MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

 

 

ġəxsiyyət 

ġüursuzluq 

ġüur 

Ümumi  növ 

tendensiyalar

ı 

Arxetip  

«Kölgə» 

Növün, 

etnosun 

tendensiyalar

ı 

Arxetip 

«BaĢqaları» 

SıxıĢdırılmıĢ, 

unudulmuĢ, 

rədd 

edilmiĢ,  arzu  olunmaz, 

qeyri-aktual 

Özü,  ətrafdakılar  və 

aləm 

haqqında 

informasiya 

Mühitin, 

etnosun, 

xalqın 

dəyərləri 

ÜmumbəĢəri 

dəyərlər 

Ġblis                 Yoldançıxaran                 Qeyri Mən 

Mən 

Peyğəmbər               Allah 

 

Kollektiv Ģüursuzluq 

 

ġəxsi Ģüursuzluq 

 

ġəxsi Ģüurluluq 

 

Kollektiv Ģüurluluq 

KeçmiĢ 

Gələcək 

 

Ġndi 

 

 

ġəkil 6. ġəxsiyyətin strukturu (prof. S.Ġ.Seyidova görə) 

163

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

164 

ġəkli  nəzərdən  keçirdikdə  ilk  növbədə  diqqəti  Ģüur  və 

Ģüursuzluğun  qarĢılıqlı  təsir  yolu,  üsulu  ilə  bağlı  sual  cəlb  edir. 

ġəxsiyyətin  vəhdətini  anlamaq  üçün  «Ģüurun  istiqaməti»  və 

«Ģüursuzluğun  istiqaməti»  anlayıĢlarını  aydınlaĢdırmaq  olduqca 

vacibdir. Bu məsələ bir çox psixoloji məktəb  və istiqamətlər tərəfindən 

qaldırılmıĢ,  görkəmli  alim  və  tədqiqatçıların  diqqətini  cəlb  etmiĢdir. 

Lakin  bu  vaxta  qədər  həmin  məsələ  açıq  qalmıĢ,  yönəliĢlik  onun 

istiqamətləndiyi  obyekti  axtarmağa  «səbəb  olmuĢdur».  Daxili  və  xarici 

aləmdə  mövcud  olan  nəhayətsiz  müxtəliflik  sayəsində  isə  buna  nail 

olmaq praktik olaraq  mümkün deyildir. Məhz buna görə də biz insanın 

Ģüur  və  Ģüursuzluğunu  obyektə  deyil,  zamana  «yönəltməyə»  cəhd 

göstərməyi  vacib  bildik.  Nəticədə  Ģüurun  gələcəyə,  Ģüursuzluğun  isə 

keçmiĢə yönəliĢliyinin mümkünlüyünü zənn etmək imkanı yaranmıĢdır. 

Bununla  da  Ģüurun  gələcəyə  yönəliĢliyi  insanda  hadisənin  baĢ 

verməsindən qabaq onun inkiĢafını görmə qabiliyyəti kimi antisipasiya 

fenomeninin  olması  ilə  də  təsdiq  olunur.  Bununla  yanaĢı  Ģüursuzluğun 

keçmiĢə  yönəliĢliyi  tamamilə  təbii  haldır.  Çünki,  sıxıĢdırılmıĢ, 

unudulmuĢ və arxetipik elementlər yalnız keçmiĢə aid ola bilər. 

  Beləliklə  insanda  keçmiĢ  və  gələcəyin  qarĢılıqlı  təsiri  onun 

Ģüursuzluğu  və  Ģüurunun  qarĢılıqlı  təsirindən  baĢqa  bir  Ģey  deyildir. 

Bunun nəticəsi isə hal hazırda yaĢayan konkret Ģəxsiyyətdir.  

  ġəkildəki 

ikinci 

komponent