Korporativ boshqaruv tizimida ichki auditni tashki etishning nazariy asoslari

KORPORATIV BOSHQARUV TIZIMIDA ICHKI AUDITNI TASHKI ETISHNING NAZARIY ASOSLARI

Jumayeva Gulrux Jo‘raqulovna

i.f.n., dotsent
Yaxshiqulova M.T.,

Magistratura talabasi
Qarsh muhandislik-iqtisodiyot instituti

Annotatsiya: Ushbu maqolada korporativ boshqaruv tizimini korxonalardagi yangicha o‘rni va korporativ boshqaruv tizimida ichki auditning o‘rni haqida gap boradi. Bundan tashqari kompaniyaning ichki auditi yordamida investorlarni qay tarzda jalb qilish haqida so‘z yuritilgan.

Kalit so‘zlar: Korporativ boshqaruv, korxona, ichki audit, investor, mulkdor, investitsiya, moliyaviy hisob.
Hozirgi kunda korporativ boshqaruv (KB) tizimini oshirish nafaqat O‘zbekiston, balki xorijiy kompaniyalar uchun ham dolzarbligicha qolmoqda. Ayni vaqtda mamlakatimizda bozor va bozor infratuzulmasi rivojlanayotgan bir vaqtda aynan korporativ boshqaruv sifati hamda moliyaviy hisobning aniq holisligi kreditorlar va investorlar investitsiya maqsadlarini tanlashda boshqaradigan mezonga aylanadi.

Aynan ichki audit - korxonaning korporativ boshqaruv tiziming asosiy bo‘g‘inlaridan biriga aylanib ulgurdi. Ichki audit potensial investorlar uchun ham ijobiy ustunlik bo‘lib, korxonaning investitsion jozibadorligini oshirish uchun hizmat qiladi. Bundan tashqari, kompaniyalarda ichki audit tizimini tashkil qilish aksioner (mulkdorlar) va rahbariyatning manfaatlari va xavfsizligini himoya qilishga yordam beradi, xatolar va talon-tarojliklardan ogohlantiradi, eng kata xatolar hamda kelajakda korxona uchun bo‘ladigan xavflarni bartaraf qilish imkonini beradi, zaif tomonlarini aniqlashga va boshqaruv tamoyillarini rivojlantirishga yordam beradi. Ichki auditning xo‘jalik yurituvchi sub’yektlarda mavjudligi boshqaruvni bemalol qo‘rqmasdan professional menejerlarga ishonib topshiruvchi aksioner (mulkdorlar) uchun dolzarb mavzu bo‘lib qoladi.

Ayniqsa, samarali korporativ boshqaruvini shakllantirishda ichki auditning dolzarbligi rahbariyat va mulkdorllar bilan o‘zaro munosabatlarning qonunchilik bazasi yetarli darajada ishlab chiqilmaganligi va korporativ nizolarni bartaraf qilish tartibi bilan chambarchas bog‘liqdir.

Korporativ boshqaruv tizimida ichki audit metodologiyasini xalqaro amaliyot va mahalliy tajribalarga tayangan holda takomillashtirish, iqtisodiyotning barqaror rivojlanishiga va ijtimoiy ahvolini yaxshilashga xizmat qilфвш [1].

Ichki audit faoliyati biznesning moslashuvchanligi, disiptsiyasi va reaktsiyasini ta'minlashga qaratilgan bo'lishi kerak va asosiy vazifa taktik va strategik boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun zarur bo'lgan axborotni boshqarish imkonini beradi. Ichki audit xizmati tomonidan quyidagi bosqichlarda auditorlik tekshiruvini o'tkazish bo'yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir [2].

Bugungi kunda korxonaning ichki auditini yuritishni uddalaydigan mutaxassislarga bo'lgan talab ortib bormoqda. Lekin ular uchun talablar ham ortadi. Ular moliyaviy sohada bilimga ega bo'lishlari, ichki nazorat va korporativ boshqaruvni tushunishlari, ichki auditning milliy va xalqaro standartlarini bilishlari, shuningdek, tahlil qilinishi kerak bo'lgan faoliyatning o'ziga xos xususiyatlarini tushunishlari kerak. Har doim moliyaviy mutaxassislar tomonidan Yuklangan yordam uchun Internet orqali ta'lim keladi. Onlayn kurslar sizga asosiy faoliyatdan, uydan yoki qulay qulay sharoitda ishlashsiz o'rganish imkonini beradi. Masofaviy ta'lim sifati yuqori malakali o'qituvchilarni, modulli kurs tizimini, onlayn testlarni va boshqa ko'p narsalarni jalb qilish orqali aniq analoglardan kam emas va tez-tez oshib ketadi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   N.A. Filevslaya// Внутренний аудит в системе корпоративного управления// Самара-2015.
   
2. 
   Izvarina, N. yu. korporativ boshqaruv tizimida ichki audit / N. yu. Izvarin, A. V. Albotov. - Matn: darhol // yosh olim. — 2018. — № 19 (205).
   
3. 
   https://finacademy.net/materials/article/vnutrenniu-aydit-novue-perspektivu