M muxamedova


Eastern crown (Antique crown)


səhifə228/237
tarix13.12.2023
ölçüsü
#174868
1   ...   224   225   226   227   228   229   230   231   ...   237
Muxamedova M. Me\'morchilik asoslari

Eastern crown (Antique crown)
Easter sepulcher 
Pasxa tokchasi. Ba’zi cherkovlarda payshanbadan Pasxa 
bayramigacha muqaddas buyumlar joylashtiriladigan tokcha.
Eastlake style 
Istleyk uslubi. Ingliz me’mori Charles Lock Eastlake (1833- 
1906) nomi bilan ataluvchi o'zming uslubi. Bu usul og'ir gMshtlar va boy bezaklar 
bilan ajralib turadi.
E ast 
window 
Sharqiy deraza. Cherkovda xor orqasidagi sharqiy devorda 
joylashkan deraza.


Eaves Tom etagi. Nishabli tomning devordan tashqariga chiqqan eng quyi 
qismi.
Eaves channel Sliv, nov. Tomdan oqib tushadigan suvlami to‘p!ab quvurga 
joylab beruvchi moslama.
Ecclesiology Ekliziologiya. Aynan cherkov qurish va bezatishga oid 
me’morchilikning bir sohasi fani.
Echinus Ekina. Lagan shaklli us tunning bir qism bezagi. U ko'pincha Doriy 
ustunlarining eng yuqori qismidan bitta pastda joylashkan.
Echinus and astragal Munchoqbezak. Tuxum va tig* shaklli bezaklar.
Eclecticism Eklektisizm. XIX asming ikkinchi yarmida Yevropa va AQShda 
me’morchilikda mavjud boigan turli xil aralash boigan bezaklar jamlanmasi.
Ecphora Ekfora. Har qanday bezak yuzasi ostida yoki ortida joylashkan bezak.
Edge shafts Yondosh ustun. Devor yoniga o'matiladigan va arkni ko‘taradigan 
ustunlar. Asosan Normand me’morchiligida.
Effigy Odam haykali. Butun bo‘y-basti bilan tasviriangan odam.
Ekklesiasterion Zal. 1. Yunon shaharchalarida faollar zali. 2. Shaharchada 
konsul xonasi. 3. Diniy yig‘ilishlar joyi.
Elaeothesium Elotez. Rim hammomlarida yog* saqlanadigan joy. U yerda 
yuvinuvchilar badaniga moy surtishkan.
Electrum Elekrtum. Oltin va kumush aralashmasidan iborat qorishma. Saroy 
va ibodatxonalar bezaklarida ishlatilgan.
Elevation Ko'tarilish. Bino vertikal qismi chizmasi. U ichki tarafdagi yoki 
tashqi tarafdagi boiishi mumkin.
Elgin marbles Elgin marmarlari. Afmaning Parfenon binosidan olib kelingan 
ko‘pgina marmar haykallar. 1816-yildan beri Britaniya muzeyida saqlanadi. Bu 
haykallar bir vaqtlar Parfenonning tom qismini, devor yuzalarini va boshqa joylarini 
bezab turgandi.
Ell, el 
El. Binoning cho‘zilgan qanotli qismi. U asosiy binoga to‘g‘ri 
burchakdajoylashadi.
Elliptical arch Elliptik ark. Yarim ellips shaklli ark.
Elliptical stair Elliptik zina. Tuxumsimon ko‘rinishli aylana zina.
El Tajin style El Tajin uslubi. 200-900 yillarga oid Amerika qit’asida 
Totonaklar me’morchiligi uslubi. Ingichka qamaslar, tokchali joylar, ko'pgina 
geometrik bezaklar, o‘yib ishlangan haykallar kabi xususiyatlarga ega qurilmalar 
Totonaklar poytaxtida mavjud bo‘lgan. U shahar hozirda Meksikaning Vera Kruz 
shtatida joylashkan. Mashhur obidasi 600-yili qurilgan piramidasidir.
Emarginated Hoshiyalangan.
Embattled, embattlemented Himoyalangan. Qo‘rg‘on tepasiga o‘q otish 
uchun ochiq oralatib devor qurilganlik.
Emboss Bo‘rttirish. Material yuzasining kerakli joylarini o‘yish orqali bo‘rtma 
tasvirlar hosil qilish.
Embow Bukish. Ark va gumbaz shakllarini hosil qilish.
Embowed Bukilgan. Yoysimon qurilmaga ega ma’nosida.
Embrasure Bo'shliq. 1. Qal’a devori oralaridagi bo‘sh joy (Olq otiladigau). 2. 
Eshik va derazalar o‘mi.


Emissarium Zovur. Qadimgi Rim qurilmasi nomi: suvni quritish uchun 
qazilgan ariq.
Em pire style lmperiya uslubi. Birinchi Fransuz imperiyasi davrining 
neoklassik me’morchilik uslubi (1804-1815). Napoleon davri arxitekturasi.
Emplecton Emplekton. Greklar va Rimliklar qo‘Hagan tosh terish usuli. Bu 
qurilma himoya devori bo‘lib tashqi ko'rinadigan yuzalar tekis toshlardan qurilgan, 
ichki qismi esa mayda toshlar bilan to‘lg‘izilgan.
E ntablature Yuqori qatlam. 1. Mumtoz me’morchilikda ustun tepasining 
tomgacha bo'lgan qismi. U arxitrav (sarrov), fariza va qarnas qismlariga (araqi) 
boMinadi. 2. Devomingtojdor qismi.
Epistyle, epistyiium Ustunlar ustiga tushadigan to‘sin. Arxitrav deb ham 
ataladi. ( architrave) Agar to‘sin yog‘ochdan ishlangan bo‘lsa trabes deb ataladi.
Equilateral arch, equilateral pointed arch, three pointed arch Ravoqli ark. 
Ikki sirkul markaziga ega ark. 0 ‘rtasi burchak hosil etadi. Sirkul markazlari arkning 
ikki pastki yoni bo‘ladi.
Escutcheon. Qalqoncha. 1. Eshikka o'rnaliladigan metall. Unga kalit solinadi 
yoki xalqa ilinadi. Eshik tutqichlarining eshikka qotiradigan metall qismi ham 
shunday nomlanadi. 2. Yuzasiga qurol tasviri tushirilgan qalqon.
Escutcheon pin Shurup. Materiallami yog‘ochga qotiradigan mixsimon 
burama moslama.
Estipite Estipit. Ispan va Lotin Amerikasi me’morchiiigida to‘g‘ri burchakda 
kesishkan joylarga o‘matiladigan ustun.
Exedra, exhedra Yarim aylana o‘rindiq. 1. Yarim aylana shaklli, usti tomli, 
o'rindiqlarga ega joy. 2. Cherkovning yarim aylanali qismi. 3. Grek gimnaziyalarida 
dars o‘tilgan yarim aylana o‘rindiqli joy. 4. Qadimgi grek uylarida devor atrofi 
o‘rindiqli suhbattashish xonasi. 5. Ochiq xiyobonlardagi yarim aylana o‘rindiq.
Extradosed arch Yuzali ark. Tashqi aylanasi ichki aylana bilan bir xil bo‘]gan, 
devordan ajraJib ko‘rinib turgan ark.
F
Fabric 0 ‘zak, Suvoqsiz va bezaksiz bo‘lgan binoning haqiqiy ko‘rinishi.
Facade Fasad. Andom. Binoning tashqi ko‘rinishi. Bunda bino yakuniy 
bezatilgan holda tasvirlanadi.
False front Qo‘shimcha devor. 1. Binoni yanada kengroq ko‘rsatish uchun 
yoniga qurilgan quruq devor. 2. Binoni yanada baland ko‘rsatish uchun ustiga 
qurilgan qo‘shimcha devor.
False window, blind window Yolg'ondakam deraza. Derazalami ko‘p qilib 
tasvirlash uchun haqiqiy deraza qatorida soxta deraza chizmalarini yaratish.
Federal style Federal uslub. AQShda 1790-1830 yillarda urf bo‘lgan mumtoz 
madaniyatni eslatuvchi uslub.
Femerell Ventilator. Tutunni xonadan chiqarib tashlovchi parrakli qurilma. 
Devor yoki shiftga o‘raatiladi.
Fem ur Femur. Farizaning uzun uch qator yo‘ li oralaridagi yuza.
Fenestella Fenestal. 1. Daxmada odam tobuti kirgizilgan tuynuk ustidagi 
darcha U buyuk shaxslaming suyaklarini ko‘rib turish uchun qilinadi. 2. Chanoq


(jom, rakovina) ustidagi mehrobcha. 3. Cherkovda altar ichidagi narsalar ko‘rinib 
turishi uchun qoldirilgan darcha. 4. Kichik deraza.
Fenestra Darcha. 1. Mudofaa devorida o‘q otiiadigan darcha. 2. Derazaning 
qadimiy notni.
Fenestra biforis Fransuz derazasi (eski nomi).
Fenestral Derazacha. 1. Kichik deraza. 2. Shisha oynalar kashf etilguncha bo‘z 
yoki qog‘oz yopib ishlangan deraza.
Fenestration Derazachilik. Binoga deraza o‘matish ishiari.
Feng huo tai Minora. Buyuk Xitoy devori bo‘ylab quriigan minoralar. U 
to‘rtburchak quriigan va xavf paytida ogohlantiruvchi gulxan yoqilgan.
Flemish bond Flamand usuli. G‘isht terish usuli. Bunda g'ishtlaming bin 
bo‘yiga, biri eniga joylashtiriladi. Keyingi qatordagi bo‘yiga teriladigan g‘isht eniga 
joylashkan g‘ishtning ustiga tushadi. Shunda barcha bo'yiga terilgan g'ishtlar bir 
vertikal chiziqda joylashadi.
Florentine arch So‘nggi o‘rta asrlarda Florensiyada mavjud bo‘lgan ark turi. 
Ark tepasidagi toshlar ark yonidagi toShlarga nisbatan uzunlashib boraveradi.
Flying buttress Gumbaz burji. Gotik uslubga xos cherkov binosining bir qism 
devori. U ikkinchi qavat balandligiga to‘g‘ri kelib, tik tom yoki gumbazni ko‘tarib 
turuvchi toshli tirgak qurilma hisoblanadi.
Fons Fawora. 1. Hovuz. 2. Sun’iy fawora. Uning markazida chiroyli haykailar 
boiadi.
Footstall Ustun poyi. 1. Ustunning poy qismi. Bu qism alohida ko‘rinishda 
ajralib turadi. 2. Haykalni ko‘tarib turgan ustun.
Forecourt Old hovli. Binolaming kirish qismidagi ochiq maydon.
Fores canccris Amfiteatr eshigi. Poygachi otlar joyi eshigi. Shu eshik 
ochilgach otlar poygaga chiqib kelgan.
Fortress Qo‘rg‘on, qal’a. 1. Dushmandan himoyalanish uchun quriigan devor 
va ichidagi binolar. 2. Qochoqlar uchun boshpana.
Forum Forum. Guzar. Monumental binolar bilan o‘ralgan Rimliklar jamoat 
maydoni. Dastlab bu yer bozor vazifasida bo‘lgan.
Foss, fosse Xandaq. Himoyalanish uchun qazib suv to‘lg‘izilgan joy. Shahar 
atrofi bo‘ylab qazilgan.
Fossa Xandaq. Qo‘rg‘on atrofida emas, «rush joyida qazilgan uzun chuqurlik.
Fountain Fontan. Me’moriy fawora.
Four centered arch To‘rt markazli ark. Ichki qismi to‘rt sirkul markazidan 
hosil bo‘lgan ark.
Foyer Peshayvon. 1. Tashqaridan binoning ichkarisiga olib kiruvchi yo‘l. 2. 
Tashqi yo‘lak bilan auditoriya orasidagi joy. 3. Dahliz.
Framed overhang To‘rtburchak qurilma. Uyning tepasidagi kichik qism. 
Pastidagi tomning ustki vertikal yuzasi.
Frithstool Toshkursi. Cherkovda altar yonida bo‘Iadigan toshdan yasalgan 
o‘rindiq. Bunga boshpana so‘rab kelgan qochoqlami o‘tkazishkan.


G
Gable Gabal. 1. Chordoqli va ikki nishabli tom kokili. Nishabning yon 
tomonida bezakli ishlangan yog'och. 2. Shunga o'xshash tom. Biroq nishablari 
ikkiga bo‘lib quriladi: tik nishab ustiga yotiq nishab ulanadi.
G abled tow er Ochiq chordoqli minora. Uning tomi piramidaga o‘xshab to'rt 
nishabli bo‘lmaydi. Ikki tomoni nishabli, ikki tomoni vertikal uchburchak devorli 
bo'ladi. Ammo yon tomonlarida ham uchburchak tomlar hosil qilish mumkin.
Gable end Devor yakuni. 1. Tom chordog‘igacha yetkan, uchburchak bo'lib 
yakunlangan devoming yuqori qismi. 2. Gable.
Gable post Tom ustuni. Yon tomon tomning bezakli yog‘ochlarini ushlab 
turuvchi kalta yog‘och.
Gaine Gayina. 1. Haykal ostining bezakli tayanchi. U tepaga qarab kengayib 
boradi. Uning ustida haykal tasvirlangan. 2. Xuddi shunday qurilma. Faqat ustida 
oddiy odam byusti tasvirlanadi.
Galilee Galiley. 1. Cherkovning g‘arb tomonidagi ibodatchilar joyi. 2. Ilk 
qurilgan cherkovlarga yondosh xona. Ruhoniylar xizmatdan so‘ng shu xonaga 
kelishkan. Obro'li shaxslar shu yerga dafn etilishkan.
Galilee porch Galiley dahlizi. Tashqari bilan tutash dahliz. Cherkov zaliga shu 
yerdan kirilgan.
Gallery Galeriya. 1. Binoning ichida yoki tashqarisida bo'lgan uzun usti yopiq 
yo‘lak. 2. Sahni yuqoriroq bo‘lgan sozandalar, qo‘shiqchilar galeriyasi. 3. 
Auditoriyada yuqorilatib o‘matilgan o'rindiqlar joyi. 4. Binolarda balandroq joyli 
ibodat o‘mi. 5. Bino ichida bo‘ladigan xizmat ko‘rsatish yo‘lagi. Yoki bino ostidagi 
ta’minot joyi. Ba’zi galeriyaiar atrofni tomosha qilish uchun quriladi. 6. Maxsus 
faoliyat turlari uchun uzun va tor xona. 7. San’at asarlari ko‘rgazmaga qo‘yi!adigan 
xona. 8. San’at bilan bog'liq xizmatlar uchun xona.
G am brel roof, gambrel Siniq tom. 1. Har ikki tomoni ikki xil nishabli tom. 
Yuqori nishab yotiq, quyisi tik bo‘ladi. Britaniyada M ansard roof deyiladi. 2, 
Yuqori kichik qismigina gabal bo'lgan tom. (gable)
G arden wall cross bond Bog1 devori uslubi. G‘isht terish usuli. Bunda uch 
qator g‘ ishtlar bo‘yiga, bir qatori eniga teriladi.
Garderobe Garderob, kiyim javoni, shunday javonlardan iborat xona. 1. Wardrobe.
2. Kichik yotoqxona yoki darsxona. 3. Hojatxona so‘zinmg mufoyim atamasi.
G arrison house Gamizon. 1. Amerikada hindulardan himoyalanish uchun 
qurilgan joy. 2. Og‘ir yog‘ochlardan qurilgan kolonial uy. U ikki qavatli bo‘lgan.
Gemel window Juft eshikchali deraza. Ikki tabaqali deraza.
Genkan Genkan. An’anaviy yapon me’morchiligida oyoq kiyim yechib 
qoldiriladigan dahliz nomi.
Gentese Genteza. Ingiiz me’morchiligida binoga kirish qismi arkining ichki 
aylanalari.
Geometrical stair Geometrik zina. O'rtasidatayanch ustuni bo‘lmagan, burilib 
yuqoriga davom etkan zina.
Geometric style Geometrik uslub. Ingiiz Gotik me’morchiligida daslabki 
rivojlangan Bezakli uslub; XIV asr oxiri. Uning derazalari bezagida geometrik 
shakllami ko‘p ko‘ramiz.


Geometric tracery Geometrik deraza bezagi. Aylana va egma shakllardan 
iborat deraza oynasi usti bezagi.
Georgian architecture Jorj me’morchiligi. XVIII asrda Buyuk Britaniya va 
shimoliy Amerika koioniyalarida amalda bo‘lgan Joij I, Jorj II va Jorj III nomlari 
bilan atalgan me’moriy uslub. Unda Klassik, Uyg'onish va Barokko belgilarini 
ko'ramiz.
Gesso Gesso. Gips, yelim va oq rangdan iborat suvoq. U rasm chiziladigan 
suvoqda ishlatiladi.
Ghanadvara Ganadvara. Hindu ibodatxonasida iloh haykali o‘matilgan 
joyning mustahkam kirish eshigi.
Ghat Gat. Hindistonda daryoga olib tushuvchi zinapoya.
Gibbs snrroand Tojdor bezak. Deraza va eshiklaming tepasida suvoqdan 
keyin paydo bo‘ladigan bezak. Ular uch qismdan iborat bo‘lib, o‘rtasidagi ko‘proq 
bo‘rtib chiqadi.
Gib door, (Jib door)
Giglio Giglio. Fleur-de-lys kabi Florensiya belgisi.
Gilding Zarhallash. 1. Oltin barg, oltin kukuni, hallash uchun ishlatiladigan 
manbaa. 2. Tilla halli yuza.
Golosniki Ovoz quvurlari. Gretsiya Ortodoks cherkovi, Skandinaviya va 
Rossiya cherkovlarida, shuningdek Buxorodagi Kalon masjidida o'matilgan tovush 
kuchaytirgichlar. Ular voiz ovozini uzoqroqdagi o‘tirganlarga yetkazib beradi.
Gothic Revival Gotikka qaytish. XVIII-XIX asrlarda Yevropa va AQSh 
binolarida Gotik me’morchilik unsurlarining qayta qoilanilishi.
Gothic survival Saqlangan Gotik. Uyg‘onishdan keyin XVII asr binolarida 
ba’zi Gotik unsurlaming ko‘zga tashlanishi.
Gouache Govacha. 1. Xira bo‘yoqlardan foydalanib tasvirlar yaratish usuli. 2. 
Shunday chizma. 3. Chizmada ishlangan xira rang.
Government house Hukumat uyi. I. Rasmiy davlat ishlari uchun bino. 2. 
Davlat rahbarining idorasi.
G reat Pyramid Buyuk Piramida. Uch mashhur piramidalarning eng kattasi 
Qohiraga yaqin bo‘lgan Giza piramidasidir. Piramida - fir’avnlar maqbarasi. Uning 
asosi to‘rtburchak bo‘lib, tomonlari 230.4 metr, balandligi 146.6 metr. Bu 
balandlikka 201 pog‘onadan ko‘tarilib chiqsa bo‘ladi. Qurilishda 2500000 granit va 
ohaktosh ishlatilgan. Fir’avn Xufu sharafiga qad ko‘targan bu piramida Dunyoning 
yetti mo‘jizasidan biri sanaladi. U hozirda yaxshi saqlanib qolgan yagona eng 
qadimiy obidadir.
G reat Wall of China Buyuk Xitoy Devori. 2400 kiiometrga cho‘zilgan, oraliq 
masofaiarida minoralariga ega dunyodagi eng uzun va eng mashhur devor. U 
Mo‘ng‘uiiston hududiga ham o‘tkan. Miloddan avvalgi III asrda qurilgan bu 
ulug‘vor devor ko‘chmanchilaming shimoldan bo‘ladigan doimiy hujumlaridan 
himoyalanish uchun qurilgan. (Feng huo tai)
Groined Tutashkan. I. Tutash egma burchaklarga ega. 2. Ikki yarim aylana 
gumbaz birikishidan paydo bo‘Igan egma yo‘l.
Groined rib Kegay. Burchak qovurg‘asi. Tutash gumbazlar hosil etkan 
burchak ustidagi qovurg‘a.


G roined vault, groin vault Qo'shgumbaz. Ikki o‘zaro kesishkan yarim aylana 
gumbaziax birikmasi.
Groining Qovurg‘alash. Oddiy gumbazning ichki qismini qovurg'ali qilib 
bezatish.
H
Habitacle Xonadon. 1. Turar joy. 2. Haykal uchun devor ichidagi tokcha.
Half-tim bered Yarmi to'sinli. XVI-XVII asriar binosiga xos bo'lgan 
mustahkam yog‘ochlardan bunyod etilgan uy. Yog‘ochga yopishtirib yonidan g* isht 
terib chiqilgani uchun bu turdagi uylar yarim to‘sinli uylar deyiladi.
Hall Zal. 1. Yig‘ilish va ziyofat uchun katta xona. 2. Katta koridor yoki dahliz.
3. Shohona qasr, kichikroq uy, universitet yoki jamoat binosi. 4. 0 ‘rta asr 
qarorgohlarining eng asosiy xonasi.
Hall church Zalli cherkov. Markazi katta zalli cherkov.
Ham m er beam Kesik to‘sin. Shifteiz tom to‘ sinlari ikki yoqqa ajrab ketmasligi 
uchun o'rtasidan gorizontal to‘sin bog'lab turadi (Tie beam). Agar tie beam -
ulovchi to ‘sinni o'rtasini olib tashlasak, ikki yonida qolgan kalta to'sinlar hammer 
beam deyiladi. Ular diagonal yog‘ochlar bilan mustahkamlanadi. Kesik to‘sin 
Hamm er-beam roof Kesik to‘sinli tom.
H am m er brace Kesik to‘sinning diagonal tayanchi.
H am m er post Kesik to‘sinning vertikal tayanchi.
Hance Hansa. 1 Uch yoki to'rt sirkul markazli arkda kaltaroq radiusli egma. 2. 
Deraza tepasining kichik arki. 3. Haunch 1.
Hance arch (Hanse arch)
Hanging buttress Osma burj. 0 ‘z poydevori bo'lmagan, devorga biriktirib 
quriigan bug - devordan turtib chiqqan tayanch qurilma.
Hanging Gardens Osma Bog‘lar. Bobilda maiika Semiramida sharafiga 
quriigan ko‘p qavatli bog*. Shiftlari tosh gumbazli bo‘lgan. U dunyoning yetti 
mo‘jizasidan bin sanaladi.
Hanging post, gatepost, hinge post, swinging post Kesaki. Darvozani 
ko'tarib turgan vertikal to‘sin. Unga oshiq-moshiq o‘rnatiladi.
Helm roof Tig‘simon tom. Bu tomning to‘rt tomoni nishabli bo‘ladi. Lekin 
pastki nishabmngboshlanish qismi tekis gorizontal bo‘lmaydi: uchburchakli bo‘ladi.
Hem Hem. Ustun tepasi bezagini o'ramali qilib ishlash.
Hemicycle Yarim aylana. 1. Yarim aylanali arena. 2. Yarim aylanali xona. 3. 
Yarim aylana ko‘rinishli shiypon.
Hemicyclium Aylana kulba. Odamlar suhatlashib xordiq chiqaradigan 
boshpanali joy. Icfaida o‘rindiqlari mavjud boigan.
Hemiglyph 
Cbiziq
yarmi, hemiglif. Uch qator bo‘lgan bezakli chiziqlardan 
binning yarim qismi.
Hemitrigtyph Hemitriglif. Uch qator fariza chiziqlarining bir qismi.
Heng Tomto‘sin. Hovon. (Purlin)
Hospitalium Mehmonxona. 1. Rim uylarida mehmon kutiladigan xona. 2. 
Drama tomoshalariga begonalar uchun alohida kirish joyi.
Hospitium Hospit. Begona shaxslami qabul qilish xonasi.
House (Greek house, Roman house)


Hovel Chodir. 1. Odam, chorva mollari yoki to'plangan hosil ustiga 
tortiladigan chodir. 2. Faqirona uy.
Hoyuk (Tell so'zining turkchasi)
Hsiao shib ta mu To'sinli qurilma. An’anaviy xitoy me’morchiligida har 
qanday to‘sinli qurilma. Bu oddiy uylar qurishda ishlatiladigan uslub.
Hsi lou Xitoy tomoshagohi. An’anaviy xitoy usulida qurilgan sahnali, 
qo‘shimcha xonalarga ega teatr.
Hsing tan Minbar. Konfutsiy ibodatxonasi minbari.
Hua chnan Xua chuan. Tekis vaegmaterrakotaparchinlari terilgan tosh devor.
Hua piao Tosh ustun. Xitoy saroylariga kirish qismida o‘matiladigan tosh 
ustun. Unda “Xush kelibsiz” so‘zlari bo‘ladi. Ustunning ramziy ma’nosi ham 
shunday.
Hymn board Madhiya taxtasi. Cherkovda muqaddas qo'shiqlar va madhiyalar 
bitilgan taxtalar.
Hypaethral, bypetbral Ochiq. Tepasi osmonga qisman yoki to‘liq ochiq 
bo‘lgan bino.
Hypaethron Ochiq hovli. Tomsiz bo‘lgan bino qismi.
Hypaethrum Eshik derazasi. Eshik yuqorisidagi to‘siqli deraza.
Hypermensut “Quyosh toshi” Keltlaming doira qilib o‘matkan toshlarining 
markazda joylashkani.
Hyperthyrum Fariza va qamas. Eshik tepa qismi uchun ishlangan bezak.
Hypobasis Quyi poydevor. Poydevoming eng mustahkam quyi qismi.
Hypocaustum Issiq pol. Markaziy isitish tizimi. Rimda bo‘lgan bu qurilma 
ichidagi bo‘shliqlardan issiq gaz harakatlanib uyni ilitkan.
Hypodromus Gipodrom. Qadimgi rimda usti yopiq yo‘lka.
Hypogeum Gipogey. Qadimiy me’morchilikda yer osti qabristoni.
Hypophyge Gipofiji. Biror qism ostida ishlangan chuqur egma yuza. Masalan 
qadimiy Doriy ustunlarida.
I
Ice bouse Muzxona. Devori issiqlik o'tkazmasligi uchun ikki qavat bo'lgan, 
hamda orasi qipiq bilan to ig ‘izilgan kichik bino. Bu yerda muz saqlangan. Erigan 
muz suvlari quvur orqali kerakli joyga yetkazilgan.
Ichnographia Tarh, ixnografiya. Qog'ozda chizilgan yer loyihasi. U 
binokorlikda yoki sayohatda ishlatilgan. Xarita kichik yoki katta hududni qamrab 
olgan.
Impluvium Impluviy. Qadimgi Rim turar joylarida xona ichida joylashkan 
hovuzcha. Tomdagi yomg‘ir suvi shu hovuzga oqib tushkan.
Impost Impost 1. Ark aylanasi ostidagi tosh. U ustun ustida joylashadi va 
yuqori va pastki qismlarga nisbatan kengroq bo‘ladi. 2. Bo‘laklarga bo‘lib ishlangan 
deraza oynalarming bin.
Impost block, dosseret, supercapital Kosa. Ustun ustiga o'matiladigan, arklar 
yukini ko‘taradigan tosh.
In-and-out bond Ichkari-tashqari usul. Devor burchagida yirik va mustahkam 
toshlami terish usuli: biri ichkarida, biri esa undan tashqariroqda bo'ladi.


In antis Oraliqda. Peshayvon orasidagi ustunlarga aytiladi. Ustunlar soniga 
qarab ikkilik, to'rtlik, oltilik hamda sakkizlik turlari ko‘p uchratiladi. Aslida ikki 
chekkadagi ustun emas devor qismi boiadi.
Inca architecture Inklar me’morchiligi. Hozirgi Peru hududida XII-XVI 
asrlarda taraqqiy etkan Inklar me’morchiligi. Katta toshlardan qurilgan mudofaa 
inshootlari inklaming o'ziga xos yodgoriigi hisoblanadi.
In cavetto Qolip. Bezakning teskari aksi. Bu usuldagi naqsh devorga o‘yib 
tushirilmaydi. Qotmagan suvoq ustiga qolip bosib bezak yaratiladi.
Incavo 0 ‘yiq. 0 ‘ymakorlik ishining bir qism yuzasi.
Incertum opus (Opus incertum)
Indented molding, indenting Dandana. Tish ko‘rinishida uchburchak qilib 
ishlangan bezak.
Indian architecture Hind me’morchiligi. Hindistonda dastlabki binolar turar 
joylardan tashqari ibodatxonalar bo‘lib, ulami loy va to‘sinlardan bunyod etishkan. 
Lekin ulaming hech qaysisi bizgacha yetib kelmagan. Biz ko‘rishimiz mumkin 
boigani keyinroq insho etilgan toshli binolardir. Ulaming binolaridagi har bir qism 
ko‘p takrorlanadi. Haykaltaroshlik namunalarini ham uchratamiz.
Intercolumniation Ustunlar oraligi. 1. Yonma yon joylashkan ustunlar 
orasidagi masofa. Masofa ustun poyidan emas, tekis yuzasidan oichanadi. 2. 
Ustunlami oraliq masofalarda o'matish tizimi: 

Yüklə

Dostları ilə paylaş:
1   ...   224   225   226   227   228   229   230   231   ...   237




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin