etdilar, o ‘zlariga tobe mamlakatlarda mavjud boigan ijtimoiy tuzum va diniy urf-odatlami saqlab qolganlar. Shu bilan birga soliq tizim ini tartibga solish, savdo tarmoqlami kengaytirish y o ii bilan forslar mulkdor sinflami o‘z tomonlariga jalb etdilar. Natijada, fors shaharlari quliga misli qo‘rilmagan boyliklar oqib kela boshladi. Er. av. 1П asrda Kaspiy dengizining janubiy qirg‘ogida yangi Artapid sulolasi podshoxligi Parfiya quldorchilik davlati vujudga keldi. Arshakidlar o‘z hukmronligini Eronnig barcha viloyatlari, Armaniston va Mesopatamiyaning bir qismigacha kengaytirdi. Parfiya davlati o‘zini eng ravnaq topgan davrida Er. I aslarida. Hin- distondan Yevratgacha, Kaspiydan Hind va Fors ko‘rfazigacha, boigan yerlarda o‘z ta’sirini o‘tkazib qadimgi Rim davlati bilan raqobatda boigan. Ammo oldingi yunonliklar olib borgan urushi va Parfiya amaldorlarining ellinizm madaniyatiga moyilligi Parfiya madaniyatiga o‘z ta’sirini o‘tkazdi. Shuning uchun ham Parfiya yodgorliklrida ayniqsa, uning g‘arbiy viloyatlarida Yunon, Rim arxitekturasi Yunon, Rim arxitekturasi namunalarini ko‘rishimiz mumkin. Atshur saroyi Er. av. I asr. Ichki hovli soroy eski Mesopatamiya an’analariga xosdir. Hovlini to‘rt tomonidan ulkan ravoqli ayvondan iborat Bu 4 ayvonli loyiha Eron arxitekturasida eng ko‘p tarqalgan kompozitsion yechimi, ulami hozirgi Eron arxitekturasida ham uchra- tishimiz mumkin. Seminar savollari 1. Messopotamiya arxitekturasi bosqichlari nimalardan iborat? 2. Urdagi zikkurat qanday tuzilgan? 3. Dur-Sharukindagi saroy II saroyida nechta turdagi ibodat xonalar bor? 4. Bobildagi qanday inshoatlar qadimiyatning mo‘jizalar qatoriga kiradi?
