M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

Yt+i=ay,
+
a ( l —a)yt-i
+
a ( l - a ) 2y r- 2 +
... + 
a (I~ a )ky,-k +
+ ... (1 -a )'y0,
bunda, j'o — ba’zi boshlang'ich shartlarni xarakterlovchi kattalik.
Regression tahlil m oddiy resurslarining ishlatilish ten d en - 
siyalarini m atem atik funksiyalar yordam ida yaqinlashtirishni 
ko‘zda tutadi, bunda ular keyingi davrga ekstrapolirlashtiriladi. 
Bog‘liqlik xarakteridan kelib chiqqan holda chiziqli va chiziqli 
b o ‘lm agan regression tah lilla r ajratiladi. C hiziqli regressiya 
uslubini ehtiyoj taxmini proporsional bo‘!ganda q o ‘llash maqsadga 
muvofiq bo£ladi. Agar ehtiyoj chizig£i to ‘g‘ri chiziq yordam ida 
approksimatsiyalashtirilmasa chiziqli bo'lm agan regression tahlil 
qo£llaniladi.
177

---

10.6. Buyurtma berilgan materiallarning
miqdorini hisoblash
Buyurtmaning samarali miqdorini aniqlash. 
B uyurtm aning 
samarali miqdori deb, buyurtm aning bajarilishiga va materiallarni 
saqlashga ketadigan yillik xarajatlaming umumiy miqdorm i m ini- 
mumgacha kamaytirish imkonini beruvchi m ateriallar partiyasiga 
aytiladi. Buyurtmaning samarali miqdorini aniqlash rnetodikasi 
materiallarni katta va kichik partiyalab xarid qilishning afzalliklarini 
va kamchiliklarini taqqoslashdan ham da zaxiralarni to'ldirishga 
ketadigan um um iy xarajatlam ing eng kichik m iqdoriga mos 
keluvchi buyurtm a miqdorini aniqlashdan iborat.
10.3-rasmda buyurtm a hajmi ham da kelib tushishiga (buyurt­
ma bajarilishi) va materiallarni saqlashga ketadigan xarajatlaming 
o ‘zaro ta ’siri grafik ko'rinishida ko‘rsatilgan.
10.3-rasm.
Buyurtmaning bajarilishiga va materiallarni saqlashga
ketadigan xarajatlarning buyurtma hajmiga bogiiqligi.
178

---

X — bitta buyurtma natijasida xarid qilinayotgan materiallar 
soni b o ‘lsin. Xarid qilinayotgan materiallar sonining oshib borishi, 
materiallarni (zaxiralarni) saqlashga ketadigan xarajatlaming oshib 
borishiga olib keladi (2-chiziq). Shu bilan birga partiyadagi 
materiallar sonining ko‘payishi yillik buyurtm alar miqdorining 
kamayishiga olib keladi. Bu buyurtm alarning bajarilishi bilan 
bog‘liq xarajatlarning kamayishiga olib keladi. 10.4-rasm dan 
ko‘rinib turibdiki, yillik um um iy xarajatlar chizig‘i (l-ch iziq ) 
X = Xo da minimumga erishadi. Bu bogliqlikni misolda ko‘rib 
chiqamiz.