor hisoblanadi. Shuning uchun ham sug’urta mukofotlarining asosiy qismini tashkil etadi. Buning muhim sabablari qilib tibbiy xizmatlar sifati, turmush darajasining o’sishi, tug’ulishning pastligi, aholisining tarkibida yosh bolalar ulushining kamayib borishi kabilarni aytishimiz mumkin.20 Koreya Respublikasining sug‘urta faoliyati to‘g‘risidagi qonunchiligida sug‘urta sohalari va turlariga ham tushuntirishlar berib o‘tilgan. Unga ko‘ra sug‘urta quyidagi sohalarga bo‘linadi: - hayotni sug‘urta qilish(life insurence) jismoniy shaxslarning hayoti, sog‘lig‘i, mehnat qobiliyati va pul ta’minoti bilan bog‘liq manfaatlarini sug‘urta qilish, bunda shartnoma bo‘yicha sug‘urtaning eng kam muddati bir yilni tashkil etadi hamda sug‘urta pullarining sug‘urta shartnomasida ko‘rsatib o‘tilgan oshirilgan foizni o‘z ichiga oluvchi bir martalik yoki davriy to‘lovlarini qamrab oladi; -hayotdan tashqari sug‘urtalash(non-life insurence)shaxsiy, mulkiy sug‘urta, javobgarlikni sug‘urta qilish hamda hayotni sug‘urta qilish sohasiga taalluqli bo‘lmagan boshqa sug‘urta turlari. Milliy sog'liq sug'urtasi yoki qisqacha tibbiy sug'urta Koreyaning ijtimoiy sug'urta tizimlaridan biri bo'lib, davlat sog'liqni saqlash tizimiga tegishli. Barcha tizimlarda boʻlgani kabi, kamchiliklar ham mavjud , bu aholiga katta foyda keltiradigan tizim bo'lib, ushbu afzalliklar tufayli Milliy sog'liqni saqlash sug'urtasi eng mashhur ijtimoiy xavfsizlik tizimlaridan biri bo'lib qolmoqda. 1963-yilda tibbiy sug'urta to'g'risidagi qonunga asosan ixtiyoriy ro'yxatga olish asosida tibbiy sug'urta uyushmasi tizimi joriy etilgan, ammo bu salbiy tanlov muammosi edi. Natijada, Blue Cross tibbiy sug'urta assotsiatsiyasi mahalliy va milliy byudjetlarga katta miqdorda sarmoya kiritdi. Bu muvaffaqiyatli bo'ldi, ammo tibbiy sug'urta uyushmasi tizimi to'g'ri ishlamadi. Shundan so'ng, 1977-yilda majburiy roʻyxatga olish asosidagi tibbiy sugʻurta assotsiatsiyasi tizimi ishga tushirildi va qamrov doirasi mintaqa, funktsiya va faoliyat joyidan kelib chiqib bosqichma-bosqich kengaytirildi. 1989-yilda, Roh Tae-Woo ma'muriyati prezidentlik saylovlarida, butun xalq uchun tibbiy sug'urta tugallandishi va’da qilingan edi. Biroq, Prezident Ro Te Vu sog'liqni sug'urtalash ittifoqining integratsiyasiga veto qo'yish huquqiga egaligi sababli, bekor qilindi. U individual tibbiy sug'urta assotsiatsiyasi sifatida faoliyat yuritganligi sababli, 2000-yilda Kim Dae-Jung ma'muriyati ostida sog'liqni sug'urtalash assotsiatsiyasi moliyaviy muammolarni hal qilish va Milliy sog'liqni sug'urtalash korporatsiyasi tomonidan taqdim etilgan joriy asosni yakunlash uchun birlashtirildi . Milliy sog'liqni sug'urtasini tashkil etish jarayonida hukumat amaldorlari, shifokorlar va fuqarolik jamiyati vakillarining doimiy say-harakatlari amalga oshirildi.21 Keyin, 1962-yilda, o'sha paytdagi ijtimoiy ta'minot bo'yicha jamoatchilik fikrini bilgan harbiy hukumat Ijtimoiy ta'minot bo'yicha maslahat qo'mitasini tuzdi va tibbiy sug'urta bo'yicha muhokama yana shu qo'mita markazida bo'ldi. Shuning uchun loyiha mavjud tadqiqot natijalari va Yaponiyaning Sog'liqni saqlash sug'urtasi to'g'risidagi qonuniga tayangan holda tayyorlangan. O'sha paytda qonun loyihasi butun xalq uchun emas, balki birinchi Pusan mehnat kasalxonasi tomonidan kiritilgan tibbiy sug'urta uyushmasini tuzish uchun har bir ish joyi uchun majburiy shaklni oldi. Xususan, bu mintaqaviy yoki biznes bo'linmasi darajasida tibbiy sug'urta uyushmasini tashkil etish va uyushma tomonidan belgilangan shifoxonada davolanish shakli edi. Kasaba uyushma a’zolari to‘lagan a’zolik badallari hisobidan davlat subsidiyalari hisobidan moliyalashtirishga qaror qilindi. Samaradorlikni ta'minlash uchun 500 dan ortiq ishchisi bo'lgan ish joylarida majburiy kasaba uyushmalari, 500 dan kam ishchilari bo'lgan ish 22joylarida esa ixtiyoriy kasaba uyushmalarini tashkil etish ko'zda tutilgan. Biroq, bu loyiha bir martalik ixtiyoriy obuna shakliga qayta ko'rib chiqildi, chunki o'sha paytdagi eng qashshoq mamlakatning iqtisodiy ahvoli tufayli moliyaviy resurslar yo'qligi va siyosatchilar uchun iqtisodiy o'sishga to'sqinlik qiladi degan fikr mavjud edi. 1977-yilda majburiy sug'urta birinchi marta xodimlarning sog'lig'ini sug'urtalash sifatida joriy etilgan. O'sha paytda, bu, asosan, 500 yoki undan ortiq xodimi bo'lgan yirik korporatsiyalar kabi ba'zi odamlar uchun tanlangan tibbiy sug'urta edi.23 1989-yilga kelib davlat tibbiy sug‘urtasi kengaytiriladi, 1988-yilda qishloq joylarda va 1989-yilda shaharlarda mintaqaviy tibbiy sug‘urta bosqichma-bosqich kengaytiriladi. Sug‘urta moliyasi-sug‘urta mukofotlari hisobidan moliyalashtiriladi, lekin kam ta’minlangan qatlam uchun sug‘urta mukofotlarini kamaytirish uchun davlat tomonidan moliyalashtiriladigan tizim joriy etilib, boshqaruv va foydalanish xarajatlari davlat tomonidan to‘liq qo‘llab-quvvatlanadigan bo’ldi. 1998-yilda “Milliy tibbiy sug’urta korporatsiyasi” tashkil etiladi. 2.1.1-rasm. Koreyada sug’urta mukofotlarining hajmi (2016-2020-yillar)24 Mamlakatda sug'urtani sohalarga bo'lish asosida ularning ob'ektlari bo'yicha farqlanishi yotadi. Bu omilga mos ravishda barcha sug'urta munosabatlari mazmuni bo'yicha to'rtta sohaga bo'linadi: 1. Mulkiy sug'urta. 2. Fuqarolar hayot darajasi sug'urtasi. 3. Javobgarlik sug'urtasi. 4. Tadbirkorlik tavakkalchilik sug'urtasi. Mulkiy sug'urtada obyekt bo'lib moddiy qiymatliklar hisoblanadi; fuqarolar hayot darajasi sug'urtasida ularning hayoti, sog'lig'i, mehnatga layoqati; javobgarlik sug'urtasida ob'ekt bo'lib sug'urtalanuvchining turli javobgarliklari, ma'suliyatlari, majburiyatlari hisoblanadi; tadbirkorlik tavakkalchiliklari sug'urtasida esa, ob'ekt vazifasini tadbirkorlik ishlari bo'yicha turli tavakkalchiliklar bajaradi. Biroq, sug'urtani yuqorida sanab o'tilgan sohalarga bo'linishi korxonalar, tashkilotlar va fuqarolarning sug'urtani amalga oshirish imkoniyatlarini beruvchi aniq sug'urta manfaatlarini ochib bera olmaydi. Bu manfaatlarni aniqlashtirish maqsadida sug'urta sohalarini sug'urta tarmoqlari va turlariga bo'lish zarur. Mulkiy sug'urta mulkchilik shakli va sug'urtalanuvchilar toifalaridan kelib chiqib, bir nechta tarmoqlarga bo'linadi: davlat korxonalari mulki sug'urtasi, jamoa xo'jaliklari, ijarachilar, shirkatlar. Xissadorlik jamiyatlari va jamoatchilik tashkilotlari mulki sug'urtasi hamda fuqarolar mulki sug'urtasi. Fuqarolarning hayot darajasi sug'urtasi ikkita tarmoqqa ega: ishchilar, xizmatchilar va jamoa xo'jaliklari a'zolarining ijtimoiy sug'urtasi hamda fuqarolar shaxsiy sug'urtasi. Ba'zi adabiyotlarda fuqarolaming hayot darajasi sug'urtasi shaxsiy sug'urta deb ham ataladi. 2.1.2-rasm. Koreyalik sug’urtachilarning aktivlari (2017-2021-yillar)25 Sog'liqni saqlash va farovonlik vazirligi tomonidan 2018-yil 7-iyunda e'lon qilingan takomillashtirish rejasiga ko'ra, agar chet el fuqarosi olti oydan ortiq bo'lsa, dasturga qo'shilish xuddi milliy kabi majburiydir. Chet elliklar uchun tibbiy sug'urta, 3 oy qolish → 6 oy, ixtiyoriy ro'yxatga olish → majburiy o'zgartirish. Hatto rivojlangan mamlakatlarda ham chet elliklar tibbiy sug'urtaga ro'yxatdan o'tishlari oson. Bundan tashqari, ota-onasi xorijlik bo'lsa ham, bolalari koreys bo'lsa, qaramog'ida deb tan olinishi va tibbiy sug'urta imtiyozlari olish muammoga aylanib bormoqda.26 Vakil sifatida, shaxsiy sug'urtalar orasida standart deb aytish mumkin bo'lgan hayotni yo'qotish uchun tibbiy sug'urta holatida, ishsizlar baxtsiz hodisalardan himoya ololmaydilar yoki agar ular ma'lum bir kasallikdan aziyat cheksa, ularga obuna bo'lish rad etiladi. Imtiyozlar uchun ko'r nuqtada bo'lgan odam platsentadir. Sug'urta kompaniyasi nuqtai nazaridan shuni aytish kerakki, Bong Kim Seon Dal bilan taqqoslanadigan foyda. Sug'urtaga loyiq bo'lganlar ro'yxatdan o'tishdan bosh tortadilar va ular hech qanday sug'urtasi bo'lmagan odamlardan sug'urta olib, yerda suzish kabi nohaq savdo qiladilar. Gresham qonunini taklif qilishda uni inkor etish sug'urta mavjudligini inkor etishdir . Sug'urtalovchilar kambag'al sug'urtachilarga pul xayriya qiladigan xayriyachilar emas. Bundan tashqari, tibbiy sug'urta tish davolashni qamrab olmaydi, shuning uchun siz alohida stomatologik sug'urta rejasini sotib olishingiz kerak. Saraton, miya, yurak kasalliklari va hokazolar uchun maxsus shartnoma qo'shib sug'urta olishingiz mumkin, ammo bu shartlar va shartlar professional bo'lmagan abonentlar uchun juda qiyin ekanligi haqiqatdir. Davlat tibbiy sug‘urtasini takomillashtirmasdan turib, mavjud muammoni hal qilish uchun xususiy sug‘urtaga obuna bo‘lishdan bosh tortishni tartibga solish, sug‘urta qamrovini kengaytirish, sug‘urta hajmini oshirish zarur. Biroq bozor erkinligini ta’minlash, milliy tibbiy sug‘urta, milliy siyosatni kuchaytirish nuqtai nazaridan davlatning sug‘urta kompaniyalarining tijorat faoliyatiga aralashishidan ko‘ra ko‘proq oqlanadi. Bundan tashqari, xususiy sug'urta bo'lsa, har doim to'lanishi kerak bo'lgan bir qator holatlar mavjud bo'lsa, siz tegishli hujjatlarni tayyorlashingiz va sug'urta kompaniyasiga murojaat qilish jarayonidan o'tishingiz kerak. Taqqoslash uchun, Milliy sog'liq sug'urtasi tizimi sug'urta qoplamasi jihatidan beqiyos sodda, chunki siz sug'urta summasini boshidan chiqarib tashlaganingizdan keyingina farqni to'lashingiz kerak.27 2.2. Koreya Respublikasi sug’urta bozorining faoliyati hamda uning tajribasidan O’zbekistonda foydalanish Janubiy Koreya respublikasida 1989-yilda aholining to’liq qismi majburiy sug’urtalashga jalb etilgandan buyon to bugungi kunga qadar juda kata natijalarga erishdi. 12 yil ichida erishilgan natija juda yuqori bolgan va dunyoda eng qisqa muddat hisoblanadi. Bundan bilishimiz mumkinki, sug’urta aholi farovonligini oshirishga xizmat qiluvchi asosiy unsurlardan hisoblanadi. 2019-yilda yangi koronavirus kasalligi (COVID-19) 2020-yilda ko’plab inqirozlarni yuzaga keltirganiga qaramay, Koreya Respublikasida sug'urta sanoati o'tgan yilga nisbatan yuqori o'sishni ko'rsatdi. Nafaqat Koreya, balki butun dunyoda insonlarning sug’urtaga bo’lgan ishonchi va talabi oshdi. Hayotni sug‘urtalash bo‘yicha jamg‘arma turidagi sug‘urta mukofotlari 2020-yilning birinchi yarmida o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 2,6%ga oshdi. Sug’urta bozori o'tgan yilga nisbatan 2,5%ga o'sdi. O'zgaruvchan sug'urta 2020-yilning birinchi yarmida salbiy o'sishni ko'rsatdi, ammo ikkinchi yarmida fond bozorida sug'urta o'sishni ko'rsatdi. Xususan, uchinchi chorakda o'zgaruvchan sug'urta mukofotlari daromadi chorakda 10,9%ga o'sdi va 2020-yilning to'rtinchi choragida sezilarli darajada o'sishi taxmin qilinmoqda. Hayotdan tashqari sug'urta mukofotlari daromadi 2020-yilning birinchi yarmida 6,9 %ga o'sdi va ikkinchi yarmida o'sishda davom etishi kutilmoqda va yillik o'sish 6,1 %ni tashkil etadi.28 Moliyaviy hisobotning xalqaro standartiga tayyorgarlik ko‘rish jarayonida jamg‘arma turi sug‘urtasini sotishni kamaytirishga qaratilgan say-harakatlar natijasida hayot sug‘urtasi va hayotdan tashqari sug‘urta mahsuloti portfeli o‘zgartirildi. U 2023-yildan kuchga kirishi rejalashtirilgan. Savdo kanallari bilan bog'liq holda, sug'urta mahsulotlarini ishlab chiqish va sotishni ajratish tendentsiyasi kuzatildi. Shunga ko'ra, ba'zi sug'urta kompaniyalari o'z tashkilotini kompaniyadan ajratish uchun alohida korporativ sug'urta agentliklarini tuzdilar. Ushbu tendentsiya 2021-yilda davom etishi kutilmoqda. Internet-platformalarga ega yirik texnologiya kompaniyalari ham sug‘urta bozoriga faol kirib, mavjud yuzma-yuz kanallardan yuzma-yuz bo‘lmagan kanallarga o‘tishni yanada tezlashtirmoqda. Bugungi kunda Janubiy Koreya Respublikasida 55ta sug’urta kompaniyalari mavjud. Ulardan 24 tasi hayotni sug’urtalovchilar, 31tasi nohayot sug’urta kompaniyalari hisoblanadi. Bundan tashqari 19ta mahalliy va 26ta xorijiy sug’urta tashkilotlari o’z faoliyatini yurutib kelmoqda. 2020-yilda hayotni sug‘urtalovchilar uchligining (Samsung, Hanwha, Kyobo) bozor ulushi biroz pasayib, 46,5%ga tushdi. Boshqa tomondan, eng yaxshi to‘rtta hayotni sug‘urtalovchining (Samsung, Hyundai, DB, KB) bozor ulushi oshdi. 2019-yildagi 67,2%dan 2020-yilda 68,5%gacha o’sganini ko’rishimiz mumkin. Qimmatli qog'ozlarni hayotdan tashqari sug'urtalovchilar jami aktivlarining eng muhim qismini egallab, 2020-yilda obligatsiyalar (29,5%), aksiyalar (3,4%), investitsiya fondlari (12,0%) va boshqalardan (10%) tashkil topgan. 2020-yilda hayotdan tashqari sug'urtalovchilarning sof daromadi 2019-yilga nisbatan 17,3 foizga oshib, 2,6 trillion KRVni tashkil etdi. 2020-yilda hayotdan tashqari sug'urta yozma to'g'ridan-to'g'ri mukofotlar 102,3 trillion KRWni tashkil etdi. Xususan, dengiz sug'urtasi va avtomobil sug'urtasiga yoziladigan to'g'ridan-to'g'ri sug'urta mukofotlarining o'sish sur'ati keskin o'sib, 17,4% va 11,6% ni tashkil etdi. Yong'in sug'urtasi, kafolat sug'urtasi, baxtsiz hodisalardan sug'urtalash va uzoq muddatli sug'urta bo'yicha yoziladigan to'g'ridan-to'g'ri sug'urta mukofotlari 2019-yilga nisbatan mos ravishda 1,6%, 5,0%, 8,6% va 5,3% ga o'sdi. 2.2.1-rasm. Janubiy Koreya sug’urta kompaniyalarining bozordagi ulushi29 O’zbekiston Respublikasi sug’urta bozorini davlat tomonidan tartibga solishda yuqorida keltirilgan mexanizmlarning barchasidan samarali foydalanib kelinmoqda. Albatta sug'urta faoliyati ustidan davlat nazoratini amalga oshirishning eng asosiy usuli bu mahsus vakolatli davlat organi faoliyatini yo'lga qo'yilishidir. Shubhasiz, O'zbekiston Respublikasining "Sug'urta faoliyati to'g'risida" gi Qonunining qabul qilinishi sug'urta faoliyatini litsenziyalanadiga faoliyat turlari qatoriga qo'shdi. Qonunning 15-moddasi Sug'urta faoliyatini litsenziyalash tartibini o'z ichiga oladi. Unga ko'ra, sug'urtalovchilar va sug'urta brokerlarining sug'urta faoliyati O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan tartibda maxsus vakolatli davlat organi beradigan litsenziyalar asosida amalga oshirilishi bayon etilgan. Hozirgi vaqtda sug'urta jamiyatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga bozor iqtisodiyoti shakllangan mamlakatlarda kuzatiladigan darajada sezilarli ta'sir ko'rsatmayapti. Bunday holatning asosiy sababi shundan iboratki, respublikamizda sug'urta faoliyatining rivojlanishiga to'sqinlik qiluvchi omillarning ta'siri hamon kuchli. Shulardan eng muhimlari, quyidagilardan iborat : 1 ) o'sish muammolari sug'urta xizmatlarining ma'lum segmentiga bog'lanib qolish, hayotni sug'urta qilish va aholining keng qatlamlarini qamrab oluvchi yo'nalishlarning rivojlanmaganligi, menejmentning past darajasi, raqobat asoslarining rivojlanmaganligi; 2 ) sug'urta xizmatlari iste'molchilarining muammolari aholi katta guruhlarining sug'urta kompaniyalarining ishonchliligiga shubha bilan qarashi, sug'urta madaniyatining tegishli darajasi, aholi daromadlari, inflyasion kutishlar bilan bog'liq sug'urta xizmatlariga bo'lgan talablaming pastligi va boshqalar. Sug'urta bozori hozirgi holatining tahlili quyidagi ham ijobiy, ham salbiy tendensiyalarni ajratish imkonini berdi. So'zsiz, ijobiy holatlar jumlasiga sug'urta xizmatlarining hajmi va sug'urta kompaniyalari kapitallashuvining doimiy ravishda o'sishi kiradi. Mustaqil ekspertlarning baholashicha, respublikamizda hozirgi vaqtda ehtimoliy sug'urta ob'ektlarining 1%dan kami sug'urta qilingan, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda esa bu ko'rsatkich 90-95%ni tashkil qiladi. Bundan tashqari, sug'urtalovchilar taklif qilayotgan sug'urta xizmatlarining doirasi kam, buni esa xorijiy sug'urtalovchilar taklifi bilan solishtirilganda yetarlicha rivojlanmagan, bu ham mamlakatimiz sug'urta bozorining rivojlanishiga to'sqinlik qilmoqda. Sug'urta ishi ishtirokchilarining sug'urta madaniyatini va moliyaviy savodxonligini oshirish. Sug'urta xizmatlari iste'molchilarini sug'urta kompaniyalarining moliyaviy ahvoli, ular tomonidan taqdim etiladigan xizmatlar to'g'risidagi to'liq va ishonchli ma'lumot bilan ta'minlash, aholining sug'urtaga bo'lgan ishonchini oshirish maqsadida: sug'urtalovchilar bo'yicha birlashtirilgan bazani yaratish; sug'urta qoidalarini, sug'urta tariflari bo'yicha ma'lumotlarni, sug'urta shartnomalarini tuzish va sug'urta to'lovlarini amalga oshirish tartibi bo'yicha tushuntirishlarni, sug'urtalovchilar reytinglarini chop etishning majburiy qoidasini joriy etish zarur. Bunda sug'urta bozori ishtirokchilarining moliyaviy savodxonligini va sug'urta madaniyatini yanada oshirish eng muhim vazifalar jumlasiga kiradi. Sug'urtaning ixtiyoriy turlari rivojlanishining asosiy istiqbollari, shakshubhasiz, unga respublikamiz aholisining keng jalb etilishidadir. Bu amalga oshishi uchun aholining pul mablag'larini oshishi, fuqarolarning ta'minlangan qatlamlari ko'payishi zarur. Hayot va pensiyaning uzoq muddatli sug'urtasi ahamiyatga molikdir. Sug'urtaning bu turlari fuqarolarning kelajagi uchun ishonchli moliyaviy zamin yaratishdagi manfaatlarini hamda davlatning pul mablag'larini investitsiya maqsadlarida foydalanish uchun ularning uzoq muddatli asosida to'planishidan manfaatdorligini birlashtiradi. Sug'urtaning davlat tomonidan qo'llab quvvatlanishi hal etiladigan vazifalarning ahamiyati va ustunligini inobatga olgan holda quyidagi yo'nalishlarda amalga oshirilmog'i lozim: 1.Milliy sug'urta bozorini himoya qiluvchi qonun xujjatlari bilan ta'minlash; 2.Sug'urta faoliyatining davlat tomonidan nazorat qilinishini takomillashtirish. Hozirgi zamon insoniyat sivilizatsiyasini sug'urta tizimisiz tasavvur etish qiyin. Darhaqiqat, rivojlangan xorijiy mamlakatlar tajribasi ko'rsatishicha, sug'urta korxona, tashkilotlar, hamda fuqarolami oldindan ko'rib bo'lmaydigan tasodifiy hodisalar oqibatida yuzaga keladigan talofatlarni oldini olib qolmasdan, balki yirik investitsiya manbaidir. Bu holat sug'urtani iqtisodiyotni rivojlanishidagi ahamiyati beqiyos ekanligini ko'rsatadi. Xulosa Ushbu kurs ishida sug'urta tizimini o'rganish natijasida quyidagilarni xulosalash mumkin: 1.Sug'urta faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishning yagona siyosatini belgilash: sug'urta munosabatlarini tartibga soluvchi yangi qonun xujjatlari ishlab chiqish va mavjudlarini takomillashtirish; davlat, tashkilot va fuqarolarning majburiy sug'urta sohasidagi manfaatlari sug'urta yo'li bilan himoyalanishini ta'minlovchi me'yoriy huquqiy asosni takomillashtirish. 2.Sug'urtaga aholining keng qatlami va mulkchilik shakllaridan qat'iy nazar, korxonalar jalb qilinishini rag'batlantiruvchi shart-sharoitni yuzaga keltirish: tibbiy sug'urta, uzoq muddatli hayot sug'urtasi, pensiya sug'urtasini rivojlantirish uchun huquqiy me'yoriy asos yaratish; sug'urta tashkilotlarining to'plagan mablag'larini investitsiyalashning samarali shakllarini ishlab chiqish orqali ularni joylashtirish, amalga oshiriladigan sug'urta operatsiyalarining foyda keltirishini oshirish uchun qo'shimcha kafolat yaratish. 3.Sug'urta bozorining infratuzilmasini takomillashtirish va rivojlantirish fuqarolar va mulkchilikning turli shakllaridagi yuridik shaxslarning manfaatlari yo'lida sug'urta munosabatlari jarayoniga hamroh bo'luvchi hamda davlatning sug'urta siyosatini amalga oshirishga yordam beruvchi sug'urta tashkilotlari rivojlanishida ko'maklashish. 4.Sug'urta sohasidagi xalqaro hamkorlikni tartibga solish: xorijiy sug'urtalovchilarning O'zbekiston Respublikasi xududidagi faoliyatini tartibga solish chora - tadbirlarini ishlab chiqish; xalqaro sug'urta munosabatlarini (avalambor qayta sug'urta sohasida) kengaytiruvchi me'yoriy xuquqiy asosning rivojlanishini ta'minlash. Mamlakarimiz sug'urta tizimini takomillashtirishda quyidagilarni amalga oshirish ijobiy natijalarga erishish imkonini beradi. Birinchidan - sug'urta faoliyatini tartibga soluvchi amaldagi me'yoriy huquqiy hujjatlarni yanada takomillashtirish. Bir me'yoriy hujjatning boshqa biriga zid kelishini oldini olish. Ikkinchidan - sug'urta tashkilotlarini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlashni yanada jadallashtirish, zamonaviy, moslashuvchan texnologiyalarni keng joriy etish. Uchinchidan - sug'urta va qayta sug'urta bozorida joriy konyunktura keskin yomonlashib borayotgan hozirgi sharoitda eksportga sug'urta xizmatini chiqaradigan qayta sug'urta kompaniyalarning tashqi sug'urta va qayta sug'urta bozorlarda raqobatdosh bo'lishini qo'llab - quvvatlash bo' yicha aniq chora-tadbirlarni amalga oshirish va sug’urta izmatlari eksportini rag’batlantirish uchun qo’shimcha omillar yaratish. To'rtinchidan - sug'urta va qayta sug'urta sohalarni raqobatdoshligini yanada kuchaytirish ko'p jihatdan mavjud resurslari qanchalik tejamli foydalana olishimizga ham bog'liq. Yuqorida keltirilganlarni mamlakatmiz sug'urta tizimida joriy etish, mavjud kamchiliklarni bartaraf etish hamda xorij, xususan, Janubiy Koreya tajribasidan foydalangan holda mamlakatimiz sug'urta sohasini yaxshilash kelajakda iqtisodiy salohiyatimizga ijobiy ta'sir ko'rsatishi bilan bir qatorda, aholi farovonligini yaxshilash, davlat va shaxs munosabatlarida ishonchni mustahkamlashga ham xizmat qiladi. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati I. O’zbekiston Respublikasi Qonunlari 1. O’zbekiston respublikasining Qonuni “Sug’urta faoliyati to’g’risida”. 2002-yil 28-may (o’zgartirish va qo’shimchalar bilan). 2. O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi. 1996-yil (o’zgartirish va qo’shimchalar bilan). II. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari va Qarorlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari 3. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007-yil 10-apreldagi “Sug'urta xizmatlari bozorini yanada isloh qilish va rivojlantirish chora - tadbirlari to'g'risida" gi PQ - 618 - son Qarori. 4. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "2011- 2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko'rsatkichlariga erishishning ustuvor yo'nalishlari to'g'risida" 2010-yil 26-noyabrdagi PQ-1438-son Qarori. 5. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Sug'urtachilarning moliyaviy barqarorligini yanada oshirishga oid qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida" 2011-yil 31-maydagi PQ-1544-son Qarori. III. Asosiy Adabiyotlar 6. V.Ermasov, “Straxovaniye” 87-bet darslik. 7.“Osnovi straxovoy deyatelnosti”- Serbinovskiy 45-bet. 8.Qobulova A. “Sug’urta ishi” 2009-Andijon. 9. Bendina “Straxovaniye teoriya” 1999-yil 25-bet 10.Efimov Ensiklopedicheskiy slovar. Ekonomika i straxovaniye 1996 11.I.X. Abduraximov “Sug’urta nazariyasi va amaliyoti” Toshkent-2018 12.Vahabov, Malikov “Moliya” Noshir-2011 13.Shennayev X.M. “O’tish davri iqtisodiyotida sug’urta masalasi va ining istiqbollari” 2005-yil 14.Iqtisodiy atamalar lug’ati 2015-yil 15.Shennayev X.M, Baymuratov T.M. “Sug’urta ishi” o’quv qo’llanma 2013-yil 16.“Insurance in Korea”-Pak Hi Gum 2002 developing of insurance in Korea https:\\www.insurancehorn.com ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi IAIS Global Insurance market report 2020-yil ma’lumoti asosida muallif tomonidan tuzildi National Health Insurance system of Korea-2018,p 4 https://namu.wik한국의 보험 제도 “Insurance in Korea”-Pak Hi Gum 2002 developing of insurance in Korea 위의 뉴스타파 링크에 나온 것처럼 재벌 대기업이-2002 Insurance in Korea ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi Insurance in Korea ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi https:\\vseokoree.com\zhiznvkoree\straxovaniye Namu.wiki//국민건강보험 http://naver.com, http://e-insmarket.or.kr ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi http://RobertPHartwing«International Insurance Fact Book”Insurance market rates ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tuzildi 1 http://naver.com sayti ma’lumotlari asosida muallif tomonidan yozildi 2 https:\\daryo.uz\2018\11\09 3 Vazirlar Mahkamasining 2019-yildagi sug’urta xizmatlari tog’risidagi 222-sonli qarori asosida yozildi 4 Котлер "Мarketing insurance pгoducts and services" 2009:Гушченко Н.Б. "Основнстраховойдеятелности". Учебное пособие. М. 20073 Абрамов В.Ю. "Страхованне теория", М. 2007.; Гомеля В.Б. "Страхование. Учебник. Маркет ДС 2010. Лаьбен Ж.Ж. "Страхование": пер, с англ. /Ламбен Ж.Ж., Чумпитае Р., Шулинг СПб. Питер,2008.Малхотра Н.К., Имран Кхан-Мастilan, 1975-Insurance:3 Ломакин целей налогооблажения" Страховое дело, -2011. 5 Кушnр-won Cho "Коrean Insurance Market" 2015.3 Jun Young Lce, l all."Republic of Korea Health system review", Health Sуsem in Transition.2009:3B Klm.Y.M "Нealdh inurance while paper" S. 2001: Lee S,Y "Hеalkth irance in Republic of Korea" S. 20033 Chung.M-К (2008) Instiutional conplementaritlies and change: The relationlip between production and welfare regimes in Korea. Раper preвend at the Interтational Syposium on Globalleution and the Future of East-Asian Welfare Capitalim, Taіpei, National Chung-Cheng Univеrity, 2008.3 Но Кang "Kone Inurance Industry" 2015.; ChoJ-Н. et all. (2005). "The vinion nnd respone of healith insurane lindury" Seoul, tnsurance 6 Shennayev X.M. " sug'urta ishi " o'quv qo'llanma . " Iqtisod - Moliya " , 2014 y .; Erkaev O'.A . " O'zbekiston sug'urta bozori " ilmiy ommabop kitob T : Navro'z , 2013 y .; Abduraxmonov LX . " Javobgarlik sug'urtasining bozor iqtisodiyotidagi ahamiyati " . Toshkent - Moliya . 2014 y .; Baymuratov T.M. " Sug'urtaviy kafillik xizmati bozori : risklar transferi va transformatsiyasi " . O'zbekiston qishloq xo'jaligi , 2001 y . 7 V.Ermasov, “Straxovaniye” 87-bet darsligi asosida muallif tomonidan tayyorlandi 8 Xalqaro sugurta turlari to’g’risidagi maqola aoaida muallif tomonidan tayyorlandi 9 “Osnovi straxovoy deyatelnosti”- Serbinovskiy 45-bet 10 Bendina “Straxovaniye teoriya” 1999-yil 25-bet 11 Efimov Ensiklopedicheskiy slovar. Ekonomika i straxovaniye 1996 12 “Sug’urta nazariyasi va amaliyoti”- 13 Vahabov, Malikov “Moliya” 2011-yil 14 Shennayev X.M. “O’tish davri iqtisodiyotida sug’urta masalasi va ining istiqbollari” 2005-yil 15 Iqtisodiy atamalar lug’ati 2015-yil 16 Shennayev X.M, Baymuratov T.M. “Sug’urta ishi” o’quv qo’llanma 2013-yil 17 Sug’urta nazariyasi va amaliyoti”- 18 https:\\www.insurancehorn.com ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi 19 IAIS Global Insurance market report 2020-yil ma’lumoti asosida muallif tomonidan tuzildi 20 National Health Insurance system of Korea-2018,p 4 21 https://namu.wik한국의 보험 제도 22 “Insurance in Korea”-Pak Hi Gum 2002 developing of insurance in Korea 23위의 뉴스타파 링크에 나온 것처럼 재벌 대기업이-2002 24 Insurance in Korea ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi 25 Insurance in Korea ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi 26 https:\\vseokoree.com\zhiznvkoree\straxovaniye 27 Namu.wiki//국민건강보험 28 http://naver.com, http://e-insmarket.or.kr ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi 29 http://RobertPHartwing«International Insurance Fact Book”Insurance market rates ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tuzildi Yüklə 177,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|