M əsləhətçi: C. Q. Nuriyev. Elm V ə Təhsil Mərkəzi «Təfəkkür»
Yüklə 420,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Diaqram 1
Az ərbaycan Respublikasının idxal-ixrac əməliyyatlarının 2002-ci ildə aylar üzrə dəyişmə dinamikası Ei ixrac Icixal . / ' ıco.suüriJjjBK '/(İ İ I I I I u n Göründüyü kimi 2002-ci ilin dekabr ayında idxal əməliyyatlarının həcmi (176,9 mln ABŞ $) 176915,7 min ABŞ dolları olmuşdur və 2001-ci ilin dekabr ayı ilə müqayisədə 34,85% v ə ya 45718,9 min ABŞ dolları artmışdır. D əyər baxımından idxalın həcmində ən yüksək göstərici oktyabr ayında (183,1 mln ABŞ $), aşağı göstərici isə iyun ayında (110,3 mln ABŞ $), ixracda isə analoji olaraq dekabr (387,1 mln ABŞ $) və fevral (55,9 mln $) aylarında olmuşdur. T əhlil göstərir ki, dekabr ayında ixrac əməliyyatlarının h əcmi noyabr ayına nisbətən 231975,8 min ABŞ dolları h əcmində artmışdır. 176 Dekabr ayında isə idxal əməliyyatlarının həcmi noyabr ayına nisbətən 1750,4 min ABŞ dolları həcmində artmışdır. Bu dövrdə ixracda artım 26033,8 min ABŞ dolları, İdxalda isə artım 5337,9 min ABŞ dolları təşkil etmişdir. M əhz bu dövrdə müvəqqəti idxal rejimi altında ölkəmizə 107332,2 min ABŞ dolları dəyərində mal idxal olunmuş, 161739,5 min ABŞ dolları dəyərində mal isə müvəqqəti ixrac edilmişdir. İdxal-ixrac əməliyyatlarının sövdələşmə növlərinin xüsusiyyəti üzrə isə təhlili göstərir ki, 2002-ci il ərzində 21, 23, 78 v ə 80 koduna malik sövdələşmə növlərinə üstünlük verilmişdir, v ə bunlar aşağıdakı kimi xarakterizə olunurlar; Sövdələşmənin kodu və adı İxracda: İdxalda: 01 (milli valyuta il ə hesablaşma) -1,61% - 0,05% 21 (s ərbəst dönərli valyuta) - 52,42% - 59,80% 23 (dövlət krediti üzrə) - 0,00% - 5,30% 41 (qapalı dövriyyəli valyuta) - 0,54% - 3,82% 51 (barter birbaşa mal mübadiləsi) -0,51% - 0,68% 78 (kompens.öhdəliklər hesabına) -40,13% - 0,00% 80 (dig ərləri) - 4,79% - 30,35% Sövdələşmə növlərinin xüsusiyyətləri əsasında təhlil göstərir ki, keçən 2000-ci illə müqayisədə ixrac əməliyyatlarında kompensasiyalı öhdəliklər hesabına sərbəst dönərli valyuta ilə hesablaşmalar əsasında malların keçirilməsinin (78), idxal əməliyyatlarında isə dövlət krediti üzrə sövdələşmənin (23) xüsusi ç(>kisi artmışdır. İdxal və ixrac əməliyyatlarında sərbəst dö 177 n ərli valyuta ilə hesablaşmalara (21) və idxalda isə digər sövdələşmələrə (80) daha çox üstünlük verilmişdir. Qapalı dövriy- yəli valyuta ilə (41) və barterlə - birbaşa mal mübadiləsilə (51) aparılan əməliyyatların xüsusi çəkisi aşağı düşmüşdür. 2002- ci il üzrə respublikamızda sövdələşmə növlərinin xüsusiyyətindən asılı olaraq mal dövriyyəsində (idxal və ixracda) bu növlərin xüsusi çəkisinin dəyişmə diaqramı isə (diaqram 2) aşağıdakı kimi təsvir olunur. 178 Diaqram 2 Az ərbaycan Respublikasında idxal və ixrac əməliyyatlarının 2002-ci il ərzində sövdələşmənin xüsusiyyəti (faizlə xüsusi çəkisi) i X r a c| 1001 (Milli valyuta ib hesablaşmaqla malların keçirilməsi) □ 21 (SDV hesablaşmaları) B41 (Qapahciövriyyəli valyuta hesablaşmaları əsasında malların keçirilməsi) □ 51 (Birbaşa mal mübadiləsi (barter) qaydası ilə malların keçirilməsi) □ 78 (Kompensasiyah öhdəliklər hesabına SDV ilə malların keçirilməsi) □ 80 (Digərləri) 179 lül (Milli valyuta Uə hesablaşmaqla mallarm keçirilməsi) 021 (SDV hesablaşmaları) 123 (Dövlət krediti üzrə malların keçirilməsi) B4l (Qapalı düvriyyəli valyuta hesablaşmaları əsasında malların keçirilməsi) □ 51 (Birbaşa mal mübadiləsi (barter) qaydası ilə malların keçirilməsi) 080 (Digərləri) 2002- ci İl ərzində 158297 ədəd nəqliyyat vasitəsindən istifadə edilm əklə 15623,1 min ton yük daşınmışdır. Bunlardan 12329,9 min tonu (58736 ədəd nəqliyyat vasitəsi) ixrac əməliyyatlarının, 3293,2 min tonu (99561 ədəd nəqliyyat vasit əsi) isə idxal əməliyyatlarının payına düşür. Daşımalarda əsasən dəmiryolu (83035 ədəd vaqon) və avtomobil yolu n əqliyyatından (50960 ədəd) istifadə edilmişdir. Xam neftin və t əbii qazın 180 daşınmasında isə stasionar nəqletmə vasitəsindən (boru kəməri) istifad ə edilmişdir. Daşımalarda əsas mallar dəyər və miqdar nisbətinə görə d əmiryolu, dəniz, avtomobil nəqliyyatı, habelə stasionar n əqliyyat vasitəsi olan boru kəməri xəttilə (8,56 mln ton) nəql olunmuşdur. Minimum həddə daşımalar isə beynəlxalq poçta göndərişlərilə (2,90 ton) həyata keçirilmişdir. Tranzit rejimind ə Azərbaycan Respublikası ərazisindən 7894038.4 ton yük keçirilmişdir. Tranzit yüklər əsasən Gürcüstan (6791884,7t), Türkiyə (289089,11), Tacikistan (251863,6t), Kipr (146073,3t), Türkmənistan (120433,Ot) Respublikalarına, Rusiya Federasiyasına (104001,6), İran İslam Respublikasına (43375,9t), Özbəkistan (40653,7t) və İsveçrəyə (39923.8t), göndərilmişdir. Bu dövrdə habelə fiziki şəxslər tərəfindən respublikaya 41044,1 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə gətirilərək r əsmiləşdirilmişdir. Barter əməliyyatlarının təhlili göstərir ki, 2002-ci il ərzində ixrac əməliyyatlarının həcmi idxaldan 260,8 min ABŞ dolları az olmuşdur. Barter əməliyyatları üzrə ixracda orta aylıq azalma 141.2 min ABŞ dolları olmuş, idxalda isə orta aylıq azalma 133,3 min ABŞ dolları təşkil etmişdir. Uzaq xarici ölkələr üzrə ixracda barter əməliyyatları 10206.4 min ABŞ dolları (ümumi ixraca nisbətən 0,47%), İdxalda isə 10897,3 min ABŞ dolları (ümumi idxala nisbətən 0,65%) t əşkil etmişdir. MDB dövlətləri üzrə ixracda barter əməliyyatları 937,2 min ABŞ dolları (ümumi ixraca nisbətən 0,04%), İdxalda isə 507,1 min ABŞ dolları (ümumi idxala nisb ətən 0,03%) olmuşdur. 181 idxalın və ixracın strukturunda gömrük nəzarətindən keçən əsas əmtəələrin miqdarı (%-lə) aşağıdakı kimidir (təhlil 2001-ci il il ə müqayisə əsasında statistik dəyərə görə aparılmışdır): □ İdxalda: ərzaq məhsulları - 13,11% (2001-ci ilə nisbətən 105,80%), neftl ə müşayiət olunan qazlar və digər qaza- oxşar karbohidrogenl ər - 12,79% (124,15%), xalq istehlak malları - 1,73% (85,62%), maşınlar və elektrik mexanizmləri, avadanlıqlar, elektrotexniki avadanlıqlar və onların ehtiyat hiss ələri - 23,65% (111,41%), nəqliyyat vasitələri və onların his- s ələrr-7,38% (62,16%), qara metallar və onlardan hazırlanan m ə’mulatlar - 15,19% (222,22%), mebel - 0,74% (107,39%), meşə materialları -1,35% (109,81%), toxum - 0,05% (72,90%), gübrə - 0,25% (96,73%) təşkil edir. Qalan əmtəələrin payına 23,76% düşür. İdxalın strukturunda əsas yer tutan əmtəələrin miqdarı və d əyəri aşağıdakı kimi özünü büruzə verir: Yüklə 420,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|