M. M. A lim o V a, sh. S. M a V ju d o V a, S. R. A X m ato va termodinamika

h"—7, 
ix- l i- x
Y echish. 
S uv b u g 'in in g
h -s
d ia g ra m m a sid a n fo y d alan ib , qu- 
y id a g ila rg a e g a b o 'lam iz:
a) 
h"
= 2780 kj/kg.
b) d ia g ra m m a d a n P = 1 M Pa v a
x
= 0,95 la m i aniqlab, b u chi- 
z iq la m in g k e sish g a n n u q ta s in i an iq lay m iz. B u n d a n zx= 2680 k j/k g
ek an lig i m a 'lu m b o 'lad i.
d) 
h -s
d ia g ra m m a d a n P = 1 M Pa va f = 300 °C h a ro ra tn i a n iq ­
lay m iz v a q u y id a g ig a eg a b o 'lam iz: 
h
= 3045 kj/kg.
Nazorat uchun savollar
1. Suv b u g 'in in g asosiy x o ssalari n im a d a n iborat?
2. Suv b u g 'i n e c h a tu rg a b o 'lin a d i?
3. N a m to 'y in g a n b u g ' d eb n im a g a ay tilad i?
4. Q u m q to 'y in g a n b u g ' q a n d a y p a ra m e trla rg a eg a b o 'lad i?
5. O 'ta q iz ig a n b u g ' q a n d a y p a ra m e trla r b ila n x ara k terlan a d i?
6
. S uv b u g 'in in g
P - V
d ia g ra m m a sin i chizib k o 'rsa tin g .
7. Suv b u g 'in in g
T -s
d ia g ra m m a sid a s u y u q lik h o la tid a p a ra ­
m e trla rin i o 'z g a ris h in i tu sh im tirib b erin g .
8
. Suv b u g 'in in g
h -s
d ia g ra m m a si q a n d a y q u lay lik k a ega?
57

---

VI bob. BUG* TU RBIN A QURILMALARI
27-§. Bug' turbina qurilm alari sik li
B ug' tu rb in a q u rilm a la rid a s u v b u g 'i aso siy ishchi jism b o 'lib
xizm at qiladi. Bu q u rilm a la rd a s u v b u g 'in in g issiqlik en crg iy asi 
m ex an ik en e rg iy ag a a y la n a d i va e le k tr g c n e ra to rd a e le k tr en er- 
giyasiga ay lan ad i. B ug' tu rb in a q u rilm a la ri k o 'rin ish in i chizm asi
19-rasm da keltirilgan.
1
2 
S o v ititv c h i
s u v
19-rasm . B u g y tu r b in a q u r ilm a s in in g c h iz m a tasv iri:
A - nasos; T - b u g 'q o z o n i; В - su v e k o n o m ay zeri; С - b u g 'la tu v c h i 
qism , D - b u g ' q izd irg ich ; E - b u g ' tu rb in a si; G - elek tr g e n erato r;
F - k o n d e n sa to r
K im yoviy to z a la n g a n su v n a so s y o rd a m id a b o sim i orttirilib, 
b u g ' qo zo n ig a y u b o rila d i. Y oqilg'i b u g ' q o z o n ig a y u b o rilib , u y e r­
d a , issiqlik m iq d o ri o lin ad i. Issiqlik e k o n o m a y z e rd a s u v n i qay-
58

---

n a s h h a ro ra tig a c h a q iz d irish g a , k e y in b u g 'la n tiru v c h i q ism d a 
n a m to 'y in g a n b u g ' h osil q ilishga sarflanadi. B ug' b u g ' qizd irg ich - 
d a y a n a d a q izd irilib , o 'ta q izig a n b u g 'g a ay la n tirila d i. O 'ta q izig a n
b u g ' tu rb in a n in g p a rra k la rig a urilib , h a ra k a t h osil qiladi, y a 'n i 
b u g 'n in g issiqlik e n e rg iy asi av v al k in etik en e rg iy ag a (tu rb in a sop- 
losida), s o 'n g ra m ex a n ik en e rg iy ag a a y la n a d i. Ishlatilib b o 'lin g a n
b u g ' ju d a kichik b o s im d a b o 'lg a n i u c h u n k o n d e n sa to rg a kelib tu- 
sh a d i va q a y ta d a n su v g a a y la n a d i, b u n d a y m assa k o n d e n s a t d e ­
yiladi.
b
X=1
o lin g a n
fo y d a li is h
( У ja r a y o n
x-1
d
20-rasm . R e n k in s ik lin in g d ia g ra m m a la ri: a 
- P -V ;
b -
T -s
v a d -
h -s
T -s,
v a 
h -s
d ia g ra m m a la rid a : 1-2 - tu rb in a d a g i ad ia b a tik k e n g a y ish
jaray o n i; 2 -3 - k o n d e n s a to rd a g i ish jaray o n i; 3 -4 - n a so s ishi;
4 -5 - e k o n o m a y z e r ishi; 5 -6 - b u g ' q o z o n id a b u g ' hosil bo'lishi; 
6-1 - o 'ta q iz ig a n b u g '
59

---

S uv n a so s y o rd a m id a b o sim i o rttirilib , b u g ' q o z o n ig a y u b o ri­
ladi v a b a rc h a ja ra y o n la r ta k ro rla n a d i. B u n d a y sikl - R en k in sikli 
d ey ilad i. U n in g FIKi q u y id ag ic h a an iq lan ad i:
(98)
hl - h 2
b u y e rd a , 
h u h 2 -
tu rb in a d a g i a d ia b a tik k e n g a y ish jara y o n i s o d ir 
b o 'lish id a g i b u g 'n in g b o sh la n g 'ic h va oxirgi e n talp iy asi.
h 2
= 
С Р * 2
 -
p 2
b o sim d a g i s u v n in g en talp iy asi. Bu ifo d a g a kat-
ta lik la m i su v b u g 'in in g
h s
d ia g ra m m a sid a n olinadi.