Magnit zanjirlar haqida umumiy ma’lumotlar Magnit zanjirlarining asosiy qonunlari Elektr va magnit zanjirlaridagi o‘xshashliklar


Elektr va magnit zanjirlaridagi o‘xshashliklar



Yüklə 202,84 Kb.
səhifə3/4
tarix21.05.2023
ölçüsü202,84 Kb.
#119076
1   2   3   4
Ma\'ruza-4

Elektr va magnit zanjirlaridagi o‘xshashliklar

Elektr va magnit zanjirlarida ayrim (Om va Kirxgof) qonunlarining o‘xshashligidan, ulardagi ayrim kattaliklarni bir-biri bilan solishtirish natijasida shunday xulosaga kelish mumkinki, unga ko‘ra magnit zanjirini ham xuddi elektr zanjiri singari ekvivalent almashlash sxemalar yordamida tasvirlash mumkin. Umumiy holda elektr va magnit zanjirlaridagi o‘xshashlik (analogiya) ni quyidagi jadval ko‘rinishida ifodalash mumkin:





Elektr zanjiri

Magnit zanjiri

1. EYuK: E [V]

MYuK: [A]

2. Elektr toki: I [A]

Magnit oqimi: Ф [Vb]

3. Elektr qarshilik: [Om]

Magnit qarshilik: [1/Gn]

4. Elektr kuchlanish: [V]

Magnit kuchlanish:

5. Om qonuni:

Om qonuni:

6. Kirxgofning 1-qonuni:

Kirxgofning 1-qonuni:

7. Kirxgofning 2-qonuni:

Kirxgofning 2-qonuni:

Klassik o‘quv adabiyotlarda uchraydigan yuqorida qayd etilgan elektr va magnit zanjirlari o‘rtasidagi o‘xshashliklar ayrim kamchiliklarga ega. Masalan, o‘zgarmas tok elektr zanjiridagi Re qarshilikda elektr energiya issiqlik energiyasiga aylansa, o‘zgarmas magnit oqimli magnit zanjiridagi qarshilikda energiya magnit maydoni energiyasi ko‘rinishda to‘planadi, ya’ni qarshilik reaktiv element vazifasini bajaradi. Elektr zanjirida ko‘paytma quvvat birligida o‘lchansa, magnit zanjirida bu holat bajarilmaydi va hokazo. Demak, elektr va magnit zanjirlaridagi munosabatlar yuqorida qayd etilgan tartibda solishtirilsa, tom ma’nodagi o‘xshashlik (analogiya) yuzaga kelmaydi.


Shuning uchun turli (elektr, magnit, mexanik, issiqlik, gidravlik va h.k.) tabiatli zanjirlardagi jarayonlarni bir xil ko‘rinishdagi tenglamalar bilan ifodalash maqsadida professor Zaripov M.F. tomonidan quyidagi analogiya mezonlari taklif etilgan.
1. Energetik mezon: Har qanday tabiatli zanjirda kuchlanish va tokning ko‘paytmasi quvvat birligida o‘lchanishi lozim, ya’ni: .
2. Statik mezon: Har qanday tabiatli zanjirda tokning qarshilikka ko‘paytmasi kuchlanishga teng, ya’ni: .
3. Dinamik mezon: Har qanday tabiatli zanjirda tok zaradning vaqt bo‘yicha hosilasiga teng, ya’ni: .
Ushbu mezonlarga asoslanib, elektr va magnit zanjirlaridagi o‘xshashliklarni quyidagicha ifodalash mumkin:





Kattalik va munosabatlar

Zanjirning tabiati

Elektr

Magnit

1.

Kuchlanish

yoki - EYuK [V]

yoki - MYuK [A]

2.

Tok

[A]

[V]

3.

Zarad

[Kl]

[Vb]

4.

Qarshilik



- uyurmaviy toklar yo‘lidagi elektr o‘tkazuvchanlik,
[ ]

5.

Induktivlik



-uyurmaviy toklar yo‘lidagi elektr sig‘im, [Ф]

6.

Sig‘im



, [Gn]

Ushbu o‘xshashliklarga asoslanib, istalgan tabiatli zanjirni bir xil ko‘rinishdagi tenglamalar yordamida ifodalash va hisoblash mumkin bo‘ladi.





Yüklə 202,84 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin