M. M. A lim o V a, sh. S. M a V ju d o V a, S. R. A X m ato va termodinamika

т
2
 
тг
т
2
т
(41)
(42)
G ey-L yussak q o n u n in in g ifo d asid ir. D em ak, P=const d a hajm
o 'z g a rish i h a ro ra tla r o 'z g a risliig a to 'g 'ri p ro p o rsio n al.
3. Ichki e n e rg iy a n in g o 'zg arish i:
Au = cvdT; Au = cv(T2 - T 1) = cv(t2 - t 1)
(43)
4. J a ra y o n n in g ishi:
dl - pdv
l = p(v2
- ) = 
pv2 - pvi
= PT
2
- PTj = P(T
2
- Tj)
V
6
(44)
6
-rasm. a - izobarik jarayonning 
P-v
diagram m ada ko'rinishi; b - izoba- 
rik jarayonning T-s diagram m ada ko'rinishi.
26

---

5. J a ra y o n n in g issiqligi
dq = du + ldu
y o k i 
qp = cp(T
2
 - Ti)
(45)
6
. E n tro p iy a n in g o 'zg arish i:
As = c „ l n — . 
(46)
P
^
S h u n d a y qilib, b u ja ra y o n n in g tah lili sh u n i k o 'rsa ta d ik i, kelti- 
rilg a n issiq lik n in g k o 'p c h ilik qism i ichki e n e rg iy a n in g o 'z g a ris h i 
o rtish ig a va oz qism i m ex a n ik ish b a ja rish g a sa rf b o 'lad i.
12-§. Izoxorik jarayon
1. H ajm o 'z g a rm a y d ig a n jaray o n g a 
izoxor jarayon
d eyiladi.
V
= const
2. P a ra m e trla r o ra s id a g i b o g 'lan ish .
B uning u c h u n ja ra y o n n i so d ir b o 'lis h id a g a z n in g 1 va 2-nuqta- 
lari u c h u n h o la t te n g la m a sin i yozam iz:
P1vl =RT1
 
(47)
P2V2 = RT2.
 
(48)
(47) va (48) n i b o 'lib q u y id a g in i h o sil qilam iz:
5 - = 5 - ;
- = c o n st. 
(49)
P
2
T
2
 
T 
'
D em ak, P=const ja ra y o n id a b o sim lar n isb a ti h a ro ra tla r nisba- 
tig a to 'g 'r i p ro p o rsio n al.
(49) ifo d a S hari q o n u n in in g ifodasidir.
3. Ichki e n e rg iy a n in g o 'zg arish i:
du = cvdT
(50)
A u = c p ( T 2 - T i ) =
c v ( T 2 - T i )
4. J a ra y o n n in g ishi:

---

p
я - -
я
а
S
7-rasm . 
а - izoxorik jarayonning 
P -V
diagram m ada ko'rinishi; 
b - izoxorik jarayonning 
T-s
diagram m ada ko'rinishi
V=
const b o 'lg a n id a
lv =
0
, y a 'n i izoxor ja ra y o n d a g az ish ba- 
jarm ay d i.
5. J a ra y o n n in g issiqligi;
q = Au+l
(52)
ish b a ja rilm a g a n i u c h u n issiqlik m iqdori:
q = Au
yoki 
qv =cv (T2 - T 1)
6
. E n tro p iy a n in g o 'zg arish i:
T2
(53)
28

---

Bu jara y o n n i tah lil qilish sh u n i k o 'rsa ta d ik i, h ajm o 'z g a rm a s
ja ra y o n b o 'lg a n i u c h u n h a m ish b a ja rilm a y d i v a k e ltirilg a n issiqlik 
faq a t ichki e n e rg iy a n in g o 'z g a ris h ig a sarflanadi.
13-§. I z o te rm ik ja ra y o n
1. H a ro ra t o 'z g a rm a y d ig a n ja ra y o n g a iz o te rm ik ja ra y o n d e y i­
ladi, te n g la m a q u y id a g ic h a yoziladi:
T
= const
2. P a ra m e trla r o ra s id a g i b o g 'la n is h (1) v a (2) h o la tla r o 'z g a - 
rish id a g i h o lat te n g la m a sin i yozam iz:
P M = RTi
 
(54)
p2v2 
= RT2
 
(55)
(54)ni (55)ga b o'lam iz:
5 - = ^ -
(56)
P
2
V 1
D em ak, b u ja ra y o n d a b o sim la r n isb a ti h a jm la r n isb a tig a teska- 
ri p ro p o rsio n al.
(56) ifo d a B oyl-M ariott q o n u n i d eyiladi.
3. 
T=const b o 'lg a n i u c h u n Д Т = 0 b o 'la d i. S h u n in g u c h u n
Дм = cu(T
2
- T 1) = 0, y a 'n i jism n i h a ro ra ti o 'z g a rm a sa , u n in g ichki
en e rg iy asi o 'z g a rm a y d i.
4. J a ra y o n n in g ishi:
dlp 
= 
pdv
(57)
(57) ifo d a n i integrallasak: