Lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
11.6. Bioritmlar va toksik samara
Toksik samaraning namoyon bo‘lishida tur, jins, yoshga oid va individual ta’sirchanlikdan tashqari, vaqt omili, ya’ni biologik soatlar katta ahamiyatga ega. Bunga eng katta ta’sir ko‘rsatadigan omillar – mavsum va sutkalik o‘zgarishlardir. Mavsum bioritmlari. Medinol va kofein ta’siri ostida farmokologik samaraning namoyon bo‘lishiga mavsumning ta’siridagi farqlar haqidagi ma’lumotlar Shuni ko‘rsatdiki, bahorda bu samara eng past, yozda va kuzda esa eng yuqori ko‘rsatkichga ega. Bu boradagi tajribalar insonni o‘rab turgan atrof-muhitda (shaharlar atmosferasida, ishlab chiqarish binolari havosida, suv havzalaridagi suvda va h.k.) zaharli moddalarning yo‘l qo‘yiladigan eng chekka miqdorlarini asoslash uchun muhim ahamiyatga ega. Sutkalik bioritmlar. Organizmning zahar bilan o‘zaro ta’sirlashuvi reaksiyalari uchun sutkalik ritmlar ham muhim ahamiyatga ega. Sutka davomida organizmdagi turli ko‘rsatkichlar o‘zgarib turishi 100 dan ortiq fiziologik funksiyalarda kuzatilgan. Masalan, qonda qandning eng yuqori miqdori yertalab soat 9 da, eng kam miqdori esa soat 18 da qayd etilgan. Organizm ichki muhiti rN ko‘rsatkichi soat 3 dan 15 gacha ko‘proq nordon, 15 dan kechasi 3 gacha – ishqoriy, artyerial bosim yertalab soat 9 da eng past bo‘lsa, soat 18 da eng yuqori bo‘lishi mumkin, qonda gemoglobin miqdori soat 11-13 da maksimal darajaga, soat 16-18 da esa minimal darajaga yetadi. Bunday bioritmlar organizmning har qanday a’zosi yoki tizimiga xos. Odam organizmining sutkalik bioritmlarini hisobga olish ayrim ishlab chiqarishlarda va transport sohasida 2-3 smenada ishlaydigan toifa xizmatchilar uchun katta ahamiyatga ega. Ishlab chiqarish unumdorligi va salomatlik holati bo‘yicha toksikologik-gigiyenik mehnat sharoitlarini baholashda sutkalik bioritmlarni hisobga olish zarur, ya’ni sutkalik 74 bioritmlarning buzilishi ishlab chiqarishda toksik samaraning kuchayishiga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|