MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

33 

psixoloji  fikrin  inkiĢafına  öz  təsirini  göstərirdi.  Bakı  ġərqlə 

Qərbin,  Ģərq  mədəniyyəti  ilə  qərb  mədəniyyətinin  qovuĢduğu 

mərkəzə çevrilirdi. Bura həm ġərqdən, həm Rusiyadan, həm də 

Avropadan  insanlar  gəlir,  iĢ  qurur,  iĢləyir,  yaĢayır,  Ģəhəri 

zənginləĢdirirdilər.  

Bir  tərəfdən  sənayenin  tələbatını  ödəyən  iĢçilərin  hazır-

lanması üçün məktəblər açılır, təhsil almaq üçün baĢqa ölkələrə 

tələbələr  göndərilir,  mətbuat  yaranır,  digər  tərəfdən  qadın 

hüquqları,  Ģəxsiyyət  azadlıqları  tapdanırdı. Ona  görə də Azər-

baycanda maarifçilik hərəkatı geniĢlənməyə baĢladı. Bir tərəfdə 

xalqın  inkiĢafını  həyat  tərzinin  kəskin  Ģəkildə  dəyiĢməsində 

görənlər,  cəhaləti,  avamlığı  tənqid  edənlər,  digər  tərəfdə  isə 

təkamülü, tədrici inkiĢafı, maariflənməni çıxıĢ yolu kimi görən-

lər, bu yolda çalıĢanlar meydana gəldi.  

Elə buna görə də XX əsrin əvvəllərini Azərbaycanın yeni 

bir  intibah  dövrü  hesab  edirlər.  Məhz  bu  dövrdə  çoxsaylı 

mətbuat  orqanı,  ġərqdə  ilk  teatr,  opera  sənəti  yarandı.  Xalqın 

həyat tərzi, düĢüncə və təfəkküründə, adət-ənənələrində böyük 

dəyiĢiklik baĢ verdi.  

XIX əsrin sonuna  yaxın  köhnəlik tədricən özünün süqu-

tuna  yaxınlaĢdı.  MəiĢətdən  tutmuĢ  həyat  və  fəaliyyətin  bütün 

sahələrində əvvəlki davranıĢ  formaları nadanlıq hesab edilmə-

yə,  tifaqlar  dağılmağa,  münasibətlər  baĢqa  Ģəkil  almağa 

baĢladı, adət-ənənələr dəyiĢdi. Hacı həsən ağalar, Ģeyx nəsrul-

lahlar,  xudayar  bəylər,  məĢədi  ibadlar  sırasından  fəxrəddinlər, 

kefli  isgəndərlər,  Ģamxallar  ayrılmağa  baĢladılar.  Ġsmayıl 

ġıxlının  «Dəli  Kür»  əsərində  bu  dövrün  bütün  çalarları, 

ziddiyyətləri əks olunub. Məhz bu dövrdən baĢlayaraq özündə 

qədim türklərin qanını,  mərdliyini, kiĢiliyini  daĢıyan cahandar 

ağaların da məhvi baĢladı.  

Böyük  Oktyabrın  qələbəsindən  sonra  SSRĠ  adlanan  mə-

---