Lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 
 
8.3. Kansyerogen ta’sirga ega moddalar 
Bu moddalar tabiatiga ko‘ra, organik va neorganik moddalarga bo‘linadi. 
Organik kansyerogen moddalarga sikloaminlar, aromatik uglevodorodlar, 
uglevodorodlarning xlorli hosilalari (vinil-xlorid), benzol, neftni qayta ishlagandan 
keyingi mahsulotlar, mazut, benzopiren, yonilg‘ilar yongandan so‘ng hosil bo‘ladigan 
mahsulotlar va boshqalar kiradi. 
Noorganik kansyerogen moddalarga ba’zi bir metallar (xrom, nikel, mishyak), 
asbest va boshqalar kiradi. 
Tyeratogen moddalar 
Bu moddalar organizmda reproduktiv funksiyani buzadi. Bunda zaharlarning 
ta’siri shundaki, ular homilaning biologik funksional tuzilishlarini o
‘
zgartiribgina 
qolmay, balki homila tushishiga, ba’zi hollarda nogiron bola tug‘ilishigacha olib 

---

56 
keladi. Tyeratogen ta’sirga ega moddalarda benzol va uning gomologlari, fenol, 
formalin, benzin, ftalangidrid, xlorlangan uglevodorodlar (xloropren), dimetilformalin, 
dioksinlar kiradi. 
Mutagen ta’sir 
Bu moddalar organizm genetikasini buzadi va uzoq muddat davom etadi. Bu 
moddalarning kelajak avlod uchun genetik xavfliligi isbotlangan. Bu moddalarga 
etilenamin, benzol, naftilfenol kiradi. 
Tayanch so‘z va iboralar:
toksik ta’sir, kumulyatsiya koeffitsiyenti, 
adaptatsiya, eliminatsiya, rezorbsiya, kombinirlangan ta’sir, additivlik, sinyergizm, 
antagonizm, genetika.