Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

 
4. Yagona yer solig‘ini hisoblash va byudjetga to‘lash tartibi 
 
Soliq kodeksi maqsadida qishloq xo‘jaligi tovar ishlab 
chiqaruvchilari deb bir vaqtning o‘zida quyidagi shartlarga javob 
beradigan yuridik shaxslar e’tirof etiladi: 
qishloq xo‘jaligi mahsulotini ishlab chiqaruvchi va uni birlamchi 
qayta ishlovchi, basharti bunday yuridik shaxsning jami daromadida 
o‘zi ishlab chiqargan qishloq xo‘jaligi mahsulotini, shu jumladan, uni 
o‘zi ishlab chiqargan qishloq xo‘jalik xom ashyosini qayta ishlashdan 
olingan mahsulotni realizatsiya qilishdan olingan daromadining ulushi 
soliq davridagi jami daromadning kamida 80 foizini tashkil etsa;
yer uchastkalariga ega bo‘lgan, bu yer uchastkalari qishloq 
xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lsa. 
Soliq kodeks maqsadida qishloq xo‘jaligi mahsulotlari jumlasiga 
biologik resurslardan (hayvonlar va o‘simliklardan) olingan quyidagi 
mahsulotlar kiradi: 
1) qishloq va o‘rmon xo‘jaligi o‘simlikshunosligi mahsulotlari; 
2) chorvachilik, parrandachilik, asalarichilik mahsulotlari; 
3) ipakchilik mahsulotlari; 
4) baliqchilik mahsulotlari va suvda yetishtiriladigan ekinlar. 
Sanoatda qayta ishlangan qishloq xo‘jaligi mahsuloti Soliq 
kodeksi maqsadida qishloq xo‘jaligi mahsuloti deb e’tirof etilmaydi. 
Yagona yer solig‘ini to‘lovchilar quyidagilardir: 

qishloq xo‘jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar; 

qishloq xo‘jaligi yo‘nalishidagi ilmiy-tadqiqot tashkilotlari- 
ning tajriba-eksperimental xo‘jaliklari va ta’lim muassasalarining 
o‘quv-tajriba xo‘jaliklari. 
Soliq solish obyekti: 

---

424 
–
Qonun hujjatlariga muvofiq qishloq xo‘jaligini yuritish uchun 
egalik qilishga, foydalanishga yoki ijaraga berilgan yer uchastkasi 
soliq solish obyektidir. 
Soliq solinadigan baza: 
–
qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yerlar bo‘yicha — soliq 
kodeksning 
428-moddasi 
ikkinchi 
qismiga 
muvofiq 
soliq 
solinmaydigan yer uchastkalari maydonlari chegirib tashlangan 
holda, qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yer uchastkasining 
umumiy maydoni, ; 
–
qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar bo‘yicha – Soliq 
kodeksining 428-moddasi ikkinchi qismiga muvofiq soliq 
solinmaydigan yer uchastkalari chegirib tashlangan holda, yer 
uchastkalarining qonun hujjatlariga muvofiq aniqlangan normativ 
qiymati, meva-sabzavotchilik qishloq xo‘jaligi korxonalari uchun 
meva-sabzavotchilik mahsulotlari egallagan yerlar uchun esa – yer 
uchastkasining umumiy maydoni. 
Qishloq xo‘jaligi uchun mo‘ljallanmagan yerlar bo‘yicha soliq 
stavkalari 1 gektar uchun mutlaq miqdorda belgilanadi. Soliq 
stavkalarining aniq miqdori O‘zbekiston Respublikasining Davlat 
budjeti to‘g‘risidagi Qonuni bilan belgilanadi.
Qishloq xo‘jaligi uchun mo‘ljallangan yerlar bo‘yicha soliq 
stavkalari qishloq xo‘jaligi ekinzorlarining normativ qiymatiga 
nisbatan 0,95 foiz miqdorda, meva-sabzavotchilik qishloq xo‘jaligi 
korxonalari uchun meva-sabzavotchilik mahsulotlari egallagan yerlar 
uchun esa — 1 gektar uchun mutlaq miqdorda belgilanadi. 
Quyidagilar egallagan yer uchastkalari uchun soliq stavkasiga 
0,1 koeffitsiyent qo‘llaniladi: 
–
yagona ishtirokchilari nogironlarning jamoat birlashmalari 
bo‘lgan va xodimlar umumiy sonining kamida 50 foizini nogironlar 
tashkil etadigan hamda nogironlarning mehnatiga haq to‘lash fondi 
mehnatga haq to‘lash umumiy fondining kamida 50 foizini tashkil 
etadigan yuridik shaxslar egallagan yerlar. 
Yagona yer solig‘i summasi yer uchastkalarining normativ 
qiymati va yagona yer solig‘ining belgilangan stavkasidan kelib 
chiqqan holda hisoblab chiqariladi.

---

425 
Soliq har bir soliq davrining 1-yanvariga bo‘lgan holatga ko‘ra 
hisoblab chiqariladi va soliq hisoboti yer uchastkasi joylashgan 
yerdagi soliq organiga quyidagi muddatlarga taqdim etiladi: 
qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yerlar bo‘yicha – joriy soliq 
davrining 10-yanvariga qadar; 
qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar bo‘yicha – joriy soliq 
davrining 1-mayiga qadar. 
Soliq to‘lovchilar soliqni soliq kodeksning 427-moddasiga 
muvofiq aniqlangan soliq bazasidan va tegishli soliq stavkasidan 
kelib chiqqan holda mustaqil ravishda hisoblab chiqaradi. 
Soliq bazasi (hisoblab chiqarilgan soliq summasi) soliq davri 
mobaynida o‘zgarish bo‘lganda yuridik shaxslar bir oylik muddat 
ichida soliq organiga aniqlashtirilgan soliq hisobotini taqdim etishi 
shart. 
Soliq davri mobaynida qishloq xo‘jaligi ekinzorlarining umumiy 
maydonida va tarkibida o‘zgarishlar yuz bergan yuridik shaxslar 
qishloq xo‘jaligi uchun mo‘ljallangan yerlari bo‘yicha aniqlash-
tirilgan soliq hisobotini joriy yilning 1-dekabriga qadar taqdim etadi.