MÜHAZİRƏ ЛЕКЦИЯ LECTURE
KƏSKİN QARIN – PRAKTİK YANAŞMA
Qasımzadə G.Ş.
govher_qasimzade@mail.ru
Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu, Şüa
diaqnostika kafedrası, Bakı, Azərbaycan
Təqdim edilmiş məqalədə müəllif qarında kəskin ağrı zamanı sonoqrafiya və kompyuter
tomoqrafiyasının köməyi ilə, bu nahiyədəki müxtəlif patologiyaları diferensiasiya etməklə, düzgün
diaqnoz qoymağa imkan verən praktik yanaşmaları təqdim etmişdir. Göstərilmişdir ki, böyrəklərdə
daşın və ya pnevmoperitoneumun aşkar edilməsi istisna olmaqla, qarın boşluğunun icmal
rentgenoqramı nadir hallarda faydalıdır. Bütün qalan göstərişlərdə sonoqrafiya və ya kompyuter
tomoqrafiyasının tətbiq edilməsi zəruridir. Həmçinin qeyd olunmuşdur ki, qarın nahiyəsində kəskin
ağrı yarandığı zaman radioloji müayinənin ümumi xəstəliklərin əksəriyyətinin təsdiq edilməsi və ya
istisna edilməsi; patologiyanın ümumi əlamətlərinin aşkar edilməsinə dair müayinə daxil olan
ikimərhələli yanaşmanın tətbiqi daha məqsədəuyğundur.
Açar sözlər: qarında kəskin ağrı, diaqnostika, sonoqrafiya, kompyuter tomoqrafiyası,
patologiyaların diferensiasiyası.
Qarında kəskin ağrı – qarın boşluğunda güclü ağrı ilə səciyyələnən və təcili
terapevtik qərarın qəbul edilməsi üçün klinik müdaxilə tələb edən klinik vəziyyətdir.
Qarında kəskin ağrının müxtəlif diaqnozuna həyat üçün təhlükəli xəstəliklərdən
başlayaraq orta özünüməhdudlaşdırıcı vəziyyətlərə qədər pozulmaların geniş spektri
daxildir (cədvəl).
Cədvəl
Kəskin qarının həyat üçün təhlükəli olan özünü məhdudlaşdıran
ümümi səbəbləri
Qarın boşluğunda kəskin ağrının yaranmasının geniş yayılmış səbəblərinin təbii dinamikası
Həyat üçün təhlükəli
Özünüməhdudlaşdıran
Aorta anevrizmasının cırılması
Pankreatit
Bağırsağın işemiyası
Mədənin deşilmiş xorası
Deşilmiş divertikulit
Аppendisit
Хоlеsistit
Siqmoid divertikuliti
Salpingit
Qastroenterit
Limfadenit
Piyliyin appendagiti
Piyliyin infarktı
Cecum divertikuliti
2
Qarında kəskin ağrı zamanı düzgün qoyulmayan diaqnoz asanlıqla zəruri
müalicənin göstərilməsinin ləngiməsinə və ya lazımsız cərrahi müdaxilənin tətbiqinə
gətirib çıxara bilər. Sonoqrafiya və kompyuter tomoqrafiyası (KT) qarın boşluğunda
kəskin ağrı olan xəstələrin dəqiq və tez təyin edilməsinə kömək edir. Sonoqrafiyanın
xəstə ilə sıx təmasda olmaq üstünlüyü var, o, radioaktiv şüalanma tətbiq etmədən
xəstəliyin ciddiliyini və maksimal həssaslıqla ağrıyan sahəni qiymətləndirməyə
imkan verir. Ümumiyyətlə, KT diaqnozunun dəqiqliyi sonoqrafiya ilə müqayisədə
yüksəkdir. İnandırıcı olmayan ultrasəs müayinəsi (USM) nəticələri ilə xəstələr üçün
sonoqrafiyaya əlavə qismində KT tətbiq etmək olar və ya əksinə.
Qarın nahiyəsində kəskin ağrı yarandığı zaman radioloji müayinənin aşağıdakı
ikimərhələli yanaşmasının tətbiqi daha məqsədəuyğundur:
1. Ümumi xəstəliklərin əksəriyyətinin təsdiq edilməsi və ya istisna edilməsi;
2. Patologiyanın ümumi əlamətlərinin aşkar edilməsinə dair müayinə.
Qarın boşluğunun klinikası, laboratoriyası və icmal rentgenoqramı. Qarın
boşluğunun adi icmal rentgenoqramı bağırsaq keçməzliyini və ya digər patologiyanı
istisna etmir və böyrəklərdə daşların və pnevmoperitoneumun aşkar edilməsində
effektivdir. Bütün digər göstərişlərlərdə sonoqrafiya və/və ya KT tətbiq edilməlidir.
Qarın boşluğunun icmal rentgenoqramı qarında ağrının qiymətləndirilməsində
məhdud əhəmiyyətə malikdir. Bu səbəbdən adi rentgenoqram bağırsaq keçməzliyini
və ya digər patologiyanı istisna etmir və aldadıcı olaraq həkimi sakitləşdirə bilərlər.
Bağırsaq ilgəkləri boşluq daxilindəki havasız maye ilə doludursa, qarın boşluğunun
adi rentgenoqramı əsasında keçilməzlik qiymətləndirilə bilməz (şəkil 1).
3
Şəkil 1. Qarın boşluğunun icmal rentgenoqramı. Solda: qarında kəskin ağrı olan
xəstənin qarın boşluğunda patoloji dəyişikliklərin olmamasını göstərən icmal
rentgenoqram. Sağda: nazik bağırsağın köpmüş ilgəklərini göstərən KT (oxlar).
Ümumi xəstəliklərin əksəriyyətinin təsdiq edilməsi və ya istisna edilməsi.
Ağrının yerləşdiyi yerdən asılı olaraq strategiya müəyyənləşdirilir:
- Sağ AK-da ağrı: appendisit nahiyəsini müayinə edin;
- Sol AK-da ağrı: siqmoid diverkulit nahiyəsini müayinə edin;
- Sağ YK-da ağrı: xolesistit nahiyəsini müayinə edin.
Qarın boşluğunda kəskin ağrının bir çox yaranma səbəbi ola bilər. Aşağıda
göstərilən tez-tez baş verən pozulmaların təsdiq və ya istisna edilməsini cəmləmək
lazımdır.
Sağ AK Appendisit. Sağ AK-da ağrı hər hansı simptomdan və ya laboratoriya
nəticələrindən asılı olmayaraq əksi təsdiq olana qədər appendisit kimi
qiymətləndirilməlidir [1]. Əgər appendiks aşkar olunmursa, o zaman dəqiq alternativ
diaqnoz aşkar edilənə qədər appendisit diaqnozu qoyala bilməz. Əgər appendiks
aşkar edilməyibsə və alternativ diaqnoz qoyulmayacaqsa, müayinənin nəticələrini
qeyri-müəyyən və ya “appendisitin olmaması” adlandırmaq olar (Şəkil 2).
4
A) B)
Şəkil 2. Appendiks. A) Adi normal appendiks: uzununa sonoqram maksimal
diametri 6 mm, ətrafında iltihabsız piy toxumaları olan, tıxanmış boruşəkilli bağırsaq
strukturu (oxlar) aşkar edir. B) Aksial proyeksiyada ileac arteriyası və əzələ arasında
olan appendiks basıla bilər.
Normal appendiks. Həkimin ilk vəzifəsi appendiksi aşkar etməkdir.
Sonoqrafiyada və KT-də appendiks kor bağırsağın əsasından yaranan tıxanmış
nonperistaltik boruşəkilli struktur kimi görünür. Nazik bağırsağın ilgəyini
appendikslə səhv salmamaq lazımdır. İkinci növbədə appendiksin normal və ya
iltihablı olmasını müəyyən etmək lazımdır. Appendiksin daxili diametri ən mühüm
təsvir meyarıdır. Normal və iltihablı appendiksin fərqləndirilməsi zamanı appendiks
diametrinin bir qayda olaraq, 6-7 mm hədd kəmiyyəti istifadə edilir. Adi appendiks 6
mm ölçüdə maksimal diametrə malikdir, həmcins iltihabsız piy toxuması ilə əhatə
olunmuşdur, sıxılır və çox vaxt mənfəzi daxili qaz ehtiva edir [1] (Şəkil 3).
Şəkil 3. Adi appendiks: КТ-də aşağı sıxlıqlı həmcins periappendikulyar piy toxuması
ilə əhatə olan və mənfəzində hava olan köpməmiş appendiksi göstərir (oxlar).
5
İltihablı appendiks. İltihablı appendiks 6 mm-dən çox diametrə malikdir və bir
qayda olaraq, iltihablı piy toxuması ilə əhatə olunmuşdur. Energetik dopplerdə
fekolitin və ya hipervaskulyarlığın olması iltihabın olmasını qəti təsdiq edir (Şəkil 4).
Şəkil 4. KT-də iltihablı appendiks. Appendiks (oxlar) maye ilə doludur və piy
hüceyrələrinin ağır şəkildə sıxlaşması hesabına köpmüşdür.
КТ iltihablı appendiksi hüceyrə toxumasının ağır şəkildə sıxlaşması ilə əhatə
olunmuş kor bağırsağın boruşəkilli strukturunun maye ilə dolması kimi aşkar edir.
Qarın daxili piy hüceyrələrinin çatışmazlığı olan xəstələr üçün intravenoz kontrast
tətbiqi, iltihablı appendiksin meydana çıxması üçün qəbulediləndir.
Sol AК: Divertikulit. Əgər ağrı Sol AK-da baş verirsə, o zaman başlıca problem
siqmoid divertikulitdir. Bu patologiya sonoqrafiyada (şəkil 5) və KT-da (Şəkil 6)
seqmentar çənbər divarının sıxlaşması ilə divertikulyoz və divertikulu əhatə edən piy
toxumasında iltihablı dəyişikliklər aşkar edilir.
Şəkil 5. Siqmoid divertikulit sonoqrafiyada. Hipoexogen qalınlaşmış divertikulit
hiperexogen piy toxuması ilə əhatə edilmişdir (oxlar).
6
Şəkil 6. Siqmoid divertikulitin ağırlaşmalarının olmaması. Hüceyrə toxumasının ağır
şəkildə sıxlaşması və divertikulun olduğu nahiyədə yoğun bağırsağın fokal
sıxlaşması. Absessin yaranması aşkar edilməmişdir.
Divertikulitin ağırlaşması, abses, törəmə və ya perforasiya KT-nın aparılması
zaman istisna edilə bilər (Şəkil 7).
A) B)
Şəkil 7. Divertikulun KT-si. A) Siqmoid divertikul (ox) hipertensiv piy toxuması ilə
əhatə olunmuşdur. Siqmanın divarı qalınlaşmışdır. B) Hüceyrə toxumasının məhdud
ağır sıxlaşması ilə siqmanın karsinoma.
Yoğun bağırsaq xərçəngi əhəmiyyətli dərəcədə təhlükəlidir, xüsusilə, invaziv
artım, desmoplastik reaksiya və ya iltihab nəticəsində hüceyrə toxumasının ağır
şəkildə qalınlaşması ilə əhatə olunduğu zaman yoğun bağırsaq xərçəngi oxşar təsvir
xassələri ilə verilə bilər. Çox vaxt diverkuliti yoğun bağırsaq xərçəngindən dəqiq
fərqləndirmək mümkün deyil və deməli, müntəzəm olaraq yoğun bağırsaq xərçəngini
siqma divertikulitin diferensial diaqnozuna daxil etmək lazımdır.
Sağ YK: Хоlesistit. Хоlesistit daşın kisənin axacaqları üçün maneələr yaratdığı
7
hallarda yaranır. Sıxılmış öd kisəsinin divarının iltihabına səbəb olur. Öd kisəsində
daşlar çox vaxt KT-nın qabağını tutduğudan, xolesistitin müəyyən edilməsi üçün
üstünlük verilən vizualizasiya metodu USM-dir. Hidropik öd kisəsinin diaqnozu öd
kisəsinin sıxılmaması (nonkompressiya) əsasında müəyyən edilir. Ölçülərə arxayın
olmaq lazım deyil, çünki öd kisəsinin ölçüləri müxtəlif ola bilir (Şəkil 8).
Şəkil 8. Uzununa və köndələn USM-də öd kisəsinin qalınlaşmış divarı göstərilmişdir.
Öd kisəsi sıxılmır (“hidropik”) və arxa qarın divarında dərinləşmənin səbəbidir
(oxlar – göstəricilər).
Xolesistitin təsviri maksimal ağrı sahəsində qalınlaşmış divarı olan genişlənmiş
hidropik (yəni sıxılmayan) öd kisəsindən ibarətdir (“Mörfi əlaməti”) (Şəkil 9).
Şəkil 9. Хоlesistit KT-da. Öd kisəsinin öz divarı ödemlə qalınlaşması hesabına
artmışdır (ox – göstərici) və bəzi hissəsində hüceyrə toxumasının regionar ağır
sıxlaşmasını görmək olar.
İltihablı öd kisəsi, bir qayda olaraq, daşlar və ya öd çöküntülərini ehtiva edir.
8
Kəskin iltihaba səbəb olan daş özü-özünə geri qayıda bilmir və ya bilməz, çünki o,
öd kisəsinin boynu daxilində parçimlənmiş və ya öd kisəsinin axacaqlarında
yerləşmişdir. Öd kisəsi iltihablı piy toxuması ilə əhatə oluna bilər, lakin
sonoqrafiyada bu çox vaxt görünmür, KT-də isə bəzən hüceyrə toxumasının ağır
sıxlaşmasını aşkar edirik. Pankreatit, hepatit və ya sağtərəfli ürək çatışmazlığı
potensial təhlükə təşkil edir, çünki onlar xolesistit meydana çıxmadan öd kisəsinin
divarının qalınlaşmasına gətirib çıxara bilər. Buna görə də xolesistit diaqnozunun
müəyyən edilməsindən əvvəl əmin olmaq lazımdır ki, öd kisəsi ödemlə tıxanmışdır.
Sol YK-da ağrı. Qarın boşluğunun Sol YK-da kəskin ağrı nadir hallarda baş
verir. Daha geniş yayılmış səbəb qastral patologiyadır, bu zaman rentgenoloji təsvir
cüzi rol oynayır.
Tez-tez baş verən pozulmalar haqqında məlumatları istisna etdikdən sonra bütün
qarın boşluğunun sistematik müayinəsinin aparılması vasitəsilə patologiyanın
istənilən digər əlamətlərinin aşkar edilməsinə dair müayinə aparmaq lazımdır.
İltihablı piy toxumasının, mədənin divarının qalınlaşmasının, bağırsaq keçməzliyinin,
assitin və sərbəst hava olması müəyyən edilməlidir.
İltihablı piy toxuması. Piy toxumasının iltihabı hiperexogendir, boşluğu əhatə
edir və sonoqrafiyanın aparılması zaman sıxılmır.
Şəkil 10. Piyliyin kontrastsız KT-si. Sağ yuxarı kvadrantda bir qədər böyüdülmüş
sıxlıqlı piy toxuması nahiyəsi (oxlar – göstəricilər). Diaqnoz: piyliyin infarktı.
КТ-da piy toxumasının iltihabı piy toxumasının ağır sıxılması kimi təqdim
edilmişdir. Piy toxumasının iltihabı adətən problemin olduğu yeri və mahiyyəti
göstərir. Bir qayda olaraq, mərkəzdə piy toxumasının iltihabı yaxınlığındakı orqan və
9
ya strukturların iltihabının səbəbidir.
Mədə divarının qalınlaşması. Mədə divarının qalınlaşması iltihabın və ya şişin
olmasını göstərir və geniş diferensial diaqnoza malikdir (Şəkil 11). Nazik bağırsağın
ilgəklərinin qalınlaşması, bir qayda olaraq, yerli iltihabı göstərir, çünki nazik
bağırsaqda şişlər nisbətən nadir hallardır. Yoğun bağırsağın divarının lokal
qalınlaşması olan xəstələrdə karsinoma ciddi problem təşkil edir.
Şəkil 11. Kolitdən əziyyət çəkən xəstədə mədə bağırsağın diffuz qalınlaşması
Bağırsaq keçməzliyi (İleus). Bağırsaq ilgəklərinin patoloji köpməsinə
obstruksiya və ya iflic səbəb ola bilər [2]. İlk növbədə bağırsağın hansı hissələrinin
zədələnməsini aşkar etmək lazımdır, sonra isə bağırsağın köpməmiş normal
ilgəklərinin olmasını müayinə etmək lazımdır (Şəkil 12).
Şəkil 12. Obstruktiv bağırsaq keçməzliyi. KT-da nazik bağırsağın köpmüş ilgəkləri
aşkar edilir, lakin nazik bağırsağın bir hissəsi və bütün çənbər bağırsaq köpməmişdir.
10
Səbəbi – bağırsaq invaginasiyası (ox – göstərici).
Nazik bağırsağın obstruksiyası (NBO) qarın boşluğunda kəskin ağrı olan
xəstələrin təxminən 4%-də yaranır. Genişlənmiş nazik bağırsaq və nazik bağırsağın
kollapsa uğrayan ilgəkləri müəyyən edilirsə, NBO diaqnozu qoyulur. Obstruksiya
olduğu təqdirdə onun səbəbini və yerləşdiyi yeri müəyyən etməyə çalışmaq lazımdır
(yapışma, şiş, bağırsağın çevrilməsi, bağırsaq invaginasiyası, qasıq yırtığı). “Nazik
Bağırsağın Nəcisli Simptomu” - NBNS (“Small Bowell Feces Sign” - SBFS) çox
praktik əlamətdir, çünki o, keçid sahəsində görünür, beləliklə, obstruksiya səbəbinin
müəyyən edilməsinə kömək edir (Şəkil 13) [3]. NBNS nazik bağırsağın köpmüş
ilgəyində nəcisin meydana gəlməsini simulyasiya edən qazlı və dənəvər material kimi
aşkar edilir (Şəkil 14).
Şəkil 13. Nazik bağırsağın nəcisli əlamətinin təsviri: Köpmüş nazik bağırsaqda nəcis
bilavasitə obstruksiyanın mərkəzinə doğru yerləşmişdir. Obstruksiya yapışma
nəticəsində yaranmışdır.
11
Şəkil 14. Nazik bağırsağın obstruksiyası.
Alternativ şəkildə bağırsağın hər hansı normal ilgəkləri olmadan keçməzlik
iflicin səbəbini ehtimal edir. Bu bir, qayda olaraq, iltihab üçün bir çox digər səbəbləri
ola bilən ümumi peritonitə reaksiyadır (Şəkil 15).
Şəkil 15. Klinik appendisit. USM assitin yalnız kiçik bir hissəsini aşkar edir.
Diaqnostik punksiya (ox iynənin ucunu göstərir) qan aşkar etdi. Qadınlarda bu
göstərici EUG olmasına ciddi şübhədir.
Аssit. Simptomlar olmayan könüllülərdə qarındaxili sərbəst mayenin aşkar
edilən miqdarı müəyyən edilməmişdir, uşaq dünyaya gətirən yaşda olan qadınlarda
Duqlasda kiçik maye damcıları istisna edilməklə. Assitin olması abdominal
patologiyanın qeyri-spesifik əlamətidir (Şəkil 16).
12
Şəkil 16. Appendisit şübhəli xəstələrdə qarın daxili hava. Sağda ağciyər rejimi
təsvirlərində hava daha yaxşı görünür.
Hava boşluğu (sərbəst hava). Sərbəst havanın qarın daxilində olması bağırsağın
divarının perforasiyasının təsdiqidir, habelə təcili cərrahi müdaxilə zəruriyyətini
göstərir. Pnevmoperitoneumun meydana gəlməsi iki tez-tez rast gəlinən səbəblə
bağlıdır: 1) Mədə xorasının perforasiyası; 2) Yoğun bağırsaq divertikulitin
perforasiyası. Sərbəst hava adətən deşilmiş appendisitdə görünmür.
Qarındaxili sərbəst havanın daha yaxşı aşkar edilməsi üçün həmişə ağciyər
rejimli təsvir tədqiq edilməlidir.
Diferensial diaqnoz. Qarın boşluğunda kəskin ağrının bütün mümkün
səbəblərinin tam siyahısı gündəlik praktikada istifadə edilir, buna görə də aşağıda
qarın boşluğunda kəskin ağrının tez-tez rast gəlinən səbəblərinin vizualizasiyasının
sadəcə bir neçə nümunəsi verilir.
Mezenterial limfadenit. Mezenterial limfadenit appendisitin geniş yayılmış
təqlidçisidir. Bu appendisitdən sonra sağ aşağı kvadrantda ağrının yaranmasının
ikinci daha çox yayılmış səbəbidir (Şəkil 17). O, mezenterik limfa düyünlərinin əsas
iltihablı prosesi eyniləşdirmədən sağtərəfli xoşxassəli özünüməhdudlaşdırıcı iltihabı
kimi təyin edilir və böyüklərə nisbətən uşaqlarda daha çox rast gəlinir.
13
Şəkil 17. Mezenterial limfadenitin KT təsviri. Nоrmal appendiks (yaşıl ox) və
böyümüş mezenterial limfa düyünləri (sarı oxlar).
Salpingit. Salpingit həm appendisitin, həm də divertikulitin ümumi
imitatorudur. Тransvaginal sonoqrafiya müxtəlif tərkibli böyümüş iltihablı
yumurtalığın təsvirini göstərir (Şəkil 18).
Şəkil 18. Salpingit nəticəsində artımların törəməşəkilli genişlənməsi.
Piyliyin appendagiti. Piylik appendagiti çənbər bağırsağının serosal səthindən
kiçik piy sallanmalarıdır. Piylik sallanmaları ikincili dərəcəli iltihaba gətirib çıxara
bilər ki, bu da əgər sağ aşağı kvadrantda yerləşmişsə, appendisiti yaradan, sol aşağı
kavdrantda yerləşmişsə, divertiküliti yaradan fokal qarın ağrısına səbəb olur.
Xarakterik halqa əlaməti piyliyin infarktı ilə əhatə olunmuş iltihablı vistseral
peritoneal aralığa uyğundur (Şəkil 19).
14
Şəkil 19. Divertikulit klinik şübhəsi olan xəstənin soltərəfli piylik appendagiti.
Xarakterik hipertensiv halqa əlaməti.
Piylik appendagiti appendisitə şübhəli klinik mənzərəli xəstələrin təxminən 1%-
də qeyd edilmişdir. Bu səciyyəvi mahiyyətin müsbət diaqnozunu qoymaq çox
vacibdir, çünki piylik appendagiti özünü məhdudlaşdıran (cərrahi müdaxilə tələb
etməyən) xəstəlikdir.
Urolitiaz. Urolitiaz çox vaxt böyürdə ağrıya səbəb olur, lakin sidik axarında daş
(ox – göstərici) bəzən appendisiti, xolesistiti və ya divertikuliti təqlid edən klinik
əlamətlərlə birlikdə olur (Şəkil 20). Digər tərəfdən, appendisitdə qarışıq iltihablı
appendiks nəticəsində sidik axarının iltihabına görə demək olar ki, 25% xəstələrdə
hematuriyaya, piuriyaya və albuminuriyaya gətirib çıxarır.
Şəkil 20. Sağ böyürdə ağrıya səbəb olan sağ sidik axarında kiçik daş (ox).
Cırılmış anevrizma. Qarın aortasının anevrizmasının əksəriyyəti sol qarınarxası
boşluqda cırılır [4]. Klinik olaraq siqmoid divertikuliti və ya qonşu strukturlarla
hematomanın toqquşmasına görə böyrək kolikini təqlid edə bilər. Lakin, xəstələrin
əksəriyyətində kürəkdə ağrı və döyünən kütlə, klassik hipotonik triada aşkar edilir.
15
Fasiləsiz axın qarın boşluğunda cırılmaya və son nəticədə ölümə gətirə bilər.
Exoqrafiya sürətli və rahat metodikadır. Lakin, anevrizmanın cırılmasının
diaqnostikası üçün KT ilə müqayisədə daha az həssasdır və spesifikdir. Cırılmanın
sonoqrafik təsdiqinin olmaması əgər klinik diaqnoz yüksəkdirsə, bu diaqnozu istisna
etmir (Şəkil 21, 22).
Şəkil 21. Anevrizmanın cırılması nəticəsində mayenin soltərəfli qarınarxası
toplanması.
Aorta anevrizmasının cırılmasının əsas əlamətləri periaortik büküm,
retroperitoneal hematoma, və iv. kontrastın ekstravazasiyasıdır.
A) B) C)
Şəkil 22. A) Yüngül periaortik büküm; B) Posterior (arxa) pararenal ve perirenal
hissədə qanama; C) İv. kontrastın ekstravazasiyası.
Soldakı şəkildə yalnız anevrizmaya bitişik olan az miqdarda periferik yumşaq
toxuma sıxlığını görünür və əslində bu xəstədə açıq yırtılma riskinin olmasının
göstəricisidir. Digər iki halda isə diaqnozu asanlaşdıran, retroperitoneal hematoma və
aortanın xaricində kontrast sızması müşahidə olunur.
Pankreatit. КТ-da iltihabın əsas fokusunu əhatə edən hüceyrə toxumasının ağır
sıxlaşması aşkar edilir (ox – göstərici): mədəaltı vəzi [5] (Şəkil 23).
16
Şəkil 23. Ekssudativ pankreatit nəticəsində hüceyrə toxumasının ağır sıxlaşması ilə
əhatə olunan mədəaltı vəz.
Nəticə. Qarın boşluğunda kəskin ağrı olan xəstələrdə sistemli yanaşmanın təbliq
edilməsi tövsiyə edilir:
1. Daha çox yayılmış xəstəliklərdə diqqəti toplamaq və dəqiq diaqnoz qoymaq
və ya onları istisna etmək;
2. Patologiyanın ümumi əlamətlərinin aşkar edilməsinə dair həmişə bütün qarın
boşluğunun müayinəsini aparmaq.
Ədəbiyyat
1.
Puylaert J.B. et al. A prospective study of ultrasonography in the diagnosis of appendicitis //
NEJM, 1987, v.317, pp.666-669.
2.
Moore C.J., Corl F.M., Fishman E.K. CT of Cecal Volvulus, Unraveling the Image // JR, 2001,
v.177, pp.95-98.
3.
Lazarus D.E. et al. Frequency and Relevance of the 'Small-Bowel Feces' Sign on CT in Patients
with Small-Bowel Obstruction // AJR, 2004, v.183. pp.1361-1366.
4.
Mehard W.B., Heiken J.P., Sicard G.A. High-attenuating crescent in abdominal aortic
aneurysm wall at CT: a sign of acute or impending rupture // Radiology, 1994, v. 192, pp. 359-
362.
5.
Bollen T.L. Imaging of Acute Pancreatitis. Update of the revised Atlanta Classification //
Radiol. Clin. North. Am., 2012, v.50, pp.429-445.
Резюме
ОСТРЫЙ ЖИВОТ – ПРАКТИЧЕСКИЙ ПОДХОД
Гасымзаде Г.Ш.
17
Азербайджанский государственный институт усовершенствования врачей,
Баку, Азербайджан
В представленной статье автор представляет практические подходы, которые позволяют
поставить правильный диагноз при остром животе при помощи сонографии и компьютерной
томографии, дифференцируя различные патологии. Показано, что обзорная рентгенограмма
брюшной полости, кроме как при выявлении камней в почках или пневмоперитонеума,
полезна в редких случаях. При всех остальных показаниях обязательно поведение
сонографии или компьютерной томографии. Также отмечено, что при острых болях в
области живота целесообразно применение двухэтапного подхода, включающего
радиологическое исследование, подтверждающее или исключающее большинство общих
заболеваний и выявление общих признаков патологии.
Ключевые слова: острый живот, диагностика, сонометрия, компьютерная томография,
дифференциация патологий.
Summary
ACUTE ABDOMEN – A PRACTICAL APPROACH
Gasimzadeh G.Sh.
Azerbaijan State Advanced Training Institute for Doctors named after A.Aliyev,
Baku, Azerbaijan
In the present article, the author presents practical approaches that allow the correct diagnosis in
acute abdomen using sonography and computed tomography, differentiating the various
pathologies. It is shown that survey radiography of abdomen, besides the detection of kidney stones
or pneumoperitoneum, useful in rare cases. For all other indications necessarily conduct sonography
or computed tomography. It is also noted that in case of acute pain in the abdomen is advisable to
use a two-stage approach involving radiological study confirming or excluding the most common
diseases and to identify common signs of pathology.
Key words: acute abdomen pain, diagnosis, sonography, computed tomography, the differentiation
of abnormalities.
Redaksiyaya daxil olub: 14.11.2016
Çapa tövsiyə olunub: 28.11.2016
Rəyçi: Dos. Nəsirova F.C.
Dostları ilə paylaş: |