M muxamedova

rafter
 
Bog‘lovchi 
to‘sm.
Tom to‘sinlarini pastki nishab tomonidan 
ko'tarib turuvchi gorizontal yog‘och to‘sin.
Binding stone Bezakli tosh parchasi yopishtiriladigan tosh.
Blank door Eshik o‘mi. 1. Devordagi bo'shliq, kirish o‘mi. 2. G‘isht terib 
yopib yuborilgan devordagi eshik o‘mi.
Blank wall, blind wall, dead wan. Yopiq devor. Ochiq qoldirib qurilmagan 
devor. Eshik, deraza o'matish o'rinlari bo'lmaydi.
Blank window, blind window, false window Deraza o‘mi. 1. Tashqi 
devordagi deraza kabi ochiq deraza o‘mi. 2. G‘isht terib yopib yuborilgan deraza 
o‘mi.
Blind arcade Yopiq arkada, Rim binolarida devor yuzasida arklar qatorining 
bo‘rtma tasviri. IX-XII asrlar.
Blind door 1. (blank door 2) 2. Chiypardali eshik. Oralari biroz ochiq qoldirib 
qoqib chiqilgan gorizontal yog'ochlardan iborat eshik. Bunda havo aylanishi 
hisobga olinadi.
Blind 
joint 
Yopiq 
bo‘g‘in. 
Materiallaming 
qo‘shilgan 
qismlari 
ko‘rinmaydigani.
Blind pocket Quti. Deraza tepasida o‘matilgan metal tasmali chiypardaning 
yig‘uvchi qutisi.
Blindstory Yopiq qavat. 1. Tashqi derazasi bo'lmagan qavat. 2. Gotik 
cherkovida arkli galeriya.
Blocking cource Bo‘rtma qamas. Devoming eng tepa qismidagi tekis qatlain.
Block modillion Qosh, qalamqosh. Devor va shift tutashkan burchak bezagi.
Blue brick, Staffordshire blue Pechkada kislorod tanqis olovda pishib 
ko‘karib chiqqan g‘isht.
Blunt arch Ravoqli ark, yarim aylana bo‘lmagan uchi burchakli ark. Uning 
shakli sirkulda chizib chiqarilsa, ikki sirkul markazidan iborat bo‘iadi.
Brattishing, brandishing, bretisement Panjara va boshqa qurilmalaming 
yuqori qismidagi bezakni yaratish. Ko‘pincha xoch yoki gulli shaklida.
Bread room Non xonasi. Non, pishiriqlar, shirinliklar kabi yeguliklar 
saqlanadigan tokchali xona.
Breast Izora. 1. Devoming loyihadagi qismi, masalan mo'ri. 2. Devoming 
deraza balandligidagi qismi. 3. To‘sinning ostki qismi. Panjaraning quyisi.
Breast molding Izora naqshi. 1. Devor o‘rtasidagi quyma naqsh. 2. Deraza 
ostini qoplam bilan berkitish.
Breastwork I. Mo‘ri atrofidagi toshli bezak. 2. Binoning bosh ko‘rinadigan 
kalta devori. 3. Shu balandiikdagi mudofaa devori.
Breccia Yerga bezak berib terilgan marmar.
Brick Pishiq g‘isht. Kirpich. 
(Kirpich asli eski turUycha so ‘z)

---

Brick aud brick G‘ishtlami bir biriga bog‘lab terish usuli; ikki g'isht ustiga 
qo'yilgan g‘ishtochiqjoyni yopibketadi.
Brick Dogging, brick and stud work, brick nog Sinch yoki to‘sinlar orasiga 
g‘ isht terib chiqish.
Bridgeboard Yog‘och zinaning zinapoyalarini ko‘taruvchi uchburchak uzun 
yog‘och.
Brise soleil Oyna o‘mida o‘matilgan, ochiq oralatib qoqilgan, quyosh nuridan 
qisman yoki to‘liq asrovchi material. U qotirilgan yoki ko‘tariladigan bo‘ladi.
Broach 1. Uskuna bilan tosh yuzasini diagonal parallel chiziq tushirib o‘yish. 
2. To‘rtburchak minora usti sakkiz burchak bilan davom ettiriladigan boisa, 
ulaming moslashuv joyida hosil bo‘lgan piramidaning yarim ko‘rmishi. 3. Minora. 
4. Har qanday tik ishlangan bezak.
Broached spire To‘rtburchak minora ustidagi sakkizburchak minora, ulaming 
birikkanjoyi.
Brob Pona shaklda bo'lgan o‘tkir metall, to‘sin qotirishda ishlatiladi.
Broken arch Markaziy qismi uianmay ochiq qoldirilgan ark. Oldidagi 
monument tanho ko‘rinib turishi uchun orqasida hech narsa qurilmaydi. Bunday 
arklar yuk ko'tarmagani uchun uianmay qoldirsa bo‘iaveradi.
Broken pediment Uchuq peshtoq. Xuddi broken arch kabi bo‘ladi. Farqi 
arch deb aylana gumbazga aytiladi, pediment deb uchburchak shaklli, tom kabi 
nishabli peshtoqqa aytiladi. 0 ‘rtasi ochiq peshtoq.
Broken rangework Devorga terilgan turli o‘lcham va balandliklardagi tosh. 
Sababi toshlar bir necha boiaklarga ajralib singan bo‘lishi mumkin.
Brontenm Gretsiya va Rim teatrlarida momaqaldiroq ovozini o‘xshatish uchun 
yasalgan qurilma; tepaga yig‘ilgan tosh uyumi maxsus joyga tushirib yuboriladi.
Brotch Ingichka uzun daraxt shoxining U shaklida bukilgani. Tom lo‘mbozida 
qamishlarni mustahkamlashda ishlatiladi.
Brownstone Jigarrang tosh. 1. AQSHda XIX asrda keng ishlatilgan to‘q 
jigarrang yoki qizil rangli tosh. 2. Shu tosh bilan bezatilgan uy.
Brutalism, New Brutalism Beton va devor bezaksiz ochiq va qo‘pol 
qoldirilishi tarafdori bo‘lganlaming arxitekturaviy yo‘nalishi
Bucraninm Buqa. Rimning Iona va Korinf usulidagi farizada tasvirlangan 
buqaning bosh suyagi haykali. Ba’zan gulchambar osiIgan holda tasvirlangan.
Bulla Tutqich. Rimliklar eshigining nafis bezatilgan metall tutqichi. Eshik 
qismlarmi qotirishda ishlatiladi.
Bull nosed step Qayrilma zinapoya. Eng quyi zina pog‘onasi chetining aylanali 
qayrilma bezagi. Bezak sal kengroq ko‘rsatadi.
Bull’s eye Buqako'z. 1. Xalqa shaklli bezak. 2. Dumaloq yoki tuxumsimon 
darcha. 3. Shu qurilmaning aylana bezagi. 4. Qabariq shisha disk.
Bundle pier Bog‘lamli ustun. Yuzasi to‘lqinsimon qiyshiq yoki siniq 
ko‘rinishda bo‘lgan Gotik ustun. Bu kabi ustunlar qirg‘oq maydonchasi ostida, 
ko‘prik ostida va deraza arki ostida tayanch qilib ishlatilgan.
Byodo-in Yaponiyaaing Kyoto shahrida 1052-yili Fujivara Michinaga uchun 
qurilgan dalahovli. Asosiy zali Humo zali nomi bilan mashhur. Yaponiyaning eng 
go‘zal obidalaridan bin.

---

Byzantine architecture Vizantiya me’morchiligi. Sharqiy Rim imperiyasi 
bo‘lgan Vizantiya me’morchiligi. IV asrda xristian va Rim an’analari asosida gullab 
yashnagan. 1453-yil Turklar Konstantinopolni egallaguncha Vizantiya mavjud 
boigan. Ulkan gumbazlari, yarim dumaloq arklari va nafis ustunlari, rang hamda 
bezak boyligi bilan ajralib turadi. Misol sifatida mashhur Avliyo Sofiya. (Hagia 
Sophia) (532-537)
Byzantine Revival Vizantiya me’morchilik usullarmmg XIX asrda qayta 
qoMlanilishi. Asosan cherkovlaming ko‘p gumbazlarida, dumaloq arkli derazalarida 
uchratiladi.
С
Cabinet Kabinet. 1. Ta’lim olish yoki konferensiya uchun moijallangan 
shaxsiy xona. 2. Ilmiy tajribalami ko‘rsatish uchun xonalar jamlanmasi.
Cabinet window Peshtaxta derazasi. XIX asrda paydo bo'lgan, savdo mollari 
ko‘rsatib qo'yilgan do‘kon derazasi.
Cabinet w ork Ajoyib ko'rinishda va yaxlit uyg‘unlikda kabinet va tokchalar 
qurish.
Cable Sim. Ustun va devordagi ustun shakffi bezakda, panjarada yuza silliq 
bo‘lmay qovurg‘ali boiadi. Qovurg'aning bitta naysimon uzun yo‘liga cable 
deyiladi.
Cabled fluting, ribbed fluting, stopped flute Qovurg‘ali bezak.
Cabling, cable molding Sim bezak. 1. Cable bezagi. 2. Burama arqon 
ko'rinishidagi bezak.
Caementiciae structurae Betonli qurilma. Kichik tosh bo‘laklarini solib 
betondan devor qurish.
Caementnm Shag‘al.(ko‘pligi caementa) Beton quyishda ishlatiladigan 
mayda tosh bo'laklari.
Caen stone Kayen toshi. Normandiyaning Kayen hududi toshi. 0 ‘rta asrlarda 
Angliyada qurilishda ishlatilgan.
Caer- Wales va Angliyadagi joy nomlari, qo‘rg‘on, saroy yoki shahar notnlari 
bilan ishlatiladigan prefiks - so‘z oldi qo'shimchasi.
Caernarvon arch (Carnarvon arch)
Cage Qafasli joy. Atrofi yengil yog‘och to‘siq bilan o‘ralgan cherkovdagi 
ibodat joyi.
C aher Kahir. Irlandiyada dala qo‘rg‘oni sifatida qurilgan inshoot.
Cairn Uyum. Ramziy ma’no kasb etuvchi to‘plab qo‘yilgan tosh uyumi.
Caisson Botiq bezak. 1. Coffer. 2. Gumbaz ichki bezagida ishlatiladigan botiq 
bezak.
Calathus Kalafa. Kormf uslubidagi ustunning qo‘ng‘iroq yoki savat shakliga 
o'xshash qismi.
Calcatorium Kalkator. Vino omboridagi tosh maydonchali yo‘lak. Vino 
xumdonlari katta bo‘lgani uchun uni balandroqdan turib ko'rish imkonini beradi.
C aldarinm Kaldariy. Garmxona. Rim hammomiaridagi issiq suvli basseyn.
Calefactory Monastirdagi oddiy isitiladigan xona.
C alendar Kalendar. Oln ikki oyning ramziy tasviri yoki haykali.

---

Calf’s tongue molding, calves’ tongue molding Til bezak. Ark atrofida joy 
olgan mol tilini eslatuvchi shaklli bezaklar.
Caliduct Kaliduk. Qadimgi Rimda g‘isht parchalaridan yoki terrakotadan 
qurilgan isitish tizimi.
Calotte Piyola shaklini eslatuvchi gumbaz.
Calvary Kalvariya. 1. Katolik mamlakatlarda Iso payg'ambaraing o‘limi 
tasvirlangan haykal. Shaharga kirish yo‘lining balandligida, cherkov oidida va 
boshqa yerlarda bo‘ladi. 2. Krest o‘matilgantepalik.
Calvary cross Kalvariya xochi. Uch zinapoya balandlikda o'matilgan krest. 
Ular imon, umid va sahovat zinapoyalari deb tushuniladi.
Calyon Kalyona. Bino devori qurishda ishlatilgan chaqmoq tosh.
Camba Kamba. Non yopiladigan va pivo tayyorlanadigan joyning lotincha 
nomi.
Camber arch Tekis ark. Tepasi deyarli aylana hosil etmagan tekisroq ark.
Camber beam Kamon to‘sin. 0 ‘rtasi ozgina tepaga qiyshaygan to‘sin.
Camber piece, camber slip Qolip. Ark qurilguncha ishlatilgan ark qolipli 
yog'och tirgak.
Camber window Toqli deraza. Tepasi arkli deraza.
Camboge Kamboj. Tropik mintaqalarda beton-toshdan bo‘igan darchali devor 
qismi, havo aylanish darchasi.
Came Novdaband. Vitrajli deraza oynalarini biriktirib ushlab turuvchi nozik 
qo‘rg‘oshin.
Camera Kamera. 1. Qadimgi me’morchilikda arkli tom, shift yoki gumbaz. 2. 
Shifti arkli yoki gumbazli xona. 3. Kichik xona.
Camerated Toqli. Arkli yoki gumbazli ko‘rinishga ega bo‘lgan.
Camera vitrea Parchinli toq. Yuzasi parchinlar bilan bezatilgan gumbazli
shift.
Caminus Kamin. 0 ‘choq. 1. Qadimgi Rimning metall erituvchi jihozi. 2. Uyni 
isitish uchun yoqiladigan o'choq.
Campana Kampana. Korinf ustuni tepasi o‘zagi.
Campaniform Qo‘ng‘iroq shaklli.
Campanile Qo‘ng‘iroq minorasi.
Campanulated Qo‘ng‘iroq shaklda qurilgan.
Camp ceiling Nishabli shift. 1. Piramida ko‘rinishli shift 2. 0 ‘rta tomi tekis, 
ikki yoni nishabli boigan tom shifti.
Canalis, canal Kanal. 1. Iona ustunidagi uzun botiq yo‘l. 2. Botiq joy. 3. Eski 
shahaming tor yo‘li. 4. Ariq. 5. Rim foramining noodatiy maydon bezagi.
Canaliculus Ariqcha. Qamish shaklida o‘yib ishlangan kichik botiq joy.
Cancelli Kansella. 1. Dastlabki xristian cherkovlarida ruhoniyni ajratib 
turuvchi panjarali to‘siq. 2. Rim sirkida yog'och panjarali darvoza.
Cape Cod house Koloniya uyi. To‘g‘ri burchakli, tomi nishabli uy. Tomida 
deraza bo‘lmaydi. Cape Cod koloniyasida paydo boigan usul. Ular uch xil bo'ladi: 
half house, three quarter house, full cape house.
Capitolium vetus Vetus kapitoliyi. Yupiter, Yuno va Minervaga bag'ishlab 
bunyod etilgan qadimiy ibodatxona.

---

Cap molding Yuqoridagi bezak. 1. Biror qismning tepasidagi bezak. 2. Eshik 
va derazalar tepasidagi bezak.
Cappella del coro Xo‘r sahnasi. Cherkovda qo‘shiq aytiladigan joy.
Capping Qalpoq. Binoning har qanday yuzasi tepa qismi.
Capping piece, cap piece, cap plate Qalpoqli boiak. Har qanday tik 
o‘matilgan yog‘ochlar yoki boshqa qurilmalaming yuqorisiga o'matiluvchi to‘sin 
qismi.
Capreolus Tayanch ustun. Qadimgi to‘sinli tomlarda chordoqda o‘matilgan 
ustun.
Caprile Molxona. Echkilar boqib asralgan joy.
Capstone Yakkatosh. Devor tepasida tunuka o‘mida joylangan toshning biri. 
Ikki tomonga nishabli bo‘ ladi.
Carolingian architecture Buyuk Karl davri me’morchiligi. Karl arxitekturasi. 
VTII-IX asrlarda Germaniya va Fransiyada mavjud boigari. Buyuk Karl (768-814) 
sharafiga shunday nomlangan. Axen bosh cherkovi mazkur usul namunasidir.
C arpenter Gothic Gotik duradgorlik. AQShda XIX asrda yog‘ochlar yuzasida 
Gotik unsurlarining qo‘llanilishi.
C arreau Ko‘z. Olmos yoki to‘rtburchak shaklli shisha. Mozaikalarda 
ishlatiladi.
C arrefour Karefor 1. Ko'chalar ayrilish qismidagi ochiq maydon. 2. Chorraha 
yoki kesishuv. 3. Jamoat maydoni.
C arrel, cubicle Karel. 1. Kutubxonada holi kitob o‘qish uchun alohida kichik 
bo'linma. 2. Cherkovdagi kichik joy.
Carrelage Poykoshin. Polga bezakli qilib terilgan terrakota.
C arnage Kosovur. Yog‘och zinapoyalar orasida tayanch bo'lgan to'sin. 
Odatda devor va tashqi zmapoya orasida.
C arriage porch Dalon. Avtomobil panada turishi uchun mo‘ljallangan 
darvoza oldi joyi.
Cartibulum Kartibul. Rim binolarida atrium ichida kursi sifatida ishlatilgan 
to'rtburchak tosh.
Carton pierre Karton qoplama. Yelim va bor aralashmasi, yana bir qancha 
elementlar qo'shib ishlab chiqarilgan material. Suvoq qilinmagan devorlami 
qoplashda ishlatiladi. U toshdan o‘yib ishlangan bezak ko'rinishini berishi mumkin.
C artoon Devoriy tasvir. Devoming to‘liq yuzasi bo‘ylab ishlangan chizma 
yoki tasvir.
Cartouche Kartush. 1. Bezakli tablo. Chetlari o‘rama bezakli bo‘ladi. 
O'rtasiga yozuv va tasvir o‘yib ishlanadi.
Carved work 0 ‘yma