2.7 KMEP issiqlik balansi Qattiq holdagi shixta pechga normal haroratda, O‘rta Osiyo mintaqalari
uchun +25°C haroratda yuklanadi, deb qabul qilinadi. Asosiy komponentlar:
Cu2S, CuFeS2, FeS, Fe2O3, AI2O3 va SiO2 bo'yicha shixtaning
o'rtacha solishtirma issiqlik sig'imi hisoblanadi.Buning uchun bu birikmalaming o'rtacha solishtirma issiqlik sig'imiko'rsatkichlaridan foydalaniladi:
Miqdori, kkal/%°C:
С CuS ~ C-CuFeS, = 0,169
Qw = 0,202
^Fe20, ~ 0,1 88
Cai2o, =0,213
CSIOi =0,217
Miqdorlari:
CuFeS2+CuS=64.981+3.761=68.742kg. FcS=15.462513 kg. Fe20 3=2.847834+4.38=7.228 kg. S i0 2=4.95+22.36428=26.32428 kg. А120з=1.83816=1.83816 kg. C=∑mici/∑mi=0.169*68.742+0.202*15.4625+0.188*7.228+0.213*1.8316+0.217*26.32428/68.742+15.4625+7.228+1.8316+26.32428=0.1887kkal/kg C Qolgan birikmalaming solishtirma issiqlik sig'imi asosiy birikmalarning solishtirma issiqlik sig'imiga teng, deb qabul qilinadi.
Qattiq holdagi shixta yordamida beriluvchi issiqlik miqdori:
0.1887*25(100+30.636)=616.275kkal kkal.
Shteynning fizikaviy issiqligi
Tashlanma toshqolning erish harorati isitilishini hisobga olib,tashlanma toshqol harorati 1200°C deb qabul qilinadi. Odatda shteynharorati toshqol haroratidan 50-70°C pastroq. U 1150°C deb qabul qilinadi.Bunday haroratda tarkibida 40% mis bo'lgan shteynda 220 kkal/molissiqlik miqdori ajralib chiqadi.Shteyn bilan chiqib ketuvchi issiqlik miqdori
220*60.625=10936.75 kkal.
Tashlanma toshqolning fizikaviy issiqligi
Tashlanma toshqolning issiqlik miqdori issiqlik miqdorlar diagrammasiyordamida aniqlanadi. Asosiy toshqol hosil qiluvchilari 45% FeO va 40%Si02 tarkibida olingantoshqol uchun diagramma bo'yicha issiqlik miqdori270 kkal/mol ekanligi topiladi. Shuningdek, toshqol tarkibida bo'lib, uningxossalariga ta’sirini o'tkazuvchi A12Oj va Fe304 borligi sababli issiqlikmiqdori 300 kkal/mol deb qabul qilinadiTashlanma toshqol bilan chiqib ketuvchi issiqlik miqdori:
80.228*300=18576.528 kkal.
Changning fizikaviy issiqligi
Tashlanma toshqol harorati 1200°C ga teng. Bundan kelib chiqib aytishmumkinki, pechning mo'risidan chiqib ketuvchi oqova gazlaming haroratichiqib ketuvchi gazlar haroratiga teng. Chang miqdori uncha kattabo'lmagani uchun u bilan olib ketuvchi issiqlik miqdori boshqa mahsulotlarbilan chiqib ketuvchi issiqlik miqdoriga nisbatan kam, shuning uchunalohida birikmalar bo'yicha changning o'rtacha issiqlik sig'imini
hisoblashning hojati yo'q. U 0,2 kkal/£g-°C deb qabul qilinadi. Chang bilanchiqib ketuvchi issiqlik miqdori: 0,2 • 1 • 1300 = 260 kkalChiqib ketuvchi gazlar S 0 2 va N2 issiqligiChiqib ketuvchi gaz - S 0 2 hajmi 15.8413 ga teng. Gaz harorati1300°C. Bu haroratda N2 issiqlik sig'imi 0,34 kkal/nm • °C ni tashkil etadi.
S 0 2: 15.8413*1300*0.55=11326.5295 kkal.
N2 gazi bilan chiqib ketuvchi issiqlik:
1.22595*1300*0.34=541.8699 kkal.
Barcha oqova gazlar bilan chiqib ketuvchi issiqlik miqdori:
11326.5295+541.8699=10860.7182 kkal.
Purkash mobaynidagi fizikaviy issiqlik
Purkash miqdori 21.41356 m3 25°C da kislorodning o‘rtacha issiqlik sig‘imi 0,313 kkal/nm30C. Purkash mobaynida beriluvchi issiqlik miqdori:
21.41356*25*0.313=167.561107 kkal.
Ekzotermik va endotermik reaksiyalar issiqligi
Ekzotermik va endotermik reaksiyalaming issiqlik samaralari Gess qonuni bo‘yicha alohida komponentlaming issiqlik hosil bo‘lish ko‘rsatkichlari asosida hisoblanadi.
a) 2CuFeS2 —>Cu2S+2FeS+0,5S2
Reaksiya komponentlari hosil qilgan issiqlik, kkal/mol:
CuFeS2=40940: Cu2S=19000, FeS=22720, S2=-30840.
Reaksiyaning issiqlik samarasi aniqlanadi:
Q=( 19000+2'22720+0,5• (-30840))-2-40940=-32860 kkal.
64.981kg CuFeS2 dissotsiyalanadi. Reaksiya bo'yicha sarf52.75215kg
boiuvchi issiqlik:
64.981*(-32860)/183.51=-9446kkal
b) Reaksiya: 4CuS —>2Cu2S+S2
Reaksiya komponentlari hosil qilgan issiqlik, kkal/mol:CuS=l 1600; 116,Cu2S= 19000; S2= -30840.Reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q=2-19000-30840-4-11600= -39240 kkal.
3.761 kg CuS dissotsiyalanadi. Reaksiya bo'yicha sarf bo‘luvchi3.761kg
Issiqlik3.761*(-39240)/95.6=1253.322kkal
v) Reaksiya 2FeS2—>2FeS+S2
Reaksiya komponentlarining hosil bo'lish issiqligi, kkal/mol:FeS2=42520; FeS=22720; S2= -30840.Reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q=(2-22720-30840) -2-42520= -70440 kkal.
15.6187*(-70440)/119.97=(-9170.47)kkal
g) Reaksiya S2+202 —>2S02
(3.36), (3.37), (3.38) reaksiyalar bo'yicha9.29383 kg S2 ajralib chiqadi.Reaksiyaning issiqlik samarasi 70960 kkal.Reaksiya bo'yicha ajraluvchi issiqlik:9.29383*(-2)*70960/64.12=(-20570.5)kkal
d) Reaksiya 10Fe20 3+FeS -+7Fe304+S0 2Reaksiya komponentlarining hosil bo'lish issiqligi, kkal/mol:Fe20 3= 196500; FeS=22720; Fe30 4= 267000; S 0 2=70960
Reaksiyaning issiqlik samarasi:
Q=7 • 267000+70960- (10 • 196500-22720)= -47760 kkal.
Oksidlangan FeS miqdori 36.2343 kg. Reaksiya bo'yicha sarf bo'luvchi issiqlik:36.2343*294840/2*87.91=60762.83kkal
e) Reaksiya: 2FcS+20; —►2Fe0+2S02
36.2343*294840/2*87.91=60762.83kkal
2Fe+SiO2→2FeO*SiO2
29.6147*10900/71.85=4492.7kkal
Endotermik reaksiyalarda jami yutilgan issiqlik miqdori
9446+1253.22+9170.47+130.98=20865.67kkal
Ekzotermikreaksiyalardaajralgan jami issiqlik miqdori
20570.5+60762.83+4492.7=86691.03kkal