MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 545
etnosların törəmələridir. Beləliklə, dünənki türklər azərbaycanlıya (bu zaman əsas assimilyasiya siyasəti Azərbaycan türklərinə qarşı yönəldilmişdir, çünki etnik azlıqların mənsubiyyətləri əvvəlki kimi dəyişilməz olaraq qalırdı), türk dili azərbaycan dilinə, türk teatrı Azərbaycan teatrına, türk ədəbiyyatı Azərbaycan ədəbiyyatına çevrildi. Halbuki tarixçi alim Yusif Yusifovun da qeyd etdiyi kimi, Sovet Rusiyasının antitürk əməllərinə qədər, yəni 1930-cu illərin sonuna kimi azərbaycanlılar «türk, türk xalqı», dili isə «türk dili» adlandırılmışdır [43, 231]. Bizcə, SSRİ dövründə, xüsusilə 1936-cı ildən sonra Azərbaycan milli ideyası – milli azərbaycançılıq birmənalı şəkildə Azərbaycan sovet ideyası – beynəlmiləlçi və kosmopolit azərbaycançılıqla əvəz olundu. Türk dilinin Azərbaycan dilinə çevrilməsi də, məhz “sovet Azərbaycanı” ideyasının möhkəm- ləndirilməsinin tərkib hissəsi idi. Əslində, 1936-cı ildən sonra Azərbaycan Cümhuriyyətinə aid milli nə varsa, demək olar ki, hamısından imtina olunmuşdu. Əvəzində Azərbaycan sovet ideyasına uyğun olaraq, kosmopolit azərbaycançılıq ideyası ortaya atılmışdı. Bununla da milli ruhlu azərbaycançılıqla beynəlmiləlçi və kosmopolit azərbaycançılıq üz-üzə qoyulmuşdur. Gördüyümüz kimi, bütün dünya türklərinin, o cümlədən Azərbaycan türklərinin vahid ideya, konsepsiya ətrafında birləşə bilməməsi üçün antitürk, antiazərbaycan qüvvələri artıq bir neçə əsrdir ki, ona alternativ qeyri-milli ideyalar irəli sürmüşlər. Ən sonuncu halda isə, sovet ideoloqları türkçülükdən yaranan milli azərbaycançılığa qarşı, beynəlmiləlçi və kosmopolit azərbaycançı- lıq ideyasını qoymuşlar. Bununla da, istər-istəməz bir-birinə zidd iki: milli Azərbaycan və sovet Azərbaycanı ideyaları meydana çıxmışdır. Birincisi, türkçülüyün doğurduğu Azərbaycan milli ideyası – milli azərbaycançılıq olduğu halda, ikincisi rus |