Kuvanova Shahnoza Omonovna nemis tili fanidan mukammal qo‘llanma



Yüklə 1,22 Mb.
səhifə388/533
tarix27.11.2022
ölçüsü1,22 Mb.
#70846
1   ...   384   385   386   387   388   389   390   391   ...   533
Quvonova Word

O‘zlashtirma gap. O‘zga shaxsning shaklan o‘zlashtirib bayon qilingan fikriga o‘zlashtirma gap deyiladi. Odatda o‘zlashtirma gap shaklan ergash gap formasida kelib, avtor gapi unga nisbatan bosh gap funksiyasini bajaradi. O‘zlashtirma gap, asosan avtor gapi (bosh gap) dan oldin va undan keyin, ba’zan esa uning har ikki tomonidan keladi:
O‘zlashtirma gap asosan to‘ldiruvchi ergash gap shaklida keladi. Bunda u avtor gapi bilan bog‘lanish usuliga ko‘ra ikkiga bo‘linadi.
1) bog‘lovchili o‘zlashtirma gap va 2) bog‘lovchisiz o‘zlashtirma gap:
Bog‘lovchili o‘zlashtirma gaplar avtor gapi bilan daß va ob ergashtiruvchi bog‘lovchilari, wo, wann, warum, woher, weshalb kabi nisbiy ravishlar va wer, was kabi nisbiy olmoshlar orqali birikib keladi.
Bog‘lovchili o‘zlashtirma gaplarda qaysi bog‘lovchi qo‘llanishi kerakligi ko‘chirma gapning turiga bog‘liq bo‘ladi.
Darak gaplardan tashkil topgan ko‘chirma gaplar o‘zlashtirma gapga aylantirilganda o‘zlashtirma gap avtor gapi bilan daß bog‘lovchisi orqali birikadi:
Er sagt: „Halima spricht schon sehr gut Deutsch“.
Er sagt, daß Halima schon sehr gut Deutsch spreche
So‘roq so‘zsiz so‘roq gapdan tashkil topgan ko‘chirma gaplar o‘zlashtirma gapga aylantirilganda o‘zlashtirma gap avtor gapi bilan ob bog‘lovchisi orqali birikadi:
Er fragte:“Fährt diese Straßenbahn zum Bahnhof?“
Er fragte,ob diese Straßenbahn zum Bahnhof fahre.
So‘roq so‘zli so‘roq gaplardan tashkil topgan ko‘chirma gaplar o‘zlashtirma gapga aylantirilganda o‘zlashtirma gap avtor gapi bilan nisbiy ravish va olmoshlar orqali birikadi:
Der Reisende fragte: „Wann fährt der Zug ab?“
Der Reisende fragte, wann der Zug abfahre.
Buyruq gaplardan tashkil topgan ko‘chirma gap o‘zlashtirma gapga aylantirilganda o‘zlashtirma gap avtor gapi bilan bog‘lovchisiz birikadi. Buyruq gap mazmunidan iltimos, istak anglashilganda o‘zlashtirma gapda mögen modal fe’li, buyruq, talab ifodalanganda esa sollen modal fe’li qo‘llanadi. Bunday gaplarda modal fe’l prezens yoki imperfekt konyunktivda kelgan bo‘ladi:
Mein Freund sagte: „Hilf mir, bitte, bei dieser Arbeit“.
Mein Freund sagte, ich möge ihm bei dieser Arbeit helfen.
Karim sagte: „Warte auf mich zu Hause!“
Karim sagte, ich solle auf ihn zu Hause warten.

Eslatma:Ko‘chirma gapning egasi birinchi shaxs kishilik olmoshi (ich) bilan, avtor gapining egasi esa uchinchi shaxs kishilik olmoshi (er, sie es) bilan ifodalangan bo‘lsa, bunda o‘zlashtirma gapga aylantirilganda, ko‘chirma gapdagi birinchi shaxs olmoshi –ich, uchinchi shaxs olmoshi –er bilan almashinadi. Avtor gapidagi er bo‘lsa, o‘z holicha qo‘llanadi:
Er sagte: „Ich bin im Sommer nach Samarkand gefahren“.
Er sagte, er im Sommer nach Samarkand gefahren sei.

Yüklə 1,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   384   385   386   387   388   389   390   391   ...   533




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin