MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

192 

normalarına  malik  olmurlar.  Yalnız  sosial  qruplarda  hər  cür 

sosial  münasibətlər  mövcud  olur.  Sosial  qruplar  cəmiyyətin 

qəbul  etdiyi,  özünün  məqsəd  və  vəzifələri  onun  xeyrinə  olan 

qruplardır. Bu cür qruplara ailəni, orta və ali məktəb qruplarını, 

təĢkilat  və  idarələrdə  toplanmıĢ  insan  qruplarını,  hərbi  və 

idman  qruplarını  və  s.  aid  etmək  olar.  Həmin  qrupların 

strukturu,  normaları  cəmiyyətin  mövcud  tələblərinə  uyğun 

olmaqla,  bir  növ  cəmiyyət  tərəfindən  idarə  olunur.  Təsadüfü 

insan  biliklərində  isə  çox  vaxt  bu  cür  idarə  olunma  mövcud 

olmur.  Bu  cür  insan  birlikləri  bir  növ  kütlə  xarakteri  daĢıyır. 

Kütlə  aydın  dərk  olunmuş  ümumi  məqsəddən  məhrum  olan, 

lakin bir-biri ilə öz  emosional vəziyyətinin  oxşarlığı və ümumi 

diqqət  obyektinə  görə  bağlı  olan,  xüsusi  strukturu  olmayan 

insan  toplusudur.  Sosial  qruplarda  isə  aydın  dərk  olunmuĢ 

ümumi məqsədlər mövcud olur. Qrup üzvlərinin hamısı həmin 

məqsədin  həyata  keçirilməsinə  çalıĢırlar.  Burada  qarĢılıqlı 

anlama,  əvvəlcədən  düĢünülmüĢ  struktura  uyğunluq,  müvafiq 

funksiyalar  həyata  keçirilir.  Bu  cəhəti  nəzərə  alaraq 

Ə.Bayramov  və  Ə.Əlizadə  yazır:  «Sosial  qrup  mədəniyyət 

meyarları,  sərvət  meylləri,  həyat  fəaliyyəti  vasitələri  və  ya 

Ģəraiti  ilə  bir-biri  ilə  bağlı  olan  insanların  nisbətən  sabit 

birliyidir»

1

. 

Psixoloji  ədəbiyyatda  (Ə.Bayramov,  Ə.Əlizadə)  sosial 

qrupların aĢağıdakı funksiyaları qeyd olunur: 



 

sosializasiya funksiyası; 



 

instrumental funksiya;  



 

ekspressiv funksiya; 



 

müdafiəedici funksiya; 

Qrupun 

sosializasiya 

funksiyası-burada  qrup  üzvlərinin 

sosiallaĢması,  sosial  təcrübəni  mənimsəməsi,  bir  Ģəxsiyyət  kimi 

formalaĢmasını nəzərdə tutur. Ġnsanın sosiallaĢması onun düĢdüyü ilkin 

sosial  qrupdan  baĢlayır.  Ailənin  ilkin  sosial  qrup  kimi  uĢağın 

                                                 

1

 Байрамов Я.С., Ялизадя Я.Я. Сосиал психолоэийа. – Бакы, 2003, с.115 

---