Koronavirus yoki covid 19 kasalligi haqida

Koronavirus yoki COVID - 19 kasalligi haqida

2019 yil dekabrda dunyo yangi tahdidga duch keldi - Xitoyda nafas yo'llari infeksiyasining birinchi holatlari qayd etildi. Koronavirus kasalligi atipik pnevmoniyaga o'tishi bilan va o'tkir kechishi bilan tavsiflandi. Ko'p o'tmay, xitoylik mutaxassislar patogenni aniqladilar. Bu rasmiy ravishda 2019-nCoV deb nomlangan koronaviruslar oilasiga mansub virus bo'lib chiqdi.

Koronavirus kasalligi nima?
Koronavirus kasalligi birinchi marta kasal odamdan 1965 yilda ajratilgan. Tarkibiy xususiyatlari tufayli korona - toj nomini oldi: u tojga o'xshash shoxlarga ega. O'shandan beri olimlar uning 40 turini allaqachon ikkita oilaga birlashtirilganligini tasvirlab berishgan. Ushbu viruslar doimo odamlarning orasida bo'lgan, ular mushuklarda, itlarda, cho'chqalarda, sigirlarda va boshqa sutemizuvchilarda, shuningdek qushlarda uchraydi.

2000-yillarga qadar kashf etilgan koronaviruslar odamlarda o'tkir respiratorli virusli infeksiya kasalligini keltirib chiqardi. Ko'pincha kasallik jiddiy asoratlarsiz davom etdi, shuning uchun uning patogenlariga katta e'tibor berilmadi. Biroq, 2002-2003 yillarda, Xitoyda atipik pnevmoniya kasalligi paydo bo'lganida, vaziyat keskin o'zgardi. Bemorlarga og'ir o'tkir respirator sindrom tashxisi qo'yilgan bo'lib, u tez va jiddiy rivojlanib bordi. Keyinchalik u SARS-CoV deb nomlangan koronavirus tomonidan qo'zg'atilganligi aniqlandi. Bunday holatlar 33 mamlakatda qayd etilgan, 775 kishi vafot etgan va o'limning umumiy darajasi 9,6% ni tashkil etgan. 2012 yilda koronavirus yana o'zini eslatdi, ammo bu safar Yaqin Sharqda. Bemorlarda og'ir pnevmoniya rivojlangan, ammo bu safar kasallikni MERS-CoV koronavirusi sabab bo'lgan. Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, ushbu holatlarning barchasida hayvonlar odam yuqtirish manbasiga aylangan. Masalan, Yaqin Sharq virusi tuyalardan yuqgan, ularga esa o'z navbatida ko’rshapalaklar yuqtirgan.

Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, odamlarning 80 foizida o'tkir respiratorli virusli infeksiyani keltirib chiqaradigan koronaviruslar shtammlariga xos antikorlar mavjud. Bu shuni tasdiqlaydiki, ikkinchisi atrof muhitda juda keng tarqalgan va uzoq vaqt odamlar yonida yashagan.

Koronavirus kasalligi tarqalish yo’llari:
- havo orqali;

- chang orqali;

- najas-og'iz yo’li orqali;

- to’g’ridan-to’g’ri aloqa orqali.

Koronavirus kasalligi shtammlari bilan yuqtirishning ulushi barcha respirator virusli infeksiyalarning umumiy sonining 12 foizini tashkil qiladi va kasallikdan so'ng qisqa muddatli immunitet hosil bo'ladi, ya'ni qisqa vaqtdan keyin a odam yana kasal bo'lib qolishi mumkin. Nafas olish kasalliklari va pnevmoniya bilan bir qatorda patogenlar gastroenteritni keltirib chiqarishi mumkin, ammo bu juda kam hollarda bo'ladi. Havoda ular o'z faolligini 8-10 soat, suvda 9 kungacha saqlab turadilar. Ular -70 ° C gacha sovuqqa bardosh bera oladilar, ammo 15 daqiqa davomida ultrabinafsha nurlar ta'sirida va organik birikmalar ta'sirida bir necha daqiqadan so'ng kasallik keltirib chiqaradigan xususiyatlarini yo'qotadilar. +56 ° C haroratda viruslar 10 daqiqada nobud bo'ladi.


Koronavirus kasalligi qanday boshlandi?
Xitoyning Uxan shahrida 2019-nCoV yangi koronavirus virusi tarqaldi. 2019 yil dekabr oyida shifokorlar u kasallikni mahalliy baliq bozorida ishlaydigan pnevmoniya bilan kasallangan odamdan ajratib olishdi. Kasallikning dastlabki barcha holatlari baliq bozori bilan bog'liq bo'lgan odamlarda aniqlandi. Yangi patogen nafas olish tizimining kasalliklarini keltirib chiqardi. Ko'pgina bemorlarda o'ta o'tkir qisishi sindromi (o'pka alveolalarining yo'q qilinishi) rivojlanib, o'limga olib keldi.

2002 yildagi vaziyatdan farqli o'laroq, Xitoy hukumati muammoning paydo bo'lishiga zudlik bilan munosabat bildirdi va o'z vaqtida yangi tahdid to'g'risida dunyoga xabar berdi. Mahalliy hokimiyat vakillari Uxan va unga tutashgan shaharlarda qat'iy karantin choralarini joriy etishdi, barcha ommaviy tadbirlar bekor qilindi, jumladan, yangi yilini nishonlash, transport aloqalari to'xtatildi va hamma joyda dezinfeksiya tadbirlari o'tkazildi. Bunday bemorlar uchun eng qisqa vaqt ichida ikkita shifoxona qurildi. 30 yanvarda JSST 2019-nCoV virusi tarqalishini xalqaro tashvish - favqulodda holat deb tan oldi.

Boshqa mamlakatlarda koronavirus holatlari aniqlanganiga qaramay, qo'zg'atuvchining keng miqyosda tarqalishiga yo'l qo'yilmadi. Infeksiya Xitoyda va yaqin atrofdagi mamlakatlarda tarqaldi. Dunyoning yetakchi virusologlari tezda yangi tahdidga qarshi kurash ishlariga qo'shildilar, shuning uchun uning genomi tezda aniqlandi, tashxislash uchun markerlar ishlab chiqildi va vaktsina yaratish bo'yicha ishlar boshlandi.

Koronavirus kasalligi patogeni - COVID haqida
Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, yangi 2019-nCoV koronavirusi aitpik pnevmoniya virusini 80% takrorlaydi. Ular inson tanasiga kirish uchun bir xil retseptorlardan foydalanadilar. Dastlab, tarqatish manbai - ilonlar - Janubiy Xitoyning ko'p qatorli kriti va Xitoy kobrasi, shuningdek, ko'rshapalaklar, deb tahmin qilindi, ammo keyinchalik olimlar faqatgina ikkinchisi sabab bo’lganini aniqlashdi.

2019-nCoV uchun inkubatsiya davri 3 dan 14 kungacha. Bu holat alomatsiz kechadi, ammo tashuvchi boshqalarga xavf tug'diradi: bitta bemordan 3.3-5.47 kishi yuqishi mumkin (1dan yuqori ko'rsatkich epidemiya deb hisoblanadi, grippda esa 2-3). Avval SARS-CoV va MERS-CoV ning odamdan odamga yuqishi unchalik kuchli bo'lmagan, infeksiya asosan hayvonlardan yoki yuqtirgan odamlar bilan juda yaqin aloqada bo'lganda yuqqan. 2019-nCoV holatida umumiy o'lim darajasi juda yuqori bo’lmadi, ammo kasalxonaga yotqizish va qimmat davolanishni talab qiladigan og'ir kasallar soni juda ko'p.

Koronavirus belgilari:
Foto: astromedic.ru

Kasallik oddiy shamollashdan boshlanadi, bu uning erta tashxisini murakkablashtiradi. Bemorda yo'tal, bosh og'rig'i, umumiy zaiflik paydo bo'ladi. Keyin harorat keskin ko'tariladi, yo'tal kuchayadi, nafas qisilishi paydo bo'ladi. 8-9-kun va undan oldinroq o'pkaning shikastlanishiga olib keladigan o'tkir nafas qisilishi sindromi rivojlanadi. Bakterial infeksiya ham rivojlanishi mumkin. Jiddiy holat bemorlarning deyarli 25 foizida rivojlangan, ammo ba'zilarida bu jarayon yengil, deyarli alomatsiz bo'ldi. Koronavirusga chalingan bemorlarning oz sonli qismida yuqori nafas yo'llarining infeksiyasi belgilari kuzatilgan: burun oqishi, aksirish, tomoq og'rig'i.

Koronavirusni davolash
Aniq tashxis PCR testi bilan aniqlanadi. Yangi xitoylik koronavirusni davolashning o'ziga xos usuli yo'q, ammo shifokorlar eng so'nggi keng spektrli antivirus vositalarning samaradorligini sinovdan o'tkazmoqdalar, chunki ular MERS-CoV infeksiyasida hayvonlarda o'tkazilgan tajribalarda yaxshi natijalarni ko'rsatdilar.

Bemorlarga qo'llab-quvvatlovchi terapiya buyuriladi. Nafas olish yetishmovchiligida pnevmoniyani davolash uchun organizmning hayotiy funksiyalarini saqlashga imkon beradigan ekstrakorporal oksigenatsiya usulidan foydalanish tavsiya etiladi. Bu yangi muolaja emas, u birinchi marta 1952 yilda ishlatilgan. Maxsus membrana oksigenator yordamida qon tomirdan olinadi, u tozalanib, kislorod bilan to'yintiriladi va orqaga qaytariladi. Xitoylik shifokorlarning ta'kidlashicha, bunday davolash juda samarali bo'lgan, ammo asboblar soni cheklangan va muolaja juda qimmat. Bakterial infeksiya holatida antibiotiklar qo'shimcha ravishda qo'llaniladi.

Gonkonglik olimlar 2019-nCoV ga qarshi emlash prototipi yaratilishini e'lon qilishdi, ammo uning keng qo'llanilishiga hali vaqt bor. Preparatni sinovdan o'tkazish va nojo'ya ta'sirlarni tekshirish kerak.

Koronavirus kasalligi bilan kim kasal bo'lishi mumkin?
Har qanday inson xitoylik koronavirus sabab bo'lgan kasallikka chalinishi mumkin, chunki bizning immunitet tizimimiz hali u bilan tanish emas va uni tezda begona narsa sifatida aniqlay olmaydi. Biroq, kasallik hamma ham jiddiy kechmaydi, bu xususiyat hali ham o'rganilmoqda, ehtimol 2019-nCoV ning kamroq virusli shtammlari mavjud. Biroq, quyidagi shaxslar xavf ostida:

- pensiya yoshidagi odamlar;

- bolalar;

- qandli diabet bilan kasallanganlar;

- surunkali kasalliklar va immunitetni zaiflashtirgan bemorlar.

Koronavirus oldini olish
Virus Xitoyda lokalizatsiya qilinganligi sababli, vaziyat yaxshilanmaguncha, Xitoyga yoki hech bo'lmaganda Uxan shahri joylashgan Xubey viloyatiga tashrif buyurish tavsiya etilmaydi. Sog'lom turmush tarzini olib borish, sport bilan shug'ullanish va yaxshi ovqatlanish kerak. Ommabop antivirus preparatlarni profilaktik ravishda qabul qilmaslik kerak, chunki ular profilaktik vosita tariqasida ishlamaydi, lekin burun va tomoqni yuvish uchun dorixonadan tuz eritmalarini sotib olishin va kuniga bir necha marta nafas olish yo’llarini yuvish mumkin. Nafas olish yo’llari shilliq pardalari inson vujudiga kirib boradigan barcha viruslar va bakteriyalar uchun birinchi immunitet to'siqdir. Odatda, shilliq pardalar o'z-o'zidan tozalanadi, ularning yuzasida joylashgan barcha patogen mikrofloralarni zararsizlantiradi. Ammo suyuqlik yetishmovchiligi yoki boshqa muammolar tufayli mexanizm ishlamay qolishi mumkin, shuning uchun jamoat joylariga tashrif buyurganingizdan so'ng nafas olish yo’llarini yuvish juda maqsadga muvofiqdir.

- Infeksiyani oldini olish uchun tibbiy niqob taqish mumkin, ammo oddiy maskalar samarasiz. To'liq himoyani N95 yoki undan yuqori sinfdagi HEPA filtrli niqoblar bilan ta'minlanadi. Shuningdek, ko'zning shilliq qavatini, hech bo'lmaganda oddiy ko'zoynak bilan himoya qilish foydalidir.

- G’ayritabiiy ovqatlardan voz kechish va faqat yaxshi pishirilgan tuxum, go'sht va baliq iste'mol qilish kerak. Meva va sabzavotlarni yaxshilab yuvish, qo'llarni toza saqlash kerak.

- Agar shamollash alomatlari bo'lsa, darhol shifokorga murojaat qilish kerak. Yo’talganda og'izni qo'llar bilan emas, balki salfetka bilan to’sib, so’ngra, uni darhol yo'q qilish kerak. Agar balg'am yoki tupurgi tomchilari qo'lingizga tushsa, ularni darhol sovun va suv bilan yuvish kerak, chunki ular koronavirus tarqalishining manbai bo'lishi mumkin.