MahirəNərimanqızı

«real mən»,
«ideal mən» və «sosial 
mən
» obrazlarını aid etmək olar. 
«
Real mən»
dedikdə insanın indiki anda özünü necə təsəvvür 
etməsi, özünün bacarıq və qabiliyyətlərini, rollarını, statusunu necə 
qavraması, əslində necə adam olmasını təsəvvür etməsi nəzərdə tutulur. 
Bu zaman insan özünə öz gözü ilə baxır, özünü obyektiv, necə varsa elə 
də qiymətləndirir. Təcrübə göstərir ki, bəzən insan özünün bu obrazını 
baĢqalarından gizlədə bilir. 
«
İdeal mən»
ə gəldikdə burada insanın özündə görmək istədiyi 
keyfiyyətlərə malik obrazı nəzərdə tutulur. Burada insanın özü haqqında 
idealları xüsusi yer tutur. «Ġdeal mən» obrazında insanın yüksək 
qiymətləndirdiyi keyfiyyətlər öz əksini tapır. Ġnsan daima öz «ideal 
mən»inə nail olmağa can atır.
«
Sosial mən»
digər mən – obrazlardan fərqlənir. Burada insan 
həmiĢə özünə baĢqalarının gözü ilə baxır. «Sosial mən» obrazı aĢağıdakı 
suallara uyğun yaradılır: baĢqa adamlar onu necə görürlər? O, özünü 
baĢqalarına necə göstərmək istəyir? Özünü necə göstərsə baĢqalarının 
rəğbətini qazana bilər? Məhz buna görə də insan baĢqa adamlarla 
ünsiyyətə girərkən özünün «sosial mən»indən çıxıĢ edir.
Özünüqiymətləndirmə və Ģəxsiyyətin iddia səviyyəsi
. 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
183 
Özünüqiymətləndirmə Ģəxsiyyətin özünü, öz imkanlarını, key-
fiyyətlərini, qabiliyyətlərini, özünün baĢqa adamlarla münasibət
sistemindəki 
yerini 
qiymətləndirməsindən 
ibarətdir. 
Özünüqiymətləndirmə insanın özünüdərketməsi ilə sıx bağlıdır. Bu 
baxımdan 
insanın 
mənlik 
Ģüurunun 
formalaĢmasında 
özünüqiymətləndirmə xüsusi yer tutur.
Özünüqiymətləndirmə zamanı adətən qiymətin əxlaqi, estetik, 
intellektual, emosional və s. növlərindən istifadə olunur. Lakin təcrübə 
göstərir ki, bütün hallarda onların içərisində emosional qiymətlər əsas 
yer tutur. Bütün hallarda özünüqiymətləndirmədə emosional çalar 
üstünlük təĢkil edir. Özünüqiymətləndirmə səviyyəsində qiymətverən və 
qiymətləndirilən eyni adam olduğuna, mən-mənə qiymət verdiyinə görə 
burada özünüsevmə, özünəhörmət, ləyaqət hissi özünə geniĢ yer edir. 
Ona görə də burada subyektiv amillərin təsiri qaçılmaz olur.
Psixoloji tədqiqatlar özünüqiymətləndirmənin üç səviyyəsini 
müəyyənləĢdirməyə 
imkan 
vermiĢdir: 
1)