Antepodium Antepodium. Chericovdagi qo'shiqchilar guruhining ortidagi
joy. Ruhoniy uchun.
Anteport Tashqi toq. Kirish peshtoqi, tashqi darvoza. Go‘ri Amir Maqbarasida
bo'lganidek.
Anteportico Toqli yoiak. Klassik ibodatxonalar eshigiga eltuvchi usti yopiq
yo‘lak.
Anterides Tayanch devor. Binoning qaysidir qismini mustahkamlashga,
ushlab turishga mo'ljallab quriigan devor.
Apsidal Apsidali. Yarim doirali cherkov zaliga ulanganlik yoki zal shaklini
bildiradi.
Apsidiole Apsida zali. Kichik yarim doirali cherkov zali.
Apsis Apsiz. Cherkov va sud zallarida to‘rtburchak bino ichida yarim doirali
auditoriya. Sudda sudyalar o‘rindig‘i turgan joy va cherkovda haykal o'matilgan
joy.
Apsis gradata Yepiskoplar o‘rindig‘i.
Apteral Apteral. Ustunsiz bo‘lgan dastlabki ibodatxonalar. Lekin ikki
tomonida peshayvonlari bo‘lgari.
Apyrol Apirol. Qurbonlik qilingan altar.
Aquaminarium (benitler)
Aqueduct Akveduk. Ko'prik ko'rinishidagi suv o'tkazuvchi inshoot. Bir yoki
bir necha qavatli bo‘lgan. Asosan Rimda.
Aquila Akvila. Uchburchak shaklli peshtoqning bezatilgan qismi. Bu joyda
Greklar burgutni tasvirlashkan. Etrusklar yengil bo‘lishi uchun tosh emas
yog‘ochdan foydalanishkan.
Ага Ага. 1. Rim atari. 2. Xudoga atalgan
narsalami qo‘yish uchun
mo‘ljaIlangan har qanday joy.
Arabesque Naqsh. 1. Musulmon o‘lkalarida me’morchilikda turli o‘simliklar
va geometrik shakllaming go‘zal uyg'unlikdagi tasviri. 2. Qushlar, jonzotlar va
odamlaming dekorativ tasviri. Rim va uyg‘onish davrida. 3. Devorda o‘yib,
yopishtirib, yoki chizib ishlangan bezak.
Arabic arch Arabcha ravoq. Taqa shaklli ark.
Araeosystyle, areosystyle Oraliq usul. Ustunlar oralig'idagi qurilma usuli. 2-
4 diametr bo‘ladi.
A rakabe Xomaki suvoq. Yaponiya binolari devoridagi birinchi qatlam
suvog‘i.
A ra turicrem a Ifor altari. Xushbo'y o‘simlik maydaiab yoqiladigan altar.
A rbor Manzara yoki to‘siq hosil qilish uchun buta va daraxtlami qurilmaga
taqab ekib o'stirilgan tuzilmasi.
A rboretum
Keng bo‘g‘. Daraxtlari asosan manzara uchun yoki ilmiy
maqsadlarda ekiladi.
Area custodiae Qadimgi Rimda mahbuslar xonasi.
Arcade Arkada. 1. Ustunli arklardaii iborat tuzilma. 2. Shunday tuzilmali yo‘l.
Yo'lakning bir cheti yoki ikki tomonida. 3. Yonida shunday tuzilma mavjud bo‘lgan
do'konlar va idoralar tizimi.
Arcading Ustunli tizim. Ba’zan tagida o‘rindiqlar va saylgohlar boigan.
A rcae Nov. Qadimgi Rim me’morchiligida katta binolaming tamov va
ariqchalari.
A rcature Arkatura. 1. Arcading. 2. Arkalar tizmasidan iborat bino bezagi.
A rc-boutant Ark, ravoq.
A rc de triom phe G'alaba arki
A rc donbleau Gumbaz arki. Gumbazga tayanch bo‘luvchi katta ark.
Arcella Pishloqxona. 0 ‘rta asrlar pishloqxonasi.
A rc form eret Devoriy ark. Binoga kirish yo‘Iagining devoridagi arklar.
Arch Ark, toq, ravoq, peshtoq. Devor orasida qoldirilgan bo‘shiiq. G‘isht yoki
toshlarning yuqori qismi pastki qismidan kengroq bo‘lgani uchun mustahkam
turadi. Arklar turli xil bo'ladi. Lekin hammasining o'rta qismi ikki yoniga nisbatan
balandroqda bo‘ladi.
Arched corbel table Rafaqli qator. Dastlabki xristian va roman me’morchiligi,
katta ark ustida hosil qilingan kichik arklar.
A rchitectural terra-cotta Me’moriy parchin. Devor bezaklarida ishlatiluvchi
qattiq pishiriJgan, sirJangan yoki sirlanmagan sopol parchin; tekis yoki bezatilgan,
qolipda quyilgan bo‘lishi mumkin.
Architecture Me’morchilik. Arxitektura. 1. Binolarni estetik didga nionand
qurish va bezatishdagi ilm, san’at. 2. Mana shu tamoyillar asosida bunyod etilgan
inshootJar.
A rchitrave Arxitrav, sarrov, xari. 1. Ustunlar ustidagi devorning eng ostki
qismi. Ustunlar ustidagi to‘sin. 2. Eshik yoki darcha ustidagi to‘sin. U bezatilgan
ko'rinishda ham bo‘ladi.
Area Maydon. Hudud. 1. Qadimgi Rim shaharlarida katta ochiq joy. 2. Rim
uylari, ibodatxonalari va idoralari oldidagi ochiq yer. 3. Qabristondagi mayyit
yoqiladigan yoki ko'miladigan bo‘sh joy.
Arm arium Quroixona. 1. Ambry. 2. Aslida qurolxona, keyinchalik buyumlar
javoni, keyinroq kiyim, kitob, pul, taqinchoq, va boshqa qimmatbaho narsalar
saqlangan joy. 3. Rim kutubxonasi bo‘linmasi.
Armory 1. Harbiy mashg‘ulot o‘tkaziladigan joy yoki harbiy aslahalar
saqlanadigan joy. 2. Qurol ustaxonasi.
A rris,aris I. Burchak. Ikkiyuza kesishmasi. Doriy usulidagi ustuniaming ikki
burama yuzasi, yoki Iona, Korinf uslubidagi o ‘ramasimon bezaklar kesishmasi. 2.
G'ishtning o'tkir burchagj.
Aris gutter Nov. Tom chetidagi yog'och. V shaklida boiadi. Yomg‘ir suvi
uchun tamov.
A rris rail Uchburchak reka. Uch qirrali uzun yog'och. To‘siq mustahkamligi
yoki bezak uchun ishlatiladi.
A rt Deco Art Deko. 1925-yili Parij xalqaro ko‘rgazmasidan keyin paydo
bo‘lgan bezak usuli, 30-yillar me’morchiligida keng ishlatilgan. Unda o‘tkir
burchakli chiziqlar, zigzaklar bezak asosini tashkil etkan.
Artemision Artemida. 1. Artemida ibodatxonasi. 2. Buyuk Aleksandr davrida
qurilgan Artemida ibodatxonasi. Grek ibodatxonalari ichida eng hashamdori va
mashhuri boigan. Dunyoning yetti mo‘jizalaridan bin.
A rt Nouveau Yangi san’at. XIX asrda Fransiya va Belgiyada rivij topgan
me’morchilikdagi amaliy san’at va bezak usuli.
Arts and Crafts San’at va hunar. XIX asr ikkinchi yarmida Angliyada
noodatiy amaliy san’at yo‘nalishi. Hunarmandchilikka katta urg‘u berishkan.
Assyrian architecture Ossuriya me’morchiligi. Miloddan awalgi IX-VII
asrlarda Mesopotamiya va yondosh yerlarda mavjud bo‘lgan Ossur hukmdorlari
davlati binokorligi. Saroylari asosan xom g'ishtdan qurilgan. Toshlar faqatgina
bezak beriladigan qismlarda va monumental dekorativ ustunlar uchun ishlatilgan.
Gumbaz qurish katta ahamiyat kasb etkan. Ossur, Kala (Nimrud), Nineva va Dur
Sharruk shaharlarida ulaming saroy va ibodatxonalari qazib o‘rgani!gan.
Astragal Munchoq. Tumor. 1. Nozik bezaklar yaratish uchun ishlatiladigan
munchoqlar yoki ingichka chiziq. 2. Quyma xalqali tumor. Uni ustun kallagida
uchratamiz. 3. Devordagi bo‘shliqlamiyopish uchun ishlatiladigan ingichka bezakli
material.
Atebe Toshto‘sham maydon. Musulmon me’morchiligida uylar oldidagi tosh
terilgan yo‘l yoki maydon.
Atelier 1. Ustaxona. 2. Usta hunarmandlar ish joyi. 3. San’at asarlari va
haykallar yaratish o'rgatiladigan darsxona.
Athenaeum Afina. 1. Afmaga bag'ishlangan ibodatxona. 2. Rimda Adrian
tomonidan adabiyot va boshqa fanlami o‘rgatish maqsadida qurdirilgan inshoot
Atrium Tuscanicum Tuskan atriumi. Atriumlaming eng eskisi va soddasi. Bu
kichik atrium Etrusklar davrida ishlatilgan. Shiftida ikkita katta to‘sini qolgan mayda
to‘sinlami va tomni ko'tarib turgan.
Atrium Corinthium Korinf atriumi. Bu zal boshqaiaridan hajmining kattaligi
va ustunlarining ko‘pligi bilan farqlanadi.
Atrium disphiviatum Benishab atrium. Tomrting nishabi tashqariga
yo'naitirilgan atrium. Bunda yomg'ir suvi ichkariga emas, tashqaridagi ariqqa
tushadi.
Aztec arcbitectura Atsteklar me’morchiligi. XIV asrda topib o‘rganilgan
me’morchilik obidasi. Atsteklar piramidasi. O'zlarinmg ilohlariga bag‘ishlangan
ibodatxona. Paraller zinapoyalar bino tepasiga - ibodat joyiga olib chiqadi.
Meksikaning Malinalko hududida joylashkan butxonaga ilon og‘zi shaklidagi ochiq
joydan kiriladi. Ichkaridagi aylana qism toshlardan o‘yib tozalangan va burgut,
qoplon haykallari ijod qilingan. Ispanlar keltirgan vayronagarchiliklardan so‘ng bir
qancha xarobalar saqlanib qolgan. Atsteklar poytaxti Tenoktitlan Yangi Mexiko
shahri ostida ko‘milib ketkan.
В
Bab Eshik. Arab tilida eshik yoki darvoza.
Babylonian architecture Bobil me’morchiligi. Qadimgi Bobilda asosan xom
g'ishtdan quriigan binolar. Devor chiroyli ko‘rinishi uchun ustun shakllari qisman
bo‘rttirib ishlangan. Ba’zan pishkan va sirlangan g‘ishtiar ishlatilgan. Tor xonalar
qalin to'sinlar va lo‘mbozli tomlar bilan yopilgan. Miloddan awalgi 2000-1600
yillarda quriigan Bobil saroylari va ibodatxonalari qazib o‘rganilgan. Yangi Bobil
imperiyasi poytaxti boigan Bobil miloddan awalgi 605-562 yillarda hukmronlik
qilgan Nebuchadnazar II tomonidan bunyod etilgan. Shahar to‘rtburchak, sakkiz
darvozali, ikki qator qo‘rg‘onli; markazida Marduk ibodatxonasi joylashkan. Ishtar
deb atalgan darvozasi devori oltin rangli farizalar, sirlangan ko‘k g'ishtlar; sher,
buqa va ajdar tasvirlari bilan bezatilgan. Bobilda Semiramida sharafiga bunyod
etilgan gumbazli osma bog'lar dunyoning yetti mo‘jizalaridan biri hisoblanadi.
Back Ort. 1. Bino, buyum yoki obyektning orti. 2. Biror unsuming tayanch
qismi. 3. Parchinning yopishtirilgan tomoni. 4. Balanddagi to‘sin yoki tomning
tepasi. 5. Tom tagidagi to‘sin. 6. Arkning tepa qismi.
Back arch Orqa ark. Ichki yuzasi devor yuzasidan farqli bo‘lgan ark. Fransuz
me’morchiligida XVII-XVIII asrlarda ishlatilgan.
Back choir (retrochoir)
Backdrop Sahna ortidagi bo‘z; to‘sib turish uchun.
Back fillet Qaytkan bezak. Eshik va deraza kesakisining qaytarma bezagi.
Backfilling, backfill Qora qoplama. 1. Devor bezaklari ichidagi haqiqiy
tayanch toshi. 2. Ark tepasini ko'tarish. 3. To‘sinIar orasiga g‘isht terish.
Back gutter Nov, tom uchidagi oqadigan suv yig‘iladigan uzun ariqsimon
qurilma.
Back hearth, inner hearth 0 ‘choq maydonchasi. Xonadagi o‘choq oldi joyi.
Backing Orqalash. 1. Tom to‘smining orqa yuzasi. 2. Pol qoqishdan oldin
tagiga pona qo'yib tekislash. 3. Devorgabiriktiradigan narsaning ortini tekislash. 4.
Hali qurilishi tugallanmagan devoming ichki yuzasi. 5. Ark ustidagi yo‘nib
ishlangan tosh. 6. Devor ichidagi bo'shliqqa solib yuboriladigan mayda tosh. 7.
Backing brick.
Backing brick Past sifatli g‘isht (devor ichida ishlatib yuboriladigan)
Yüklə Dostları ilə paylaş: |