MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

78 

hazırlıq,  icra    və  qiymətləndirilmə.  Fəaliyyətin  icra  mər-

hələsində insan müvafiq iĢləri və hərəkətləri həyata keçirir ki, 

bu da həmin fəaliyyətin məzmununu, ən mühüm komponentini 

təĢkil edir. Onlara qısa nəzər salaq. 

İş və hərəkətlər. Fəaliyyət prosesində insan istər-istəməz 

müvafiq  cari  məsələləri  həll  etməli  olur.  Fəaliyyətin  sadə  bir 

cari məsələni həll etməyə yönəlmiş nisbətən bitmiş elementi iş 

və  ya  əməl  adlanır.  Məsələn,  cümlədə  mübtədanı  tapmaq,  11 

metrlik cərimə topunu vurmaq, içmək üçün çay qaynatmaq və 

s. müvafiq fəaliyyətin nisbətən bitmiĢ elementi olan iĢlərdir. Bu 

cür iĢlər həm fiziki, həm də zehni planda həyata keçirilə bilər. 

Bu  iĢlər  gerçək  aləmdəki  cisimlərin  vəziyyətinin  və  ya 

xassəsinin dəyiĢməsinə yönəlmiĢ olur. Hər cür maddi iĢ və ya 

əməl  məkan  və  zamanla  bağlı  olan  müəyyən  hərəkətlərdən 

əmələ  gəlir.  Məsələn  futbol  zamanı  11  metrlik  cərimə  topunu 

vurmaq  iĢini  yerinə  yetirmək  üçün  idmançı  topu  11  metrlik 

nöqtədə qoyur, geri çəkilir, oradan qaçaraq topa yaxınlaĢır, bir 

ayağının  üstünə  qalxaraq  digər  ayagı  ilə  topa  zərbə  vurur.  Bu 

hərəkətlərin  hamısı  müəyyən  zaman  və  məkan  daxilində  baĢ 

verir.  Belə  ki,  idmançı  topu  baĢqa  yerə  deyil  cərimə  olunmuĢ 

komandanın  qapısı  agzındakı  nöqtəyə  qoyur  və  hakimin 

iĢarəsindən sonra dərhal qaçaraq topa zərbə endirir. Topu baĢqa 

yerə qoymaq və ona istədiyi vaxt zərbə vurmaq olmaz. 

Hər  cür  maddi  iĢlər  hərəkətlərin  müəyyən  sistem  üzrə 

yerinə  yetirilməsindən  ibarətdir.  O,  iĢin  məqsədindən,  həmin 

iĢin  yönəldiyi  əĢyanın  xassəsindən  və  iĢ  Ģəraitindən  asılıdır. 

Belə  ki,  məsələn,11  metrlik  cərimə  topunu  vurmaq  üçün 

hərəkətləri basketbol zamanı cərimə topunu səbətə atmaq üçün 

lazım  olan  hərəkətlərdən  fərqli  qurmaq  lazımdır.  Yaxud, 

ümumi  cəhətlərinin  olmasına  baxmayaraq  «a»  hərfini  yazmaq 

üçün  hərəkətlər  «t»  hərfini  yazmaq  üçün  lazım  olan 

hərəkətlərdən fərqlənəcəkdir. 

Fəaliyyət  zamanı  icra  olunan  iĢlər  daima  özünəməxsus