Lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 
2.1. Zaharlar va zaharlanishlarning sinflanishi 
Barcha zaharlar 2 guruhga bo‘linadi, ya’ni baholanishning uslubiga asoslangan 
umumiy
hamda moddalarning xossalarini va ularning zaharliligi orasidagi aloqani 
ifodalaydigan 
maxsus
 
sinflardir. 
Umumiy sinflanish
1. Kimyoviy (kimyoviy xossalari bo‘yicha). Barcha moddalarni kimyoviy 
nomenklaturaga muvofiq holda organik, anorganik va boshqalarga ajratiladi. 
2. Amaliy (qo‘llanish maqsadida qaratilgan). Barcha zaharlarni quyidagi 
guruhlarga bo‘linadi; 
1. Sanoat zaharlari:
a) organik yerituvchilar;
b) yoqilg‘i;
d) bo‘yoqlar;
e) xladoagentlar (freonlar);
f) kimyoviy reagentlar;
g) plastifikatorlar va boshqalar. 
2. Qishloq xo‘jaligida qo‘llaniladigan zaharli ximikatlar:
a) zararkunandalarni qiruvchi pestitsidlar;
b) kemiruvchilarni qiruvchi zootsidlar;
d) baktyeriyalarni qiruvchi fungitsidlar;
e) o‘simliklarga ta’sir qiluvchi gyerbitsidlar (defolyantlar). 
3. 
Dorivor moddalar (o‘zining farmakologik sinfiga ega). Maishiy kimyoviy 
moddalar (yuvuvchi, oqartiruvchi moddalar, dixlofos, karbofoz va boshqalar). 
4. Hayvonlar organizmi va o‘simliklardan tayyorlanadigan zaharlar (ilon zahri, 
ari zahri, chayon zahri, kurare o‘simligi va boshqalar). 
5. Jangovar zaharlovchi moddalar (harbiy harakatlarni olib borish uchun).
Gigiyenik (zaharliklar darajasi bo‘yicha). Toksikologik (zaharli ta’sir etishiga ko‘ra). 
 
Maxsus sinflanish 
 
1.
Patofiziologik. Barcha moddalar organizmga tashqaridan modda tushgan uning 
to‘qimalaridagi kislorod miqdorining pasayishining rivojlanishi tipiga muvofiq 
bo‘linadi. 
2.
Patokimyoviy. Moddalar o‘zlarining fyerment tizimlari bilan o‘zaro ta’sir 
mexanizmiga ko‘ra bo‘linadilar. 
3.
Biologik. Moddalar zaharlanishning biologik asoratlarining haraktyeri bo‘yicha 
bo‘linadilar. 

---

14 
4.
Moddalarning kansyerogen faolligi darajasi bo‘yicha.