M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

G idroterapiya
S u v bilan
d a v o la sh yoki 
gidroterapiya
fizik d av o lash usuli 
b o ‘lib, b u n d a turli te m p e r a tu r a d a g i su v d a n d a v o m a q s a d id a
foydalaniladi.
226

---

G id r o t e r a p i y a n i n g t a ’siri t e m p e r a t u r a (issiq yoki sovuq) 
n in g o r g a n iz m g a t a ’sir etishi bilan c h a m b a r c h a s b o g ‘liq. Bu 
t a ’sir q u y id a g ila rd a n iborat:
1. 
Term ik t a ’sir
k u c h i b a d a n va suv t e m p e r a tu r a s in in g
farqiga, o r g a n iz m g a te g a d ig a n yoki o r g a n iz m d a n k etad ig a n
(s o v u q d a f o y d a la n ilg a n d a ) issiqlik m i q d o r ig a , t a 's i r etu v ch i 
te m p e r a t u r a n i n g o ‘zgarish tezligiga bogMiq. B u n d a n ta sh q a r i, 
issiq yoki so v u q n in g q a n c h a vaqt t a ’sir etishi h a m te rm ik
t a ’sir k u c h in i o ‘zgartiradi. Issiq yoki sov u q u z o q r o q t a ’sir 
e tg a n d a k u c h liro q reaksiyaga sab a b b o ‘ladi. B iro n xil m u o la -
ja g a o ‘rganib q o lis h n in g a h a m iy a ti bor. S h u sababli dastlabki 
effektni v u ju d g a keltirish u c h u n ta k ro r iy m u o la ja la r d a suv 
te m p e r a tu r a s i y u q o riro q b o ‘lishi kerak.
2. 
M exanik t a ’sir
( u m u m i y v a n n a d a g i suyuqlik u s tu n in in g
b o s i m i , d u s h d a , b a d a n n i la t t a h o ‘lla b a r t g a n d a t e r i n i n g
t a ’sirlanishi va s h u n g a o ‘xsh ash ).
3. 
K im yoviy t a ’sin
suvdagi kim yoviy a r a la s h m a la r g a b o g ‘liq 
(k a rb o n a tli, gorc h itsali v a n n a la r va h.k.).
V a n n a la r bilan d avolash
K a sa lx o n a m u a ssa sa la rid a turli v a n n a la r k o ‘p q o ‘llaniladi. 
U l a r q im m a tli g id ro te ra p e v tik m u o la ja h iso b lan ad i.
U m u m i y va m a h a lliy v a n n a la r fa rq lan ad i. 
B u tu n ta n a
b o ‘y in g a c h a suv bilan k o ‘m ilib tu rsa , 
um um iy vanna,
t a n a n in g
fa q at b ir qism i suvga b o tib tursa, 
m ahalliy vanna
d e b ataladi 
( o ‘tirila digan, bel va o y o q v a n n a la ri). U m u m i y v a n n a la r h a m , 
m a h a lliy v a n n a la r h a m suv t e m p e r a tu r a s ig a q a r a b issiq (38°C 
va u n d a n y u q o ri), iliq (35°C d a n 37°C g a c h a ) , in d ifferen t 
(34°), salqin (25— 33°C ) va sov u q (25°C d a n past) v a n n a la rg a
b o ‘linadi.
V a n n a l a r o r g a n iz m g a te rm ik , m e x a n i k va k im yoviy t a 's ir
qiladi, s h u bilan birga, iliq v a n n a la r m o d d a a lm a s h in u v in i 
k a m a y tirs a , issiq v a salq in v a n n a la r m o d d a a l m a s h in u v in i 
k u c h a y tir a d i. N i m j o n va o z g ‘in b e m o r l a r u m u m i y v a n n a q abul 
q i l i s h d a e h t i y o t b o ‘li s h la r i k e r a k .
B u n d a y b e m o r l a r n i n g
b a d a n in i b a ’z a n suvda h o ‘lla n g a n latta yoki te n g b a r a v a r suv 
q o ‘sh ilg a n spirt bilan artib k ifo y a la n ish g a t o ‘g ‘ri keladi.
Iliq v a n n a d a n f o y d a la n i s h g a m o n e l i k
у о ‘ q , d e s a
b o l a d i .
227

---

G in e k o lo g iy a a m a liy o tid a o ‘tiriladigan v a n n a la r yoki bel 
v a n n a la ri k o ‘p ro q qoN laniladi. U lar, aso sa n , m a h a lliy ( c h a n o q
va q o rin o rg a n la rig a ) t a ’sir etad i. 2 0 — 30 m i n u t o ‘tirila d ig a n
iliq ( 3 5 —37°) v a n n a la r c h a n o q o r g a n la rin in g su ru n k a li k a - 
salliklarida t i n c h la n tir u v c h i va s h im iltiru v c h i t a ’sir k o ‘rsatadi; 
issiq (40°ga cha va u n d a n y u q o ri) v a n n a la r esa c h a n o q s o h a -
sidagi e k ssu d a tiv j a r a y o n l a r d a va y allig‘lan ish in filtra tla rid a
j u d a t a ’sirli s h im iltiru v c h i m u o la ja h iso b lan ad i.
T e r in in g te r m ik va k im yoviy ta 's irla n is h in i k u c h a y tirish , 
q o n n i k o ‘p ro q keltirish va, b in o b a r in , infiltratni te z r o q shi- 
m iltirish u c h u n suvga b a ’z a n k im y o v iy m o d d a l a r a r a la s h -
tiriladi. S h u m a q s a d d a suvga o sh tuzi, d e n g iz suvi (1 — 5% ) 
va m in e ra l b u lo q la r d a n o lin a d ig a n b o s h q a tu z la r aralashtirila di.
S o v u q ( 1 4 — 15°C) v a n n a la r 2 —5 m i n u t d a v o m e tg a n d a
m u sk u l va nerv s is te m a la rin i q o ‘z g ‘ab, to n u s in i o sh ira d i va 
q o n ay lan ish in i k u c h a y tir a d i. S h u n in g u c h u n q o v u q , ich ak
a to n iy a sid a , fu n k s io n a l a m e n o r e y a d a q o ‘llaniladi.
G i n e k o l o g i k k a s a ll i k l a r g a d a v o q ilis h u c h u n m i n e r a l
( s h o ‘r, x lo rid -is h q o riy , v o d o r o d sulfid, k a r b o n a t angid rid li va 
h o k a z o ) s u v la rd a n v a n n a la r s h u n d a y ta y y o rla n a d ik i, tegishli 
d a r a ja g a c h a isitilgan o d d iy suv v a n n a s i k a r b o n a t a n g id rid bilan 
t o ‘yintiriladi yoki u n g a z a r u r m o d d a aralashtirila di. B u n d a y
v a n n a la r b e m o r l a r n i n g u m u m i y a hvoliga yaxshi t a ’sir qiladi 
v a y a llig ‘la n i s h j a r a y o n l a r i n i n g s h im ilib k e tis h ig a y o r d a m
beradi.
G in e k o lo g iy a a m a liy o tid a d u s h k a m r o q qoMlaniladi.
M о n e 1 i к 1 a r . K o m p e n sa tsiy a si b u zilg an y u ra k kasallik- 
lari, aktiv o ‘p k a sili, c h o ‘p d a y o zib ketish, y o m o n sifatli 
o bs m a l a r ,
k e s k in u m u m i y a r t e r i o s k l e r o z d a g i d r o t e r a p e v t i k
m u o la ja la r m u m k i n e m as.